règla , nf: arrégula,
régula Definizione
idea o fintzes una genia de lei chi serbit coment'e ghia de su cumportamentu, de su fàere sa cosa; orrugu de cosa (es. linna, plàstica) po fàere línias deretas; a logos, su pl., tocu de campana candho morit calecunu, ispiru, bona morte
Sinonimi e contrari
critériu
/
bara,
isprammeta
Modi di dire
csn:
r. de paperi = follu a rigas pro iscríere bene in paris; zúghere a r. una cosa (pane, dinari, abba, e gai) = pònniri isceti su tanti giustu, su chi bastat, sentza ndi perdimentai nudha; zúghere r. in sas cosas = fai is cosas cun critériu, arrexonendinci apitzus
Frasi
fortuna e sorte sunt chentza régula: bi cheret nudha a s'iscollare, unu! ◊ sa paradura fit una cosa connota e mancu su ricu si franghiat a cussa régula ◊ tocat a zúghere régula faedhendhe e faghindhe! ◊ sas tzias lu cheriant vene ma non b'isciant a li dare régula peruna ◊ est istudiendi is reglas de Newton
2.
sa maista iscudiat de régula a manus de sa part'e s'atza
4.
sas campanas tocheint sas régulas: bi aiat mortu una criadura naschidolza
Cognomi e Proverbi
prb:
sa régula faghet sa domo e chie no at régula no podet avantzare
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
règle,
modèle,
parcimonie
Inglese
rule,
law,
moderation,
model,
parsimony
Spagnolo
regla,
parsimonia
Italiano
règola,
nòrma,
modèllo,
parsimònia
Tedesco
Regel,
Lineal,
Mäßigung.
règla 1 , nf Definizione
po s'organísimu de sa fémina, tempus a fúrriu de trinta dies (ma diferente de una a s'àtera) chi passat tra duas ovulatziones: si narat mescamente in su sensu de is pérdias (purgatzioni) de sàmbene chi sa fémina tenet candho s'óvulu no ingendrat e sa carre noa (abba de mamas) chi si fut aprontada po dh'arrecire ndhe andhat in sàmbene, s'iscònciat
Sinonimi e contrari
mese,
régulas 1
Etimo
ctl.
regla
Traduzioni
Francese
menstruation
Inglese
periods
Spagnolo
regla
Italiano
mestruazióne
Tedesco
Menstruation.
regnài , vrb: arregnai,
regnare,
reinai,
rennare,
rinnare Definizione
su guvernare de unu rei, ma fintzes su èssere subercu de unu fàere o de una cunditzione; a logos, fintzes campare, abbarrare bios
2.
si rinnat s'afusu no si carrant contones!
3.
sos fizos fint naschendhe e morzendhe, naschendhe e morzendhe, tantu chi, de noe, solu tres mi ndhe aiat regnadu (M.A.Seu).
Traduzioni
Francese
régner
Inglese
to reign
Spagnolo
reinar
Italiano
regnare
Tedesco
herrschen.
regnànte , agt, nm Definizione chi o chie est regnandho.
regnàre regnài
régnu , nm: arregnu,
rénniu,
rennu Definizione
su logu e sa gente asuta de su cumandhu de unu rei e fintzes su regnare, su cumandhare chi faet unu rei; in totu s'època medievale, candho sa Sardigna fut a contu suo, su regnu fut s'istadu o Logu, donniunu de is bàtoro istados indipendhentes inter pare puru, chi formaiant totu sa Sardigna, nau deasi fintzes si s'autoridade prus arta no fut própriu unu rei, ca dhu naiant zuighe chi, is primos séculos, fut fatu a votos; fintzes logu o chistione ue dóminat calecuna cosa o ccn. / su r. de Deus = chie est in su bonu, chie faet cunforma a sa volontade de Deus, sa vitória de su bene e de s'amore, de sa volontade de Deus
2.
Babbu nostru chi ses in su chelu, benzat su rennu tou! ◊ su regnu sou no at a tènnere mai fine
3.
custu logu est su rénniu de s'íxili e de s'arroli
Etimo
ltn.
regnum
Traduzioni
Francese
royaume
Inglese
reign,
kingdom
Spagnolo
reino
Italiano
régno
Tedesco
Königreich,
Reich.
regódu , nm: arragodu*, regordu Definizione su ammentare; sa cosa passada chi si arregodat, chi abbarrat in sa mente / a r. miu = a cantu mi ammento deo Sinonimi e contrari ammentu | ctr. ilméntigu, scarescimentu Frasi su regodu de te che tenzo in coro 2. a regordu miu cussu si fiat comperau una domu in bidha.
regòghere recòghere
regoglidòre , agt, nm: arregollidori*, regollidore, regollidori Definizione chi o chie arregollet, fintzes istúgiu o àteru deasi chi serbit po chistire cosas mescamente de sa matessi genia Sinonimi e contrari collidore.
regògliere recògliere
regoglíre , vrb: arregoglire* Sinonimi e contrari acasagiai, acoglire, recògliere, recòrdere Frasi sigomente fit caritatèvole regogliat pòveros.
regoldàscia , nf Definizione cosa chi si arregodat, su arregodare a ccn. o ccn. cosa Sinonimi e contrari ammentu.
regolíssia, regolítzia : regalíssia
regòllere recògliere
regollidòre, regollidòri regoglidòre
regolliméntu , nm Definizione su arregòllere, cosa chistia puru / r. de matéria = martza chi si bi faghet in segadas, malandras e gai, martzidura Sinonimi e contrari regolta Etimo srd.
regòlliri recògliere
regollítzia regalíssia
regòlta , nf: arragota*, regorta Definizione su arregòllere sa cosa; sa cosa chistia, mescamente su laore; su tempus de s'iscúngia Sinonimi e contrari regollimentu / acogliera, cabigiulada, collia, collinzu / ancúngia, incunzada / incunza Frasi apenas fata sa regolta de sas sisinas torraiat a domo sua ◊ s'abe faghet sa regolta de sa dulcura ◊ chie faedhat de s'annada mala, chie de sa regorta ◊ ant pubblicadu una regolta de poesias ◊ mi pagas a sa regorta!
regoltólzu , nm: regortorzu Definizione su regòllere, recuire o furriare a domo; logu inue si chistit e su istare arretiraos, regortos; nau de ccn., male acudidu, nau a disprétziu de unu aproviau, istràngiu, ma giau a su malu fàere, chi no est aggradéssiu in su logu Sinonimi e contrari aproviau, malacudidu, maltanu 3. sennore ti paret, cussu…: unu regortorzu est! Etimo srd.