Abbreviations Legenda | Symbols Legend

acótu , nm: acotzu, cotzu Definition orrugu de cosa chi si ponet (prus che àteru asuta) po mantènnere firmu unu trastu (es. is carradas); fintzes css. logu inue si apartare o aprigare sa gente, fatu a sa bona (alabinna, barrachedha, pinnetu o àteru); nau in cobertantza, agiudu, ispinta de gente chi podet po fàere bínchere a ccn. chentza méritu unu cuncursu o una prova, a praxere Synonyms e antonyms cota 1, afiagnu, apógiu, incotzada / ingotu / acóstiu, corcadorju Sentences trista sa mata chi bolit acotzu! 2. in cussu cuzone che faghimus s'acotu a nois ca bi daet bàrigu su bentu 3. at bintu su cuncursu cun is acotzus e no ca fut prus àbbili de is àterus Surnames and Proverbs smb: Accotzu Etymon srd. Translations French soutien English support Spanish sostén, soporte Italian sostégno German Stütze.

agegherài , vrb: agiagarai, agiagherai, auxagarai, axagarae, axagarai, axegherai, gegherai*, zacarare Definition fàere mòvere impresse, cúrrere o fuire, pònnere o tènnere tropu presse coment'e ponendho o portandho is canes aifatu Synonyms e antonyms assuidari, assulurgiare, ispabuciare, istrajare, isvalostiare, salargiare, stallai, ussiare | ctr. achedare, asselenare Sentences abarradí sétziu, no ti agiàghiris! ◊ is crobus si bidiant bolendi coment'e axegheraus ◊ no mi agabbist de agiagherai su sànguni! ◊ seu triballendi coment'e un'iscrau, agiagarau e fatu! Translations French chasser, déloger violemment English to support escaping Spanish ahuyentar Italian far fuggire, esagitare German fliehen lassen, aufregen.

ampàru , nm Definition totu su chi si faet po ndhe passare a unu o una cosa de totu su chi dhi podet èssere de dannu Synonyms e antonyms afiagnu, amparia, apógiu, azubentu, defensa, refrantu Sentences tue fist s'amparu de totu sa bidha ◊ ti apo dadu su bratzu pro amparu ◊ de Deus e Maria no ti manchet s'amparu! ◊ e cantos poveritos bi at sentza amparu! ◊ cuss'òrfanu est chena amparu ◊ sa lege lis dat amparu ◊ sias s’amparu de sos parentes! Etymon spn. Translations French protection, soutien English protection, support Spanish amparo Italian protezióne, sostégno, patrocìnio, tutèla German Schutz, Stütze, Verteidigung.

ànta , nf Definition frucàgiu chi si ponet prantau, cambu mannu de linna cun is cambos prus piticos segaos de dhue pòdere apicare cosa; donniunu de is bàtoro puntales mannos prantaos de su telàrgiu; calesiògiat cosa chi ndhe podet aguantare un'àtera o chi dhi giaet fortza, agiudu; sumana de tempus, oru, parte Synonyms e antonyms antigoni, dule, furcarju, fústiga, iltatu, istante 1, preustinu / àntala, arrambu Idioms csn: a. de furru = sos antariles de sa buca de su furru; a s'a. de… (logu) = faci a…, a sa bandha de…; a. de àcua, de landiredhu, de nia = bírridu (e fintzas dellúbbiu) de abba, nue de ràndhine, de froca; a. de binza = sa cresura, su primu órdine de bide de sa binza; a. de bentone = sas coedhas de su bentone, is bullas; fàghere a. a unu, istare a s'a. de unu = fàghere àntala, fàghere s'ala a unu, fai is partesas a unu; àere unu in a., in s'a. = tènnere a calicunu a pavore; èssere a. de birbantes, de malefatores = chie los azuat Sentences prego chi torrent lieras sas antas chi apo connotu candho so naschidu: ma no torrant piús cudhas piantas chi su continentale at distruidu! (A.Casula)◊ eo creschei in mesu a milli antas de ílighes ◊ si sunt zirendhe a donzi anta ◊ si circant is antas in modu chi sa barraca siat bèni téssia de antas po dhi ponni su crabetoxu 2. a lu mantènnere bi cheret anta forte ◊ si sa fortza de sa natura est tanta, est delitu no dàreli assisténtzia, ma est dannu a li dare tota s'anta (P.Casu)◊ su síndhigu che at tiradu sos cossizeris totu a s'anta sua 3. s'anta de mesu, s'anta de foras de sa cortina de s'olia ◊ si at fatu un'acucadolzu in s'anta de su muru ◊ a sa posta, in anta de caminu, at isparadu a unu chi fit colendhe ◊ mancu in antas de rios bi at birdura ◊ po si cojai aspetaus chi nci passit cust'anta mala ◊ a s'anta de su campu de Otieri bi at terras bonas 4. circant de si cuai po fai passai s'anta de s'àcua ◊ fiant abetendu a passai s'anta de sa guerra 5. tocat a dh'indovinai s'antedha Etymon ltn. anta(e) Translations French soutien English support Spanish sostén, soporte Italian sostégno German Stütze.

arràmbu , nm, avb: arrumbu Definition logu o cosa a ue si arrimare; persona chi podet giare un’agiudu, èssere de agiudu; su si arrumbare o imbarare / èssere arrumbu apare = acurtzu, acanta s'unu a s'àteru Synonyms e antonyms apógiu, armaderi, arrimaderu, arrimu, imbaradorju Sentences si est su ch'ispero logu asseliadu, mi cuntento de s'arrumbu (G.Marras)◊ si est cojada cun Bodale: a l'at àpidu s'arrumbu, unu prus póveru de issa!…◊ unu giòvanu gai a génneru fit un'arrumbu pro sa domo ◊ no mi podes nàrrere chi apo chircadu arrumbos de cumbéniu: mi so arrangiadu deo! Etymon srd. Translations French appui English support Spanish apoyo, arrimo Italian appòggio, sostégno German Stütze.

