règla , nf: arrégula,
régula Definitzione
idea o fintzes una genia de lei chi serbit coment'e ghia de su cumportamentu, de su fàere sa cosa; orrugu de cosa (es. linna, plàstica) po fàere línias deretas; a logos, su pl., tocu de campana candho morit calecunu, ispiru, bona morte
Sinònimos e contràrios
critériu
/
bara,
isprammeta
Maneras de nàrrere
csn:
r. de paperi = follu a rigas pro iscríere bene in paris; zúghere a r. una cosa (pane, dinari, abba, e gai) = pònniri isceti su tanti giustu, su chi bastat, sentza ndi perdimentai nudha; zúghere r. in sas cosas = fai is cosas cun critériu, arrexonendinci apitzus
Frases
fortuna e sorte sunt chentza régula: bi cheret nudha a s'iscollare, unu! ◊ sa paradura fit una cosa connota e mancu su ricu si franghiat a cussa régula ◊ tocat a zúghere régula faedhendhe e faghindhe! ◊ sas tzias lu cheriant vene ma non b'isciant a li dare régula peruna ◊ est istudiendi is reglas de Newton
2.
sa maista iscudiat de régula a manus de sa part'e s'atza
4.
sas campanas tocheint sas régulas: bi aiat mortu una criadura naschidolza
Sambenados e Provèrbios
prb:
sa régula faghet sa domo e chie no at régula no podet avantzare
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
règle,
modèle,
parcimonie
Ingresu
rule,
law,
moderation,
model,
parsimony
Ispagnolu
regla,
parsimonia
Italianu
règola,
nòrma,
modèllo,
parsimònia
Tedescu
Regel,
Lineal,
Mäßigung.
règla 1 , nf Definitzione
po s'organísimu de sa fémina, tempus a fúrriu de trinta dies (ma diferente de una a s'àtera) chi passat tra duas ovulatziones: si narat mescamente in su sensu de is pérdias (purgatzioni) de sàmbene chi sa fémina tenet candho s'óvulu no ingendrat e sa carre noa (abba de mamas) chi si fut aprontada po dh'arrecire ndhe andhat in sàmbene, s'iscònciat
Sinònimos e contràrios
mese,
régulas 1
Ètimu
ctl.
regla
Tradutziones
Frantzesu
menstruation
Ingresu
periods
Ispagnolu
regla
Italianu
mestruazióne
Tedescu
Menstruation.
regnài , vrb: arregnai,
regnare,
reinai,
rennare,
rinnare Definitzione
su guvernare de unu rei, ma fintzes su èssere subercu de unu fàere o de una cunditzione; a logos, fintzes campare, abbarrare bios
2.
si rinnat s'afusu no si carrant contones!
3.
sos fizos fint naschendhe e morzendhe, naschendhe e morzendhe, tantu chi, de noe, solu tres mi ndhe aiat regnadu (M.A.Seu).
Tradutziones
Frantzesu
régner
Ingresu
to reign
Ispagnolu
reinar
Italianu
regnare
Tedescu
herrschen.
regnànte , agt, nm Definitzione chi o chie est regnandho.
regnàre regnài
régnu , nm: arregnu,
rénniu,
rennu Definitzione
su logu e sa gente asuta de su cumandhu de unu rei e fintzes su regnare, su cumandhare chi faet unu rei; in totu s'època medievale, candho sa Sardigna fut a contu suo, su regnu fut s'istadu o Logu, donniunu de is bàtoro istados indipendhentes inter pare puru, chi formaiant totu sa Sardigna, nau deasi fintzes si s'autoridade prus arta no fut própriu unu rei, ca dhu naiant zuighe chi, is primos séculos, fut fatu a votos; fintzes logu o chistione ue dóminat calecuna cosa o ccn. / su r. de Deus = chie est in su bonu, chie faet cunforma a sa volontade de Deus, sa vitória de su bene e de s'amore, de sa volontade de Deus
2.
Babbu nostru chi ses in su chelu, benzat su rennu tou! ◊ su regnu sou no at a tènnere mai fine
3.
custu logu est su rénniu de s'íxili e de s'arroli
Ètimu
ltn.
regnum
Tradutziones
Frantzesu
royaume
Ingresu
reign,
kingdom
Ispagnolu
reino
Italianu
régno
Tedescu
Königreich,
Reich.
regódu , nm: arragodu*, regordu Definitzione su ammentare; sa cosa passada chi si arregodat, chi abbarrat in sa mente / a r. miu = a cantu mi ammento deo Sinònimos e contràrios ammentu | ctr. ilméntigu, scarescimentu Frases su regodu de te che tenzo in coro 2. a regordu miu cussu si fiat comperau una domu in bidha.
regòghere recòghere
regoglidòre , agt, nm: arregollidori*, regollidore, regollidori Definitzione chi o chie arregollet, fintzes istúgiu o àteru deasi chi serbit po chistire cosas mescamente de sa matessi genia Sinònimos e contràrios collidore.
regògliere recògliere
regoglíre , vrb: arregoglire* Sinònimos e contràrios acasagiai, acoglire, recògliere, recòrdere Frases sigomente fit caritatèvole regogliat pòveros.
regoldàscia , nf Definitzione cosa chi si arregodat, su arregodare a ccn. o ccn. cosa Sinònimos e contràrios ammentu.
regolíssia, regolítzia : regalíssia
regòllere recògliere
regollidòre, regollidòri regoglidòre
regolliméntu , nm Definitzione su arregòllere, cosa chistia puru / r. de matéria = martza chi si bi faghet in segadas, malandras e gai, martzidura Sinònimos e contràrios regolta Ètimu srd.
regòlliri recògliere
regollítzia regalíssia
regòlta , nf: arragota*, regorta Definitzione su arregòllere sa cosa; sa cosa chistia, mescamente su laore; su tempus de s'iscúngia Sinònimos e contràrios regollimentu / acogliera, cabigiulada, collia, collinzu / ancúngia, incunzada / incunza Frases apenas fata sa regolta de sas sisinas torraiat a domo sua ◊ s'abe faghet sa regolta de sa dulcura ◊ chie faedhat de s'annada mala, chie de sa regorta ◊ ant pubblicadu una regolta de poesias ◊ mi pagas a sa regorta!
regoltólzu , nm: regortorzu Definitzione su regòllere, recuire o furriare a domo; logu inue si chistit e su istare arretiraos, regortos; nau de ccn., male acudidu, nau a disprétziu de unu aproviau, istràngiu, ma giau a su malu fàere, chi no est aggradéssiu in su logu Sinònimos e contràrios aproviau, malacudidu, maltanu 3. sennore ti paret, cussu…: unu regortorzu est! Ètimu srd.