A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

selíre , nm: cirile, serile, silíriu, sirile, sirili, tirile, tzerile Definition imbíligu de porcu, sa natura de su mascu e mescamente s'oru de s'arremu mascu de su porcu, totu súmene, chi is ferreris ponent po atzargiare su ferru / pedh'e s. = su pilloncu chi acarraxat sa conchedha de sa natura Synonyms e antonyms bilga, coxonale, pissiarolu, sira Sentences candho ndhe l'istacavant su serile, a su mannale, totus lu brullavant ◊ su serile serbit a sos frailarzos pro atarzare forramentas Scientific Terminology crn Etymon srd. Translations French pénis d'animaux English animal penis Spanish pene de las reses Italian pène di animale German Penis der Tiere.

séliu , agt: sériu Definition chi no si movet, chi istat firmu, chi andhat pàsidu chentza trémias o iscutuladas; nau de ccn., chi no erriet, chi portat o mantenet una bisura si no própriu trista ma mancu alligra, coment'e pentzamentosa: nau de sa persona po sa manera de fàere, chi dhue ponet cabu, incuru, chi ndhe sentit su pesu o s'importu, nau de cosa, chi est de importu Synonyms e antonyms assulenu, firmu, pàsidu, pràtinu, selenu 1 / giudisciosu / apensamentadu, tristonzu | ctr. trumbullau / allegru, brullanu, sconcau Idioms csn: faedhare a sa séria = a sa lena, nendhe sas peràulas chi s'intendhant bene, chentza cúrrere; a séliu = abbellu, a lébiu, in asséliu; sériu comment'e sa perda, che a sa morte, che pudha mabàdia = tristu Sentences beni a innòi e abarra séliu! ◊ sériu fuit su manzanu e chelu límpidu ◊ custu pisedhu no abbarrat mai sériu, est sempre brinchendhe, faghindhe ◊ cola sériu acurtzu a sos canes, ca segundhu comente ti si salarzant a subra ◊ camina sériu ca si ti sachedhas ti che ruet totu ◊ is bòis iant connotu sa manu de su meri e andànt sélius ◊ s'abba candho proet sériu l'intrat bene a sa terra, che candho frocat 2. cussu est unu mesu alligru, tra sériu e barrosu ◊ giuto sos pilos biancos che nie e sériu mi at fatu su dolore ◊ ita tenis, mulleri mia, ca ses séria? ◊ dhi arrespundit a cara sempri prus séria, abascendi sa boxi ◊ no cherent chi ria e nemmancu chi iste séria 3. seus chistionendi de cosas futas e sérias! 4. chi pigant àviu ca iscís fai turtas no ti lassant prus a séliu Etymon itl. Translations French calme, sérieux, posé English calm, sedate Spanish tranquilo, serio, mesurado Italian calmo, chéto, sèrio, posato German ruhig, ernst, bedächtig.

sellàre , vrb Definition tupare bene sidhiu, a sízigu, serrare cun sizillu Synonyms e antonyms sigillai Sentences in lítera sellada ti che mando su coro (L.Pisano)◊ po frade za t'istimo, amigu meu, po chi ti abio selladu in sa mente.

sèllare , nm: sèllaru, sèllere Definition genia de erba de diferentes calidades, de fragu e sabore forte, chi si prantat e faet a fògias grussitas, a crosta longas, bonu po minestrone, si est modhe po insalada o fintzes po papare chentza cundhiu Synonyms e antonyms àpiu / ttrs. sèllari Sentences como chi mi so fatu ortulanu tenzo fustinaja, aligarza, chibudhita, sèllaru biancu, porru e napa, càula a fiore ◊ apo buscadu prantaza de sèllere e mi ndhe ponzo unu surcu Scientific Terminology rbzc, Apium graveolens Etymon itl.t. sèllaro Translations French céleri English celery Spanish apio Italian sèdano German Sellerie.

sellàri , vrb Definition pentzare de fàere calecuna cosa, decídere Sentences una pariga de óminis sellant de si atopari po irlacanari ◊ irgelau su sole, una dí, sellant de andari a fàiri unu giogu in su sartu.

sellarína , nf Definition genia de bullita po punciare sa pedhe chi si ponet a forrare una sedha.

sèllaru sèllare

sellènte , nm Definition basca, calura meda, sole forte in tempos de istade / tènnere su s. a unu = sodigai a unu fendi male, su dhu cassai in su mamentu giustu Synonyms e antonyms calammu, cama 2. li ant tentu su sellente ◊ sos pitzinnos tenent su sellente e a sa furriada de sa cara s'irfusilant a ziru Translations French canicule English dog days Spanish solazo Italian solleóne German sengende Sonnenhitze.

