Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

obràre , vrb Definition trebballare una cosa, mescamente orrobba a dha fàere prus bella, a figuras e àteru, cun s'agu; in cobertantza, fàere bellu, mudare Synonyms e antonyms alamarare, bordai, orizare Sentences su pitzinnu l'ant postu in su giógulu subr'a pannos obrados a oro e prendhas 2. su focu meu tentu ti at su coro: naschint rajos de oro chi ti obrant su sinu de ammajos (A.Brundhu) Etymon ctl., spn. obrar Translations French broder English to embroider Spanish bordar Italian ricamare German sticken.

obretàre , vrb: orbetai, orovetai, orvetai, ovretare Definition istare a oretu, a iscoca, fàere sa posta a una cosa o a ccn. po bíere ite faet, a ue andhat o àteru; orivetai est fintzes fàere s'orivetu, s'órulu de unu bestimentu Synonyms e antonyms aorutai, iscocai, oretare, punterare, selentare, selvare / orulare 1 Sentences s'astore est obretandhe carchi terpe ◊ ant orbetau su corou fintzas a candu est essiu ◊ est irfadau de ovretare ◊ luegu mi ant orivetau, cussus 2. portàt unu mantu de orbaci arrúbiu orovetau de birdi Etymon srd. Translations French être en vedette, guetter, suivre English to be on the lookout, to spy, to tail Spanish atalayar, acechar Italian stare in vedétta, spiare, pedinare German Posten stehen, ausspionieren, bespitzeln.

ocasionài , vrb Definition fàere naschire o fàere bènnere calecunu efetu, mescamente dannu; giare ifadu a s'àteru de dh'annervare Synonyms e antonyms causai / intzidiare, ispurtighisonai, purruntzare, suberiare Sentences cussu mali nos at ocasionau dannus ◊ no depeis ocasionai dannu a nisciunus! 2. no mi ocasionis, oi, ca seu de ispétzia mala! Translations French causer, provoquer English to cause Spanish causar, ocasionar Italian causare, provocare German verursachen, bewirken, veranlassen.

ocasionàu , pps, agt Definition de ocasionai; chi dh'ant giau ocasione, oféndhiu, istrobbau, chi ndhe ant foedhau male 2. s'ómini bivit sen'e seguresa, sempri ocasionau de is malis Translations French causé, provoqué English to have designs Spanish ocasionado, insidiar Italian causato, insidiato German verursacht, bewirkt, gefährdet.

ociàre , vrb: ocriare, oghiai, ogriare, ojare 1 Definition abbaidare, bíere, betare castiadas fintzes in su sensu de disigiare, portare a ogu; chesciare, murrungiare ca una cosa est o paret paga o metzana, fàere s'ogrianu, o fintzes solu èssere de s'idea chi no est su tanti giustu o su chi serbit / ocriare chin ccn. = àerendhe ódiu Synonyms e antonyms abbadiai, agrionae, aogare, bídere Sentences su pastore est ojendhe atesu… sestat su tempus! ◊ si che at pijadu cantu at ojadu ◊ sa picioca est bellixedha e po cussu dh'ant oghiada totus! ◊ su fustealvu ojat e tentat chi ànima si tuchet e frimmet in more sua (G.Elies)◊ ses oghiendi cussa cosa: pigadha, si ti praxit! ◊ Rofaelle s'aiat ocriau bene su fizu de Predu: apustis aiat iscanzau de labras 2. no lu ógries ca est pagu, ca no ti ndhe poto dare àteru! ◊ la so ogriendhe, cussa cosa: mi paret metzana ◊ su fogu no cheret tènnere: est ogriendhe ca est paga sa linna! ◊ custu sale lu so ogriendhe: mi est parindhe pagu pro totu cussa cosa! ◊ custa linna la so ogriendhe: mi paret chi no noche bogat su zerru! Etymon srd. Translations French lorgner English to glance at Spanish comerse con los ojos Italian adocchiare German erblicken, liebäugeln.

ocíre , vrb: aoghire, ocrire, oghire, ogire, ogrire, ojire, oxire Definition foedhandho de is matas, de is linnas, fàere crèschere is ogos po fàere su frore o sa fògia noa e cambos noos Synonyms e antonyms abbuturare, aguxai, aportzedhare, butonire, indroghie, inocrare, obire, oxare Sentences sos ratos sunt ojidos ◊ sa linna in beranu comintzat a oghire e a fiorire ◊ sas froghedhas sunt totu ocrindhe 2. canta frua ojit su truncu tou sempre in cria!… Etymon srd. Translations French bourgeonner English to bud Spanish brotar Italian gemmare German knospen, Knospen treiben.

