abbrentài , vrb rfl Definizione
atrotogiare coment'e bogandho sa bentre, comente faet su linnàmene friscu
Sinonimi e contrari
abbajonare,
allachedhare,
atrotiai
| ctr.
istirare
Terminologia scientifica
fst
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plier
Inglese
to bend
Spagnolo
alabearse,
combarse
Italiano
piegarsi,
incurvarsi
Tedesco
sich biegen.
abbrovinàre , vrb Definizione
nau de linnàmene, atrotigare
Sinonimi e contrari
colembrai,
agionedhare,
atrotiai
Traduzioni
Francese
bomber,
courber
Inglese
to bend
Spagnolo
pandearse,
combarse
Italiano
imbarcarsi
Tedesco
sich krümmen.
acancarronàe, acancarronài, acancarronàre , vrb: aconcorronai,
acuncurronai,
acuncurrionai,
cancarronai Definizione
fàere coment’e a cancarrone, a unu lómboru, a lóriga
Sinonimi e contrari
abbidhiritzai,
acavurai,
acoconare,
aggrancare,
aggurjare,
ateterigare,
atzancarronare,
aunchinare,
cancarai,
ingortigai,
inteterighedhare
/
abbibbirinai
Frasi
e acidriadha, s'ischina, no ti abarris aconcorronau! ◊ seu acancarronau po su pesu mannu chi mi ant carriau ◊ una fémina si fut acancarronada a is peis de Gesús (Ev)◊ apu atobiau una fémina bècia totu acuncurronada ◊ su cani nc'est sartau aintru de su còfanu e si est acuncurrionau coment’e unu caboru
2.
su frius dhi at acancarronau is manus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
engourdir
Inglese
to bend,
to numb
Spagnolo
encorvar,
combar
Italiano
incurvare,
aggranchire
Tedesco
krümmen,
erstarren.
aggobbàe, aggobbài, aggobbàre , vrb Definizione
bogare sa gobba, fàere a gobba, atrotigare
Sinonimi e contrari
abbajonare,
abbrentai,
agionedhare,
agopedhae,
allachedhare,
atrotiai,
atzumborai,
colembrai,
corcobare,
inconcobare
| ctr.
intennerare,
istirare
Frasi
su telaju de sa bicicleta s'est aggobbau, de comenti seu arrutu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se voûter
Inglese
to bend
Spagnolo
encorvarse,
agobiarse
Italiano
ingobbire
Tedesco
buckelig werden.
agionedhàre , vrb Definizione
fai giumburudu che agionedha
Sinonimi e contrari
abbajonare,
aggopedhare,
acocovedhae,
allachedhare,
atrotiai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
courber
Inglese
to bend
Spagnolo
encorvar,
combar
Italiano
incurvare,
ingobbire
Tedesco
biegen,
buckelig werden.
ancujàre , vrb Definizione
fàere a un'ancuju, a cancarrone
Sinonimi e contrari
aunchinare,
imbasciai,
incujare,
pinnicai,
tròdhiri
Frasi
li deviat ancujare s'ischina a unu gantzu, tales chi totu lu potant ischire ite ascamile che amus! ◊ a sa betzesa, cussa fémina est ancujada che unchinu ◊ ancuja sas ancas, chi no che at logu pro sos àteros!
2.
sa paghe ancujat sa suferéntzia
Traduzioni
Francese
courber
Inglese
to bend
Spagnolo
curvar
Italiano
curvare,
piegare ad uncino
Tedesco
krümmen,
biegen.
atripodhàre , vrb Definizione
fàere a tzirbisas, a pinnigas
Sinonimi e contrari
acarrongiai,
afrangillonai,
aggruncire,
apigiare,
arruntzai,
artzipodhare,
atavellai,
atripitzare,
frongire,
granculai,
iscrafangiai
| ctr.
istirai
2.
fit unu betzighedhu totu pedhe e ossos, totu atripodhadu ◊ sa mama zughet sas manos atripodhadas dae s'abba manizada a totora
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plier,
chiffonner
Inglese
to bend,
to crease
Spagnolo
arrugar,
chafar
Italiano
piegare,
gualcire
Tedesco
falten,
zerknittern.
atzumborài , vrb: atzumburai Definizione
fàere a tzúmburu, fàere giúmburos, tzurumbones
Sinonimi e contrari
abbajonare,
abbrentai,
acocovedhae,
agionedhare,
allachedhare,
atrotiai,
colembrai,
corcobare,
inconchedhare,
inconcobare
Frasi
at atzumburau sa valígia de cartoni ◊ sa landiredhada forti chi at fatu at atzumborau is màchinas chi at agatau foras
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se voûter
Inglese
to bend
Spagnolo
abollar
Italiano
ingobbire
Tedesco
buckelig werden.