sèllere sèllaru

séllida sédhida

sélliu ségliu

séllu ségliu

sélpia , nf: sépia Definition catzola o babbúcia de mare / partes: ossu (genia de ossu, pagu tostau, ladu e longu ovale, atzudu totu a inghíriu, in is oros), millanu (busciuca prena de tinta niedha), tinta o bagna (de colore orrubiastu), francas (deghe che a su calamaru) Synonyms e antonyms babbucedha, caciola / cdh., ttrs. sípia Scientific Terminology anb, sepia officinalis, s. elegans, s. orbignyana Translations French seiche English cuttlefish Spanish jibia, sepia Italian séppia German Tintenfisch.

selvalíscia , nf: servalíssia Definition echipàgiu, frunimentu, totu is ainas e istrègios chi serbint a sa mere de domo, a su pastore in su barracu, in su cuile Sentences sa domo ’e selvalíscias est piena, ordinada cun arte e pobidhia (Piras)◊ sos erederis no fuint de acordu in sa divisione e tandho ant fatu totu a dinari: bistiàmene, istrepos e servalíssias.

selvàre , vrb: serbare, servare, sevare Definition abbaidare, castiare averguandho ccn. cosa, abbaidare bene, cun atentzione, a manera de bíere totu de una cosa e pruschetotu su chi si cricat; arrispetare unu cumandamentu, una lei Synonyms e antonyms abbadiai, aorutai, obretare castiai, osselvare / arraspetai Sentences no mi est bastadu a pigare donzi tantu a unu pitu pro selvare totu ◊ Zuannedhu servat s'ammàniu de cudha lodhinosa e totu ascamadu dat una iscuidada a Lussurzu ◊ nois l'amus serbatu dae allargu ◊ in s'acucadolzu niunu lu podiat bídere e isse podiat sevare totu su campu ◊ ti apo sevadu in s'aficu de un'abboju! 2. serbatilu che cussitzu vonu! Etymon ltn. servare Translations French observer, surveiller English to observe, to spy, to watch (over) Spanish observar, espiar Italian osservare, spiare, sorvegliare German beobachten, spionieren, überwachen.

selvidólzu , nm: serbidorju, serbidorzu, servidolzu Definition parte de su casidhu: s'apertura, a paris de su fundhu, ue essit e intrat s'abe Synonyms e antonyms mudroxu Sentences sas abes selvidoras ispinghent s'abe maistra a sa buca de su selvidolzu pro leare su bolu Etymon srd.

selvidòre , nm, agt: serbidore, serbidori, servidore, sirvidore Definition persona, ómine, chi atendhet a ccn. a pagamentu (nau de f., -a); chi serbit o andhat a serbire Synonyms e antonyms teracu, lacaju 1 Etymon ctl., spn. Translations French domestique English servant Spanish servidor, criado Italian servitóre German Diener.

selvíre , vrb: serbie, serbire, serbiri, servire, serviri Definition fàere faina po atèndhere a un'àteru, fàere su tzeracu; èssere de agiudu, bonu a calecuna cosa; cricare comente faet s'abe de frore in frore Synonyms e antonyms abbisongiai, bàlere Idioms csn: serbiridhu, su maistu! = manera de saludare cun rispetu; servire a unu a pensamentu, cun su pensamentu = bene meda, chirchendhe de ndhe cumprèndhere cun antibitzu ite cheret; pagu papare e pagu serbire! = chie papat pagu serbit/trebballat pagu, si bolis chi serba meda pagamí de prus Sentences cussas funt bidhajas chi ant agatau de serbiri in Castedhu ◊ mi cumandhat e lu serbo: su chi cheret li faco! ◊ iscuru a nois, postas a servire cun ómines continu inghiriendhe e padronas de tantas calidades! ◊ iscuru a chie no si podet servire de manu sua! ◊ serbit de abberu a faedhare de sas cosas nostras in limbazu anzenu solu ca est cussu su chi amus istudiadu? ◊ cussus piciocus serbint che ténnicus, che dotoris 2. de candho at zutu su bratzu segadu no ndhe serbit prus a nudha ◊ cuss'isterzu est totu istampadu e no ndhe serbit prus ◊ su dinari malu no serbit a nudha ◊ piga su dinai chi ti podit serbiri ◊ sa essa in sardu serbit a fàere su plurale de númenes e agetivos Translations French servir English to serve Spanish trabajar, servir Italian servire German dienen.

selvíssiu , nm: serbíssiu, serbítziu, servíssiu, servítziu Definition faina chi si faet po ccn. o calecuna cosa, mescamente a pagamentu; portada o muda de papares; cabidhada de trastos paríviles, oguales, a dusina o a mesa dusina Synonyms e antonyms cdh. silvítziu 3. no pongais su servítziu nou a manígiu, lah! ◊ tenet sa credentza prena de servítzios de latzinu ◊ pone sa gafitera in su fogu e prepara sas cícheras de su servítziu bonu! Translations French service English service Spanish servicio Italian servìzio German Dienstleistung.

semadúra , nf Definition su semare, ma mescamente genia de maladia (semu o fruschedha) chi essit in sa tita a is animales e a bortas a is féminas allatandho Synonyms e antonyms sembu Etymon srd.