arrèghere , vrb: arrei, arrèiri, arrere, arreri, rèere Definition abbarrare firmos, sentza de andhare; si narat de vasu chi no est istampau ne tzacau chi mantenet su chi si betat aintru; rfl. su si lassare cosa angena; in cobertantza, aguantare is segretos; abbarrare a sa rea, prantaos, istrantagiaos / pps. arrésiu, arréssiu 1, arressu, arretu 1 Synonyms e antonyms abèschere, afrimai, aguantai, arrancare, arreare, arrèschere, arressare, obèschere, rèere / arrègere | ctr. andai, sfàiri Idioms csn: abba arressa = apojada, frimma (e pro cussu mala puru); arrèiri unu secretu = muntènnere su segretu Sentences líbbera zente poética in s'amore in su bisonzu arressa, istrinta in su dolore (A.Casula)◊ si est arressu pro sempre su coro sou ◊ no est ne andhendhe e ne arressu ◊ si arreet un'iscuta iscultendhe ◊ in caminu imbenit a unu connoschente, l'arreghet e li nat cosa 2. custu pitzeri no arreit àcua ◊ dèu pratzu, dèu leu, su chi bollu mi arreu ◊ a tui no fait a ti contai cosa ca no arreis nudha! 3. no mi sumbullit meda, gopai, ca no mi arreu in cambas de s'istrachímini! ◊ fiat aici istancu chi no si arreiat in peis ◊ addaghi su muntone est mannu meda no si arrèt Etymon ltn. regere Translations French soutenir, supporter English to support Spanish parar, tenerse Italian fermare, fermarsi, règgere, règgersi in pièdi German anhalten, stehenbleiben, halten, sich aufrecht halten.

arrimadéru , nm Definition logu inue si arrimare, si imbarare, si apartare Synonyms e antonyms apozadorzu, armaderi, arrambu, arrimu, imbaradorju / apógiu Etymon spn. Translations French appui English support Spanish arrimadero, apoyo Italian appòggio, sostégno German Stütze.

gegherài , vrb: agegherai, geregare, giagarare, zacarare Definition bogare de mala manera, fàere fuire, pònnere in avolotu Synonyms e antonyms assulurgiare, giarigare, ixegherai, ispabuciare, isvalostiare, salargiare, stagiai, ussiare | ctr. asseliai, batire, cramare Sentences che l'ant giagaradu a sonos de tamburru e a frúscios ◊ mai bos giagaraia, ma cuntentu iscultaia sas bostras caras cantones (G.A.Cossu)◊ sa zente est giagarada dai pena in pena e tenet bisonzu de paghe! ◊ mi dispiaghet chi ti bida giagaradu e pessighidu! ◊ sos canes a úrulos che ant giagaradu su grodhe Etymon srd. Translations French effrayer, faire fuir English to support escaping Spanish echar, hacer huir Italian far fuggire German in die Flucht schlagen.

imbàru , nm: immaru Definition logu inue si firmare a pausare, po si aprigare, istare, e fintzes impedimentu, cosa chi faet firmare; logu o cosa inue s’imbarare, si pònnere o acostire e agguantare; su imbarare, ora, iscuta, tempus chi s’istat firmos coment’e ibertandho Synonyms e antonyms arrambu, imbaradorju / arressa, firmada, stentu / atostonu Sentences no azis perunu imbaru a sa bostra bramosia: sas benénnidas siedas, rúndhines, a domo mia! (P.Mossa)◊ restas sola chentza imbaros in su mundhu corazosa ◊ sempre isto pessighindhe cussu paru pro chi nisciunu mi faghet imbaru (A.M.Iscanu) 2. torraiat a sa capella, fichiat sos cuidos in s'imbaru de s'imbenujadolzu e s'imbenujaiat 3. sentza perunu imbaru Pilatu lis intregat a Gesús pro lu crutzificare Etymon srd. Translations French appui, abri English support, refuge Spanish posada, lugar donde descansar, pausa Italian appòggio, rifùgio German Schutz.

rèere , vrb: arrèghere*, règhere, rèzere Definition agguantai prantau, a sa rea, baliare o padire un'isfortzu, una fortza / poét. rere; pps. réghiu, rézidu Synonyms e antonyms abbabiai, afrimai, agguantai, apoderae Sentences ruta ndhe so in fundhu: male in cambas mi reo ◊ fit imbriagu chi no si reziat ritzu ◊ su dragu est male fertu, tambidambi e no si podet rere ◊ su filu fit débbile e no at rézidu ◊ siscuru, de su fàmine no si reiat fichidu! 2. custa cuba no rezet su binu ◊ cust'isterzu rezet, no rezet s'abba, paret chi no rezat Translations French soutenir English to support Spanish sujetar, aguantar Italian règgere German halten.

sufragài, sufragàre , vrb Synonyms e antonyms agiadai, giuai, proicare Sentences sa tanta iltimassione mi sufragas in azios? (P.Cherchi)◊ si su chi at no lu sufragat, ite at a pòdere fàghere? Translations French être utile, faire du bien English to support, to be useful Spanish favorecer Italian suffragare, giovare German nützen.

«« Search again