tunchiàre , vrb: atunchiare,
ciunchiare,
(túncia túncia,
pro túnciare = nr. tunciatúncia,
protunciàre) tunciare,
tzunchiai Definition
istare o èssere a tzúnchios mescamente po dolore, maladia, ma fintzes po gosu; su si chesciare, istare a lamentu po calecuna cosa chi no andhat comente si iat a bòllere; su abboghinare de su cane candho dhu cracant
Synonyms e antonyms
agemenai,
bemire,
chesciai,
grèmmere,
intzunchiai,
nitzulare
/
muschiare,
musci
Sentences
bidèndhemi atristadu, finas sas pedras túnciant pro su dolu ◊ ruet sentza alas in terra, brujendhe, túncia túncia, cansada e chimerendhe
2.
ant terrinu meda, ma túnciant pibièndhesi de no ndhe àere cantu bastat ◊ sos pòveros túnciant ca in sa partimenta de sos pagamentos sos printzipales pagant piús pagu ◊ mudu: marranu chi túncies! ◊ mancu tunciadu at
Etymon
srd.
Translations
French
gémir,
glapir,
japper
English
to whine
Spanish
gemir,
aullar
Italian
gèmere,
mugolare,
uggiolare
German
stöhnen,
winseln.
túnchinu tónchine
túnchiu , nm, nf: (su t. = sutúnchiu) ciúnchiu
túncia,
túnciu,
túnghiu,
tzúnchiu Definition
genia de boghighedha coment'e a lamentu po dolore, ma fintzes po gosu, cuntentesa; sa boghe de su cane candho dh'ant atripau; cosa chi si narat a lamentu; genia de sonu lamentosu / su túnchiu de sa morte = póleu, sórriga, su sorrogu de chie est morindho
Synonyms e antonyms
agémenu,
ghémida,
intzúnchidu,
pibia,
píliu
/
chensa,
coroju,
murrunzu,
órulu,
teroju,
torunzu
/
múliu
Sentences
túncios de piantu cuades istratzendhe tràmulas sicadas a s'àrvure de su coro ◊ no che lis at essidu unu túnciu ◊ si ch'est andhadu a coa bàscia, a túnciu e a murrunzu
2.
finamentra innoghe sa zente est a túncia fata contra a sa mala amministrascione
3.
no sempre sos túnghios de su bentu li fiacabant su sonnu (G.Piga)
Etymon
srd.
Translations
French
gémissement,
glapissement
English
whimpering
Spanish
lamento,
quejido,
aullido
Italian
gèmito,
mugolìo
German
Stöhnen,
Winseln.
túnchiu 1 , nm Definition tumbarinu, genia de tumborru de ortigu serrau cun sa pedhe de unu cane e una corria impigada chi comente si tocat a allisadura cun is pódhighes faet sonu chi paret unu tzúnchiu Synonyms e antonyms tímpanu Sentences a su sonu de su túnchiu non parabat béstia in locu ◊ s'úrulu chi fachet su túnchiu pesat sa tudha a s'ómine! (B.Murgia) Scientific Terminology sjl.
túncia túnchiu
tunciàre tunchiàre
tuncitúnci , avb Definition istare o èssere t. = a tzúnchios.
túnciu túnchiu
tunciúmine , nm Definition su istare a tzúnchios, tzúnchia tzúnchia, pranghendho Synonyms e antonyms pibia Etymon srd.
tunconídu , agt: tuncuniu Definition
chi at ingortu tema, chi est pigau de calecunu male (fintzes malàidu meda), nau de sa carena e de s'ànimu puru; fintzes tristu, a tzúnchios de dispraxere
Synonyms e antonyms
aciacosu,
demadu,
ferosu,
maladióngiu,
malesanu,
pisimau,
tacadu,
temósigu,
tzimiliosu,
tzutzunidu
/
annicadu,
annozadu,
triltu
/
malàdiu,
màlturu
| ctr.
sanu
Sentences
est tunconidu e no at apetitu ◊ est ghirada afannada ca fit semper mesu tuncunia ◊ tuncunia e a filupendhe, est morta azicu apustis ◊ sa zente tuncunia est isetandhe su beranu ◊ boches, lamentos, prantu ispapajau prenabant su bichinau tuncuniu ◊ tenet una fiza tunconida, marturiada in sa carena barant'annos
2.
totus aiant cumpresu chi Elias fit tuncuniu, indiosau de sa connada
Etymon
srd.
Translations
French
maladif,
chancelant
English
ailing
Spanish
enfermizo
Italian
malatìccio,
cagionévole
German
kränklich.
tunconíre, tuncuníre , vrb Definition ingòllere ciacas, maladias, istare a tzúnchios (fintzes po dispraxere e, po cussu, fintzes intristare) Synonyms e antonyms aciacai, ammagagnare, ilmaladiare, apuntorai, atzacorare, demare, immalaidare, inciacai, maculai 1, tacare | ctr. sanai Etymon srd.
tuncuníu tunconídu
túnda , nf: tundha, tunna 1 Definition genia de pane modhe (grussu, ma fintzes fine): sa tunda teuladina est agiummai de chilu, a sete pitzicorros, apitzirada (una calidade est lisa) Synonyms e antonyms tzichi / ispianada Sentences nadu mi ant chi como ses pudharzu e chi sas pudhas tuas piús de tres ti faghent os che tundhas de chivarzu! (B.Mureddu) Scientific Terminology pne.
tundéllu , nm Definition orrugu de linna tundhu, a cannone.
túndha túnda
tundhària , nf Definition su èssere tundhu de sa cosa Synonyms e antonyms rotundesa Sentences candho su pane che lompiat a sa finesa e tundhària zusta, chin leidade sas féminas lu poniant in su pannu e cucuzaint Etymon srd.
tundharínu , agt: tundhulinu, tundhurinu Definition chi est tundhighedhu de forma Synonyms e antonyms arrumbulúciu, trúndhulu, tundhatzu Etymon srd.
tundhàtzu , agt Definition
chi est unu pagu tundhu
Synonyms e antonyms
cocorudhu,
tundharinu,
tundixedhu
Etymon
srd.
Translations
French
arrondi
English
roundish
Spanish
redondeado
Italian
rotondeggiante
German
rundlich.
tundhènte , nm Definition pannu de lana Synonyms e antonyms nundente, pannispica.
túndhere , vrb: túndiri,
túnnere Definition
segare sa lana a paris de sa pedhe a is brebès (e, nau a brulla, segare is pilos)/ ger. tundhendhe, tundhindhe, pps. túndiu, tusu
Sentences
bi aiat ferros de túnnere a bènnere ◊ cust'iscola no est fata pro pesare bestiàmine, túndhere lana, barminare, filare e tèssere, sestare e cosire, istirare e bestire ◊ finas a rughe in conca los ant tusos! ◊ sa brebei bollit túndia paris, no a iscalitas!
Scientific Terminology
pstr
Etymon
ltn.
tondere
Translations
French
tondre
English
to shear
Spanish
esquilar
Italian
tosare
German
scheren.