abbrentài , vrb rfl Definition
atrotogiare coment'e bogandho sa bentre, comente faet su linnàmene friscu
Synonyms e antonyms
abbajonare,
allachedhare,
atrotiai
| ctr.
istirare
Scientific Terminology
fst
Etymon
srd.
Translations
French
plier
English
to bend
Spanish
alabearse,
combarse
Italian
piegarsi,
incurvarsi
German
sich biegen.
abbrovinàre , vrb Definition
nau de linnàmene, atrotigare
Synonyms e antonyms
colembrai,
agionedhare,
atrotiai
Translations
French
bomber,
courber
English
to bend
Spanish
pandearse,
combarse
Italian
imbarcarsi
German
sich krümmen.
acancarronàe, acancarronài, acancarronàre , vrb: aconcorronai,
acuncurronai,
acuncurrionai,
cancarronai Definition
fàere coment’e a cancarrone, a unu lómboru, a lóriga
Synonyms e antonyms
abbidhiritzai,
acavurai,
acoconare,
aggrancare,
aggurjare,
ateterigare,
atzancarronare,
aunchinare,
cancarai,
ingortigai,
inteterighedhare
/
abbibbirinai
Sentences
e acidriadha, s'ischina, no ti abarris aconcorronau! ◊ seu acancarronau po su pesu mannu chi mi ant carriau ◊ una fémina si fut acancarronada a is peis de Gesús (Ev)◊ apu atobiau una fémina bècia totu acuncurronada ◊ su cani nc'est sartau aintru de su còfanu e si est acuncurrionau coment’e unu caboru
2.
su frius dhi at acancarronau is manus
Etymon
srd.
Translations
French
engourdir
English
to bend,
to numb
Spanish
encorvar,
combar
Italian
incurvare,
aggranchire
German
krümmen,
erstarren.
aggobbàe, aggobbài, aggobbàre , vrb Definition
bogare sa gobba, fàere a gobba, atrotigare
Synonyms e antonyms
abbajonare,
abbrentai,
agionedhare,
agopedhae,
allachedhare,
atrotiai,
atzumborai,
colembrai,
corcobare,
inconcobare
| ctr.
intennerare,
istirare
Sentences
su telaju de sa bicicleta s'est aggobbau, de comenti seu arrutu
Etymon
srd.
Translations
French
se voûter
English
to bend
Spanish
encorvarse,
agobiarse
Italian
ingobbire
German
buckelig werden.
agionedhàre , vrb Definition
fai giumburudu che agionedha
Synonyms e antonyms
abbajonare,
aggopedhare,
acocovedhae,
allachedhare,
atrotiai
Etymon
srd.
Translations
French
courber
English
to bend
Spanish
encorvar,
combar
Italian
incurvare,
ingobbire
German
biegen,
buckelig werden.
ancujàre , vrb Definition
fàere a un'ancuju, a cancarrone
Synonyms e antonyms
aunchinare,
imbasciai,
incujare,
pinnicai,
tròdhiri
Sentences
li deviat ancujare s'ischina a unu gantzu, tales chi totu lu potant ischire ite ascamile che amus! ◊ a sa betzesa, cussa fémina est ancujada che unchinu ◊ ancuja sas ancas, chi no che at logu pro sos àteros!
2.
sa paghe ancujat sa suferéntzia
Translations
French
courber
English
to bend
Spanish
curvar
Italian
curvare,
piegare ad uncino
German
krümmen,
biegen.
atripodhàre , vrb Definition
fàere a tzirbisas, a pinnigas
Synonyms e antonyms
acarrongiai,
afrangillonai,
aggruncire,
apigiare,
arruntzai,
artzipodhare,
atavellai,
atripitzare,
frongire,
granculai,
iscrafangiai
| ctr.
istirai
2.
fit unu betzighedhu totu pedhe e ossos, totu atripodhadu ◊ sa mama zughet sas manos atripodhadas dae s'abba manizada a totora
Etymon
srd.
Translations
French
plier,
chiffonner
English
to bend,
to crease
Spanish
arrugar,
chafar
Italian
piegare,
gualcire
German
falten,
zerknittern.
atzumborài , vrb: atzumburai Definition
fàere a tzúmburu, fàere giúmburos, tzurumbones
Synonyms e antonyms
abbajonare,
abbrentai,
acocovedhae,
agionedhare,
allachedhare,
atrotiai,
colembrai,
corcobare,
inconchedhare,
inconcobare
Sentences
at atzumburau sa valígia de cartoni ◊ sa landiredhada forti chi at fatu at atzumborau is màchinas chi at agatau foras
Etymon
srd.
