Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

porrogàre , vrb Definition dimandhare po ischire, mescamente comente faent is giúdices, sa giustítzia, a is testimòngios o a un'acusau po che dhis tirare sa beridade de calecunu fatu o chistione; fintzes portare o nàrrere s'acusa Synonyms e antonyms precontare | ctr. arraspundi Sentences abbituatu comente fit a porrogare, li rispondhet chene si pistichinzare meta ◊ su marissallu e su brigadieri aiant porrogadu finas a cantu lis est istadu possíbbile ◊ muzere mia mi at porrogadu pariat carabbineri ◊ su coro meu si pòrrogat chin s'isetu de acatare rispostas 2. Pinóchiu aiat porrogatu a su zúdiche sa mala trassa chi l’aiant orditu sos bannitos Etymon ltn. perrogare Translations French interroger English to question Spanish interrogar Italian interrogare German befragen, verhören.

pranciài , vrb: apranciare, pranciare, pranciari, prantzare, prenciai 1, prentzare 1 Definition istirare bestimentu de orrobba cun sa prància budhia po che dhi bogare is pinnigas, is tzirbisas, e calare méngius bestia; nau in cobertantza, furare Sentences Chica, a dha biri, girat che unu fusu, cosit e isciàcuat e prènciat ◊ a Ninnitedha bella bi lu cherzo pranciare a intentu, su bestire! ◊ notesta dh'imbidonu e cras prànciu su telu ◊ bestimenta bene pranciada no giughet pijas ◊ cussa no cosit, no prànciat e no arrandat! 2. mi che ant prantzau sas forramentas chi aia in su cunzadu ◊ a primu de totu prànciat sa busciaca, màssimu si est in die de pensione! Etymon ctl., spn. planxar Translations French repasser English to iron Spanish planchar Italian stirare German bügeln.

pràndhede, pràndhere , vrb: prandi, pràndiri, prànnere Definition papare a mesadie / pps. pràndhiu, pràndiu, prasu / prandirisí de ccn. cosa = mascaresindhe Synonyms e antonyms bustare, merendhare Sentences li cherent dare a manicare, lu diant chèrrere a pràndhere ◊ macarrones de busa faet Mariorrosa po pràndhede e chenare…◊ prandeisí e bonu apititu! 2. si seus cravaus apari e incarrerau eus a si basai chi no si ndi podiaus prandi! ◊ dha càstiat e dha càstiat sen'e si ndi prandi mai! Etymon ltn. prandere Translations French déjeuner English to dinner Spanish comer, almorzar Italian pranzare German zu Mittag essen.

preàre , vrb Definition leare a unu su chi tenet po dhi fàere pagare is dépidos Synonyms e antonyms aprensionai, escecutare, imbargai, issucutare, istajire Etymon itl. predare Translations French prendre en gage English to distrain Spanish embargar, incautarse Italian pignorare German pfänden.

precàre , vrb: prechiare, pregai, pregare Definition foedhare cun Deus o cun Santos siat po làudes, arrengratziamentu, siat po dhis pedire e cumprèndhere calecuna cosa; istare a su pedi pedi a ccn. po chi fatzat o getzat cosa naendhosidhu de dónnia manera; disigiare cosas de bonu o fintzes de malu a ccn. Synonyms e antonyms arrasai / aurare Idioms csn: a pregare a crésia! = chi ndi bollis, piga, assinuncas lassadhu!; chèrreresi pregadu = ispetare chi lu preghent, fàghere sa cosa petzi si bi la pedint Sentences apu a pregai po issus puru ◊ su sant'ómine pregat su Chi totu podet ◊ "Firmadhu, su registradori" - pregu dèu a boxi chesciosa -◊ no li apo dau sa vinta de lu prechiare 2. ti cheres pregadu pro fàghere sa cosa ◊ no at mancu ispetadu a lu pregare meda pro cantare ◊ candho devio pagare no mi soe chertu pregadu ◊ l'ant pregadu che unu santu, ma isse no ndhe at chérfidu mancu s'intesa ◊ cussu si no est pregadu no faghet nudha 3. sa morte no si pregat a neune ◊ ti prego bona fortuna! ◊ deo sa moda mia apo finidu preghendhe a totugantos benes mannos (Sozu)◊ bona fortuna apedas comente bos pregades! ◊ ti deves pregare dies de vida! Surnames and Proverbs prb: su de pregare est su saludu Scientific Terminology prdc Etymon ltn. precare Translations French prier English to pray Spanish rezar, orar, rogar Italian pregare, esortare German beten.