ocupài , vrb: ocupare Definition nau de gente, pònnere a trebballare, giare un'impreu; nau de logu, pònnere cosa, impreare su logu cun cosa, o fintzes prènnere de gente (fintzes de militares o fortza militare po domíniu) Synonyms e antonyms imbargare, impiciai Translations French occuper English to employ, to occupy Spanish ocupar Italian occupare German anstellen, beschäftigen, besetzen, einnehmen.

odiài , vrb: odiare Definition ficare o pònnere ódiu, pigare a ódiu, portare ódiu Synonyms e antonyms tirriai Sentences fizos mios, odiade onzi mala discórdia, onzi brutu ódiu vanu chi no batit frutu! (A.Casula) Translations French haïr English to hate Spanish odiar Italian odiare German haßen.

odrinài , vrb: ordinai, ordinare Definition pònnere in assentu, bene, in órdine, in régula, a régula; giare órdines, cumandhos, cosas a fàere; dimandhare cosa a comporare, cosa chi mandhant de aterue / ordinare sas vinzas = marrai, tzapare sas binzas; ordinare sas ortalíscias = surcare sos ortos pro los prenare Synonyms e antonyms assantai / pertzetare 2. custas meighinas mi las at ordinadas su dutore 3. amus ordinadu robba a nos fàghere bestimenta Etymon ltn. ordinare Translations French mettre en ordre, prescrire English to order Spanish ordenar, mandar Italian ordinare, prescrìvere, richièdere German ordnen, in Ordnung bringen, befehlen, verschreiben, bestellen.

odríre, odríri , vrb: ordie, ordire, ordiri, uldire Definition istèrrere s’istàmene o filu in s'ordidórgiu; aprontare su filu ordiu in su telàrgiu (de un'insúliu a s'àteru); cuncordare trassas a dannu de ccn., istare sèmpere faendho Synonyms e antonyms ordimignare Sentences como chi est su filu ordidu a bois tocat a tèssere! (F.I.Mannu)◊ canno veniat su tempus de ordire ficaiant bàtoro brocos in terra e fachiant una matassa a tritza ◊ dhue aiat féminas filanno, ordinno e tessenno 3. a tiva bassa eo apo iscurtadu totu su chi ant ordidu pro innóriu ◊ intendhendhe cust'istória bene ordia cudhu credet totu ◊ babbu tuu sempri odrendi est!… Etymon ltn. ordire Translations French ourdir English to warp Spanish urdir Italian ordire German zetteln, anzetteln.

ofèndhere, ofèndi, ofèndiri , vrb: ofènnere Definition giare dispraxere mannu, fàere un'ofesa, ofesas, fàere o nàrrere apostadamente cosa de malu, de dannu contr'a unu a tales fintzes de si ndhe primmare o arrennegare: prnl. pigaresidha po un'ofesa, primmare fintzes chentza neghe o chentza arrexone / pps. ofénniu, ofesu Synonyms e antonyms abbituperare, aciociai, afrentai, aggravae, arrochizare, desdorai, ilzenzare, innorare, ofensai Sentences dae tentu a comente faedhas, ca podes ofèndhere! ◊ nara su chi cheres ma chentza ofèndhere! 2. si no ti ofendhes ti naro una cosa ◊ cussu cristianu deretu si ofendhet: no faghet a li nàrrere nudha! Translations French vexer, offenser English to offend Spanish ofender, agraviar, afrentar Italian offèndere German beleidigen.

ofèrrere, ofèrri, ofèrriri , vrb Definition bòllere giare o giare cosa de bonu a unu / ind. pres. 1ˆ p. sing. oferzo, ofèglio; cong. pres. 1ˆ p. sing. oferza Synonyms e antonyms dare Etymon ltn. offerre Translations French offrir English to offer Spanish ofrecer Italian offrire German anbieten.

oldinzàre , vrb: ordingiai, ordinzare Definition cricare de fàere ccn. cosa, de pònnere apostu, de pònnere impare cosas o gente (fintzes a ingannu) po un'iscopu; odringiai a logos dhu narant po ordire / ordingiai su cuadhu = parai su cuadhu, pònniri is aderetzus a su cuadhu a dhu cuncordai po èssiri prontu a sètziri Synonyms e antonyms abrontai, altimizare, aprontai, archimingiai, arminzare, cossiminzare, cuncodrai, imminzare, ordimignare Sentences e cantas catzas oldinzaiat in cussas costeras s'allegra gioventura!…◊ mi ant tentadu in ora adata, sendhe in chéjia preghendhe: sunt istados ordinzendhe finas chi mi l'ant fata! (C.Marruncheddu)◊ cue si cuaiat s'inimigu pro ordinzare sa note orrore e morte 2. is féminas craminànt, filànt, odringiànt e tessiant Etymon ltn. *ordiniare Translations French concevoir, organiser English to organize, to draw up plans Spanish proyectar, maquinar Italian architettare, organizzare German sich ausdenken, ersinnen, schmieden.