Translations
French
se voûter
English
to bend
Spanish
abollar
Italian
ingobbire
German
buckelig werden.
aúlghere , vrb: aúrghere Definition
mòvere, pruschetotu nau de gente, in su sensu de si girare o s’incrubare, po comente unu est grassu / pps. aúlghidu
Synonyms e antonyms
indugi,
muciare,
tròdhiri
/
aggafiare
Sentences
no si podet aúrghere, mancu, de cantu est rassu ◊ dae sas concutzas e dae tratalios ti che ingrassas chi mancu ti aulghes! (Piras)
Etymon
ltn.
a(d) + urgere
Translations
French
plier,
bouger
English
to bend,
to stir
Spanish
inclinarse,
moverse
Italian
piegarsi,
muòversi
German
sich bücken.
bòrta 1 , nf Definition
acabbu o furriadura de una sumana de tempus, de unu fatu, de unu caminu (vida, die, caminu)
Synonyms e antonyms
furriada,
masciada
Idioms
csn:
èssere in bolta de dies = èssere antzianu; dare borta = girai, furriai, cumentzai a isparèssiri, abblandai; èssere, istare a borta códia = coment'e oretendhe pro fàghere male a ccn.; andhare, torrare a borta códia = torrare in àteru mamentu a unu logu, a s'acua, pro bi fàghere dannu, a ndhe furare cosa, e gai; dàresi bolta in d-una cosa = impitzaresindhe
Sentences
in sas istradas si agatant bucos, ribbas e bortas ◊ su carru si est acadhighinadu in d-una pigada totu bortas ◊ est arreadu firmu finas chi no nche l'at bidu isgheladu in s'úrtima borta de su caminu
2.
passadu mesudie daet borta su sole ◊ cun sa cura chi so faghindhe su male at dadu borta ◊ ndhe so dadu bolta in custas alas (Còntene)◊ su sole che at dadu bolta a cudh'ala de monte ◊ sa ferida est dendhe bolta in cancrena ◊ cue su caminu daet borta a manu manca
3.
in cosa chi no t'importat mancu ti bi dies bolta!
Etymon
ltn.
*volta
Translations
French
tournant,
virage
English
bend,
turning
Spanish
viraje
Italian
svòlta,
curva
German
Wendepunkt,
Biegung,
Kurve.
cannujàre , vrb: carnugare,
crannugare,
cranucare Definition
tròchere e segare comente si segat e si aperit a isperradura una canna atrotigandhodha; si narat fintzes de persona, comente si trochet po cropu, dolore
Sentences
furriamus a s'imbesse sas ideas cranucàndhelas e mascheràndhelas de fiacas ◊ petzi s'imberta de su tempus, chene piedu, est reséssia a lu cranucare ◊ su bentu crannugat su trigu candho est ifustu meda
2.
a su colpu mi so carnugadu e so rutu a terra (G.Chessa)
Etymon
srd.
Translations
French
tordre
English
to bend,
to twist
Spanish
doblar,
romper
Italian
piegare,
tòrcere,
spezzare
German
biegen.
colembrài , vrb: acolembrare,
collembrari,
colombrai Definition
nau mescamente de su linnàmene segau a tàulas, essire trotu, allacau, atrotigau, colembru; fintzes pònnere o mantènnere una cosa betada a una parte, coment'e orruendho
Synonyms e antonyms
abbajonare,
abbrovinare,
acocovedhae,
agionedhare,
atrotiai,
atzumborai,
corcobare,
imbartzonare,
inconcobare,
ingiolvinare
/
aliverrare
Sentences
is portas si colombrant ◊ custa fentana est totu colembrara: linnàmini mau!
2.
dh'iscudit dus pinnigosus, dhi betat una manu a is gangas e nce dhu colombrat palas a su muru!
Translations
French
gondoler,
fléchir
English
to bend,
to twist
Spanish
torcerse
Italian
incurvarsi,
contòrcersi (détto del legname)
German
sich beugen,
sich krümmen.
corcobàre , vrb: corcovare Definition
fàere dortu
Synonyms e antonyms
abbajonare,
abbrentai,
acocovedhae,
agionedhare,
allachedhare,
atrotiai,
colembrai,
inconchedhare,
inconcobare,
indortigare
Sentences
sa lantza s'est corcovada pariat de pasta crua
Etymon
spn.
corcovar
Translations
French
courber
English
to bend
Spanish
torcer
Italian
curvare,
incurvare
German
biegen.
corcobàu , pps, agt: corcovadu,
corcovatu,
corcovau,
crocovau Definition
de corcobare; chi est a gobba, aggobbedhau, incrubau, atrotigau
Synonyms e antonyms
abbajonadu,
aggobbedhau,
bàdulu,
còrcobe,
garropu,
giumburudu,
gobbu,
incorcovedhau,
paligrobedhatzu,
rumbosu,
tzumbosu
2.
recuit corcovadu e a sa lena irbautidu dae sa fadiga pro pasare sa pòvera carena! ◊ li ruet dae manos s'ispada, corcovada e priva de lampore
Translations
French
voûté,
courbé
English
bend
Spanish
corcovado
Italian
curvo,
gòbbo
German
krumm,
gebückt.
corruàda , nf: corrunada Definition
dadaolta, furriada, girada chi faet unu camminu, un'istrada, un'orruga
Synonyms e antonyms
borta 1,
cuidada,
dadaolta,
furriada,
ghirada,
mobinada
Sentences
fortzis fiat su viàgiu chi mi faiat dannu, ca fiat prenu de corruadas ◊ su bentu mi at acumpangiau de Castedhu fintzas a is corrunadas de Serri, in màchina ◊ tocat a donai atentzioni ca in sa corrunada nd'istupat sempri calincuna màchina, ca no bollu istumbamentus!