precontàre , vrb: precuntare, pregontai, preguntai, preguntare, priguntare, progontai Definition fàere pregontas, dimandhas, foedhare po bòllere ischire de is àteros ccn. cosa, o fintzes po pigare o tènnere cosa Synonyms e antonyms chilcare, dimandhare, imbistigare, ispreculare, istigare, isuzigare, speculai / pedie | ctr. arraspundi, dare Sentences precuntat chercos, élighes, ozastros comente sunt naschidos ◊ bos cherzo preguntare: De chie est su pitzinnu chi ninnades? ◊ comare mia, odheu, de ite cosa mi azis preguntadu! ◊ unu carabbineri mi at progontau innoi bivias ◊ su pitzinnu si ch'est drommidu in coa in su menzus preguntare ◊ si est presentau pregontendi si fiant cussas is chi fiat circhendi 2. at pregontau un'ou a sa gomai Etymon ltn. percontare Translations French interroger, demander English to ask Spanish preguntar Italian interrogare, domandare German befragen, fragen.

pregantàe, pregantài , vrb Definition fàere pregantos Translations French conjurer le mauvais sort English to touch wood Spanish hacer conjuros Italian fare scongiuri, scongiurare German beschwören, bannen.

pregonài, pregonàre , vrb: apregonai Definition betare su bandhu, declarare, fàere ischire; nau de sa giustítzia, cracare a unu, fàere essire, bogare a fora, cundennare Sentences sa língua nosta dha boleus biri usada e arrispetada comenti pregonat sa carta europea ◊ prima d'èssere bandhidu pregonadu depo nàrrere ch'istesi traighidu 2. a unu l'aiant pregonadu a s'impicu ◊ sa zustíssia lu pregonet! ◊ sa giustíscia lu potat pregonare! ◊ mi ant a pregonai coment'e pecadori Etymon spn. Translations French bannir English to banish, to publish Spanish pregonar, anunciar, desterrar, proscribir Italian bandire German bekanntgeben, verbannen.

prejàre , vrb: aprentziare*, presiare, pressiare, pretziai, pretziare Definition apostivigare, istabbilire cantu si balet una cosa, pònnere unu valore o prétziu a calecuna cosa, dimandhare su prétziu de cosas a bèndhere; pònnere in càrculu e dimandhare po àere calecuna cosa, unu praxere, un'agiudu, brindhare a ccn. po calecuna cosa / pretziare una fémina, un'ómine = bíere o cricare de cumprèndhere ite si balent una fémina, un'ómine Synonyms e antonyms dimandhare, percontare / combidare Sentences no si podet cumprèndhere nen pretziare cultura, limba, arte si no ponimus mente a sas régulas e modos de produtzione de unu pópulu ◊ fit pressiada e calculada che bona massaja ◊ est una poesia chi prétziat su tribàgliu de sos artesanos 2. de piagheres mi ndhe ant fatu àteros e ndhe apo duritu a los torrare a presiare 3. a su betzu chi l'at sanada l'at pretziadu a s'afidu ◊ mi ant presiadu a distimonzu pro un'isposu ◊ no aiat cuizadu una bajana chentza pretziada, ma neune lu cheriat ◊ l'apo pretziadu a bènnere a domo ◊ at presiadu totu sas amigas a manigare ◊ is amigus m'ant pretziau a sa festa, ma no potzu andari Translations French estimer, solliciter un service, inviter English to esteem, to ask a favour, to invite Spanish apreciar, rogar, convidar Italian apprezzare, chièdere un favóre, invitare German schätzen, um einen Gefallen bitten, einladen.