oliài, oliàre , vrb Definition giare o pònnere is ògios santos a su malàidu, mescamente a su grave morindhosi; fintzes cundhire cun ógiu; rfl. in cobertantza, arrennegare meda Synonyms e antonyms estremuntziai, ozusantare, pernuliai Sentences su preíderu fit oliendhe unu betzu in letu ◊ príderu Nurra, curzat ca mi óliat sa fémina ca est morzendhe! ◊ cuss'ómini est morendisí, dh'ant oliau puru!◊ mi seo immalaidada meda e s'arretore mi at oliau Etymon ctl. oliar Translations French donner l'extrème-onction English to give the extreme unction Spanish olear Italian dare l'estrèma unzióne German die letzte Ölung geben.

olvidài , vrb: olvidare, orbidare, orvidai, orvidare, ulvidare Definition immentigare, essire de mente, bogare de conca / su pps. orvidau s'impreat fintzes in su sensu de èssere a s'ispessada; èssere orbidau = no ammentare prus Synonyms e antonyms ilmentigare, iscadèssere Sentences pensa de m'olvidare, abbandhona s'idea chi as leadu! (P.Mereu)◊ canta pro olvidare sa tristura! ◊ Sardos, a costas bos pungo s'isprone ca sezis viles si bos olvidades de su nostru terríbbile dolore (A.Casula)◊ orvido su passadu e abbàido a su tempus benidore ◊ che soe totu orbidau!◊ no olvideis su prantu de is mischinus! 2. apu iscípiu ita fiat cumbinendisí e seu bénniu po s'averti po no si pigai orvidaus 3. no tocat a si fidai: chi ti orvidas ti ndi furant totu! Etymon spn. Translations French oublier English to forget Spanish olvidar Italian obliare German vergessen.

onorài , vrb: onorare, unorare Definition fàere o giare onore Synonyms e antonyms ondrai | ctr. innorare, spranorai Sentences sentza ischériu perunu, parente, amigu e fizolu, antzianu o de brassolu l'onoramis de assentu ◊ onora a babbu tuo e a mamma tua! ◊ a mamma mia comenti a is altras dh’onorat su cuadru antigu e modernu puru! (Frigau) Translations French honorer English to honour Spanish honrar Italian onorare German ehren.

orchidàre , vrb: orchitare, orghidare Definition abboghinare, pesare a tzérrios, a órchidos, po dolore o dannu mannu Synonyms e antonyms abbochinare, abboigare, addolimai, berchidai, iscramorai Sentences luego torraiat a orchitare comente fachent sos tzecos Etymon srd. Translations French crier de douleur English to howl with pain Spanish gritar por el dolor Italian urlare di dolóre German vor Schmerzen schreien.

ordimignàre , vrb: ordiminzare, ortomingiai Definition fai e fateriai, aprontare calecuna cosa ma chentza nudha de precisu; cricare de cuncordare trassa o ingannu a ccn. Synonyms e antonyms altimizare, archimingiai, arminzare, atrapaciare, conziminare, imminzare, intelare 1, oldinzare, ordivinzare, ordoliare, organare Sentences ite as ordiminzadu a chenare? ◊ ite ses ordiminzendhe totu su manzanu a martedhu e serracu? ◊ custa faina dh'apo ordimignada in tres tentighedhas ◊ fuat ferenau po s'ingannu chi dh'iat ortomingiau su fradi! 2. no bi at ànima in ziru: colat petzi una bardana ordiminzandhe disacatos ◊ cussos sunt ingannos bene ordiminzados Etymon ltn. *ordiniare (+arminzare) Translations French concevoir, ourdir English to plot, to prepare Spanish proyectar, urdir Italian architettare, ordire, preparare German ausdenken, schmieden, anzetteln.

oretàre , vrb: orietare Definition istare a iscoca, fàere sa posta a ccn. cosa o a ccn. po bíere ite faet, a ue andhat, cricare de ischire o leare oru de su chi faet, fintzes po dhu cassare Synonyms e antonyms aorutai, iscocai, obretare*, punterare, selentare, selvare, tenteare Sentences dogni istratagemma ti est onore, cun cudhu tuju tortu che astore oretendhe s'amante fissa ebbia! (M.Murenu)◊ catzadore mi conto e isco proite andho a oretare ◊ su pistighinzu pro Istèvene no dha faet lisiare ne sétzia ne crocada: sèmpere est orietandhe de su portellitu! Translations French épier English to spy Spanish acechar, espiar Italian spiare German ausspionieren.

organizàre , vrb Definition cuncordare, ordingiare, aprontare e portare a rematu, a s'acabbu, una faina faendho a manera chi dhue siant a tempus e logu giustu sa gente e is cosas chi serbint a s'iscopu Synonyms e antonyms cuncodrai, oldinzare Translations French organiser English to organize Spanish organizar Italian organizzare German organisieren.