Etymon
srd.
Translations
French
virage
English
bend
Spanish
curva
Italian
curva
German
Kurve.
dadaòlta, dadaòrta , nf Definition
tretu inue un’orruga, unu camminu, un'istrada leat a un'àtera bandha, càmbiat filada; cambiamentu mannu mescamente in malu
Synonyms e antonyms
cabulada,
cadraolta,
furriada,
masciada
Sentences
peri sos tzilleris, in donzi dadaolta, bi at zente meda a manos in giae…◊ ti cheria èssere amigu finas a ti ojare in onzi dadaolta de carrera
2.
custa est sa dadaolta de sa família
Etymon
itl.
dare volta
Translations
French
virage
English
bend
Spanish
viraje
Italian
svòlta,
curva
German
Kurve,
Biegung,
Wende.
incruài , vrb: incrubai,
incrubare,
incuare,
inculbare,
incurbare,
incurbiai,
incurbiare,
incurvare Definition
abbasciare a un'ala, pònnere a un'imboe, culembru; abbasciare sa conca, indrúchere s'ischina a cara a denanti; su si indrúchere a ccn., a su chi bolet s'àteru
Synonyms e antonyms
ancrucare,
cruai,
incrunai,
inconchinare,
incrinire,
incrubedhare,
incrunai,
indortinare,
ingruxare,
palangai
| ctr.
arritzare,
istantargiai,
ficare
Sentences
m'incurvavo in sa funtana bufandhe a fruncu ◊ si est incrubau a ndi bodhí cosa de terra ◊ fit timendhe a s'incurbiare a cullire crocas ◊ su bentu est tirendi aici e sa mata s'incrubat a cussa parti ◊ zuchet s'ischina a unu cantzu a fortza de istare incurbiau ◊ incrua s'istrexu po pigai prus àcua a tassoni! ◊ totu sas matas s'incrubant ◊ apo incurbadu sa conca e mi so cagliadu
2.
su soli si nci fiat incrubendu
3.
no est de atzetare goi a conca incurbiada su chi nos benit o chi nos fachent!
Surnames and Proverbs
prb:
chie meda s'incúrviat su culu si li biet
Etymon
srd.
Translations
French
incliner,
pencher,
s'incliner,
s'humilier
English
to incline,
to bow,
to bend down
Spanish
inclinar,
agachar,
humillarse
Italian
inclinare,
chinare,
inchinarsi,
umiliarsi
German
neigen,
sich neigen,
sich erniedrigen.
incujàre , vrb Definition
fàere calecuna cosa a un'ancuju, a unu gànciu
Synonyms e antonyms
ancujare*,
aunchinare,
incruai,
indrúchere,
tròdhiri
| ctr.
istirare
Sentences
sa zente isulana no incujat s’ischina a s'ocupatzione romana
Translations
French
baisser,
courber
English
to bend
Spanish
doblar en forma de gancho
Italian
piegare ad uncino,
curvare
German
biegen.
ingobbedhàre , vrb Definition
essire o fàere a gobba
Synonyms e antonyms
acocovedhae,
agionedhare,
agopedhae,
atzumburai,
inconcobare
Etymon
srd.
Translations
French
se voûter
English
to bend
Spanish
corcovar
Italian
incurvire,
ingobbire
German
beugen,
buckelig werden.
ingruxàre , vrb Definition
abbasciare ccn. cosa a una parte (es. sa conca o àteru); fàere totu trotu
Synonyms e antonyms
ancrucare,
dòrchere,
grunare,
grusare,
imbasciai,
incruai,
incrunai*,
ingrussiare
/
atuturae,
indortigare
Sentences
s'ingruxant piús de su normale chi azummai si truncant s'ischina ◊ sos chercos los at ingruxados su bentu ◊ che teracos ingruxant sa conca a donzi móvida de su padronu ◊ si ti paret bàscia sa terra pro ti pòdere ingruxare… ◊ a sa losa m'ingruxo cun devotu riguardu ◊ si devet ingruxare de fronte a sos meres
Translations
French
s'incliner,
baisser,
se courber
English
to bend down
Spanish
inclinarse
Italian
inchinarsi,
piegarsi
German
sich neigen.