aúlghere , vrb: aúrghere Definizione
mòvere, pruschetotu nau de gente, in su sensu de si girare o s’incrubare, po comente unu est grassu / pps. aúlghidu
Sinonimi e contrari
indugi,
muciare,
tròdhiri
/
aggafiare
Frasi
no si podet aúrghere, mancu, de cantu est rassu ◊ dae sas concutzas e dae tratalios ti che ingrassas chi mancu ti aulghes! (Piras)
Etimo
ltn.
a(d) + urgere
Traduzioni
Francese
plier,
bouger
Inglese
to bend,
to stir
Spagnolo
inclinarse,
moverse
Italiano
piegarsi,
muòversi
Tedesco
sich bücken.
bòrta 1 , nf Definizione
acabbu o furriadura de una sumana de tempus, de unu fatu, de unu caminu (vida, die, caminu)
Sinonimi e contrari
furriada,
masciada
Modi di dire
csn:
èssere in bolta de dies = èssere antzianu; dare borta = girai, furriai, cumentzai a isparèssiri, abblandai; èssere, istare a borta códia = coment'e oretendhe pro fàghere male a ccn.; andhare, torrare a borta códia = torrare in àteru mamentu a unu logu, a s'acua, pro bi fàghere dannu, a ndhe furare cosa, e gai; dàresi bolta in d-una cosa = impitzaresindhe
Frasi
in sas istradas si agatant bucos, ribbas e bortas ◊ su carru si est acadhighinadu in d-una pigada totu bortas ◊ est arreadu firmu finas chi no nche l'at bidu isgheladu in s'úrtima borta de su caminu
2.
passadu mesudie daet borta su sole ◊ cun sa cura chi so faghindhe su male at dadu borta ◊ ndhe so dadu bolta in custas alas (Còntene)◊ su sole che at dadu bolta a cudh'ala de monte ◊ sa ferida est dendhe bolta in cancrena ◊ cue su caminu daet borta a manu manca
3.
in cosa chi no t'importat mancu ti bi dies bolta!
Etimo
ltn.
*volta
Traduzioni
Francese
tournant,
virage
Inglese
bend,
turning
Spagnolo
viraje
Italiano
svòlta,
curva
Tedesco
Wendepunkt,
Biegung,
Kurve.
cannujàre , vrb: carnugare,
crannugare,
cranucare Definizione
tròchere e segare comente si segat e si aperit a isperradura una canna atrotigandhodha; si narat fintzes de persona, comente si trochet po cropu, dolore
Frasi
furriamus a s'imbesse sas ideas cranucàndhelas e mascheràndhelas de fiacas ◊ petzi s'imberta de su tempus, chene piedu, est reséssia a lu cranucare ◊ su bentu crannugat su trigu candho est ifustu meda
2.
a su colpu mi so carnugadu e so rutu a terra (G.Chessa)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tordre
Inglese
to bend,
to twist
Spagnolo
doblar,
romper
Italiano
piegare,
tòrcere,
spezzare
Tedesco
biegen.
colembrài , vrb: acolembrare,
collembrari,
colombrai Definizione
nau mescamente de su linnàmene segau a tàulas, essire trotu, allacau, atrotigau, colembru; fintzes pònnere o mantènnere una cosa betada a una parte, coment'e orruendho
Sinonimi e contrari
abbajonare,
abbrovinare,
acocovedhae,
agionedhare,
atrotiai,
atzumborai,
corcobare,
imbartzonare,
inconcobare,
ingiolvinare
/
aliverrare
Frasi
is portas si colombrant ◊ custa fentana est totu colembrara: linnàmini mau!
2.
dh'iscudit dus pinnigosus, dhi betat una manu a is gangas e nce dhu colombrat palas a su muru!
Traduzioni
Francese
gondoler,
fléchir
Inglese
to bend,
to twist
Spagnolo
torcerse
Italiano
incurvarsi,
contòrcersi (détto del legname)
Tedesco
sich beugen,
sich krümmen.
corcobàre , vrb: corcovare Definizione
fàere dortu
Sinonimi e contrari
abbajonare,
abbrentai,
acocovedhae,
agionedhare,
allachedhare,
atrotiai,
colembrai,
inconchedhare,
inconcobare,
indortigare
Frasi
sa lantza s'est corcovada pariat de pasta crua
Etimo
spn.
corcovar
Traduzioni
Francese
courber
Inglese
to bend
Spagnolo
torcer
Italiano
curvare,
incurvare
Tedesco
biegen.
corcobàu , pps, agt: corcovadu,
corcovatu,
corcovau,
crocovau Definizione
de corcobare; chi est a gobba, aggobbedhau, incrubau, atrotigau
Sinonimi e contrari
abbajonadu,
aggobbedhau,
bàdulu,
còrcobe,
garropu,
giumburudu,
gobbu,
incorcovedhau,
paligrobedhatzu,
rumbosu,
tzumbosu
2.
recuit corcovadu e a sa lena irbautidu dae sa fadiga pro pasare sa pòvera carena! ◊ li ruet dae manos s'ispada, corcovada e priva de lampore
Traduzioni
Francese
voûté,
courbé
Inglese
bend
Spagnolo
corcovado
Italiano
curvo,
gòbbo
Tedesco
krumm,
gebückt.
corruàda , nf: corrunada Definizione
dadaolta, furriada, girada chi faet unu camminu, un'istrada, un'orruga
Sinonimi e contrari
borta 1,
cuidada,
dadaolta,
furriada,
ghirada,
mobinada
Frasi
fortzis fiat su viàgiu chi mi faiat dannu, ca fiat prenu de corruadas ◊ su bentu mi at acumpangiau de Castedhu fintzas a is corrunadas de Serri, in màchina ◊ tocat a donai atentzioni ca in sa corrunada nd'istupat sempri calincuna màchina, ca no bollu istumbamentus!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
virage
Inglese
bend
Spagnolo
curva
Italiano
curva
Tedesco
Kurve.
dadaòlta, dadaòrta , nf Definizione
tretu inue un’orruga, unu camminu, un'istrada leat a un'àtera bandha, càmbiat filada; cambiamentu mannu mescamente in malu
Sinonimi e contrari
cabulada,
cadraolta,
furriada,
masciada
Frasi
peri sos tzilleris, in donzi dadaolta, bi at zente meda a manos in giae…◊ ti cheria èssere amigu finas a ti ojare in onzi dadaolta de carrera
2.
custa est sa dadaolta de sa família
Etimo
itl.
dare volta
Traduzioni
Francese
virage
Inglese
bend
Spagnolo
viraje
Italiano
svòlta,
curva
Tedesco
Kurve,
Biegung,
Wende.
incruài , vrb: incrubai,
incrubare,
incuare,
inculbare,
incurbare,
incurbiai,
incurbiare,
incurvare Definizione
abbasciare a un'ala, pònnere a un'imboe, culembru; abbasciare sa conca, indrúchere s'ischina a cara a denanti; su si indrúchere a ccn., a su chi bolet s'àteru
Sinonimi e contrari
ancrucare,
cruai,
incrunai,
inconchinare,
incrinire,
incrubedhare,
incrunai,
indortinare,
ingruxare,
palangai
| ctr.
arritzare,
istantargiai,
ficare
Frasi
m'incurvavo in sa funtana bufandhe a fruncu ◊ si est incrubau a ndi bodhí cosa de terra ◊ fit timendhe a s'incurbiare a cullire crocas ◊ su bentu est tirendi aici e sa mata s'incrubat a cussa parti ◊ zuchet s'ischina a unu cantzu a fortza de istare incurbiau ◊ incrua s'istrexu po pigai prus àcua a tassoni! ◊ totu sas matas s'incrubant ◊ apo incurbadu sa conca e mi so cagliadu
2.
su soli si nci fiat incrubendu
3.
no est de atzetare goi a conca incurbiada su chi nos benit o chi nos fachent!
Cognomi e Proverbi
prb:
chie meda s'incúrviat su culu si li biet
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
incliner,
pencher,
s'incliner,
s'humilier
Inglese
to incline,
to bow,
to bend down
Spagnolo
inclinar,
agachar,
humillarse
Italiano
inclinare,
chinare,
inchinarsi,
umiliarsi
Tedesco
neigen,
sich neigen,
sich erniedrigen.
incujàre , vrb Definizione
fàere calecuna cosa a un'ancuju, a unu gànciu
Sinonimi e contrari
ancujare*,
aunchinare,
incruai,
indrúchere,
tròdhiri
| ctr.
istirare
Frasi
sa zente isulana no incujat s’ischina a s'ocupatzione romana
Traduzioni
Francese
baisser,
courber
Inglese
to bend
Spagnolo
doblar en forma de gancho
Italiano
piegare ad uncino,
curvare
Tedesco
biegen.
ingobbedhàre , vrb Definizione
essire o fàere a gobba
Sinonimi e contrari
acocovedhae,
agionedhare,
agopedhae,
atzumburai,
inconcobare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se voûter
Inglese
to bend
Spagnolo
corcovar
Italiano
incurvire,
ingobbire
Tedesco
beugen,
buckelig werden.
ingruxàre , vrb Definizione
abbasciare ccn. cosa a una parte (es. sa conca o àteru); fàere totu trotu
Sinonimi e contrari
ancrucare,
dòrchere,
grunare,
grusare,
imbasciai,
incruai,
incrunai*,
ingrussiare
/
atuturae,
indortigare
Frasi
s'ingruxant piús de su normale chi azummai si truncant s'ischina ◊ sos chercos los at ingruxados su bentu ◊ che teracos ingruxant sa conca a donzi móvida de su padronu ◊ si ti paret bàscia sa terra pro ti pòdere ingruxare… ◊ a sa losa m'ingruxo cun devotu riguardu ◊ si devet ingruxare de fronte a sos meres
Traduzioni
Francese
s'incliner,
baisser,
se courber
Inglese
to bend down
Spagnolo
inclinarse
Italiano
inchinarsi,
piegarsi
Tedesco
sich neigen.