prelliài, prelliàre , vrb Definition lúghere che pèrela, giare o mandhare coment'e lughe Synonyms e antonyms brigliai, grigliare Sentences sa follixedha nascendi candu essit a sa luxi prélliat e parit chi preghit! ◊ de cantu fit curiosu li prelliaiant sos ogros Translations French briller English to shine Spanish brillar Italian brillare German glänzen, strahlen.

prellúgiri, prellúxi , vrb Definition lúghere Synonyms e antonyms brigliai, grigliare, prelliai Sentences po ti abbandonai, mancu a pensamentu: po mei prelluxis che oro e argentu! ◊ immàgini in pintura formada po mei, po mei prelluxis coment'e istella! (E.Mameli) Translations French resplendir English to shine Spanish resplandecer Italian risplèndere German glänzen, strahlen.

prèmere, prèmi , vrb: prèmmere, prèmmiri Definition fàere fortza (de pesu o de àteru) apitzu, coment'e incracandho, fintzes coment'e istringhendho Synonyms e antonyms afíere, incalcare, isprèmere, istrígnere, tilpiare Etymon ltn. premere Translations French appuyer, presser English to press, to squeeze Spanish apretar Italian prèmere, sprèmere German drücken, ausdrücken.

premiài, premiàre , vrb Definition giare su prémiu Sentences custu fit unu pastu de premiare pro su cundhimentu Translations French accorder un prix English to give a prize Spanish premiar Italian premiare German prämiieren.

prenciài , vrb: prensai, prensare, prentzai, prentzare Definition incracare a prentza Synonyms e antonyms imprentzai, supressare Sentences sa benàcia depit èssi prenciara po ndi bogai totu su binu ◊ teniat sa prensa e binzateris meda che leaiant sa binata pro la prensare Etymon spn. prensar Translations French presser, pressurer, comprimer English to squeeze, to crush Spanish prensar Italian torchiare, comprìmere, pressare, pigiare German pressen.

prèndhere , vrb: prènnere Definition pònnere o poderare a istrintu cun calecuna cosa – acàpiu – a inghíriu (faendho coment'e a fasche), agguantare apostadamente arréschiu a calecunu logu o cosa cun fune o css. àteru acapióngiu a bisura de fune, codriola, filuverru o àteru deasi; in cobertantza, agguantare a ccn. impreau, obbrigau de no pòdere fàere prus totu su chi bolet o chi iat a pòdere / pps. presu Synonyms e antonyms acapiae, alliongiae, apresorzare, liai, muciullai | ctr. iscapiae, isòlbere, isprèndhere Idioms csn: no b'àere filu ’e prèndhere = (fuedhendi) nàrriri cosas sentza de fundóriu, chi no tenint sétiu, chi no bi at ne cabu e ne coa; prèndhere a nodu mortu, o a nodu biu = fàghere unu nodu malu a isòrbere, chi no b'isorbet, o unu nodu fàtzile de isòrbere; prèndhere a peràulas fortes = fai mazinas, afaturai; prèndhere s'imbíligu a unu = furcare, ingannai a unu Sentences sa buca de su sacu si prendhet pro no che essire sa cosa ◊ prendhiat sa craba a fune longa a pàschere ◊ sa lóriga in su muru bi est a prèndhere animale ◊ sa linna si prendhet a fasche ◊ impàrali a prènnere sas corrias de sas iscarpas! ◊ prendhindhe dàeli duas incropadas pro agguantare de prus! 2. cun totu custos impitzos de binzas, de ortos e bestiàmine so presu chentza fune 3. fit giradu de carvedhu e candho faedhaiat no bi aiat filu de prèndhere ◊ in su chi naras no bi at filu de prèndhere ◊ no ti fides, mighi cussu prendhet s'imbíligu fintzas a su dimóniu! ◊ sos canes lapaos nanchi no si lassant prèndhere chin sos berbos… Surnames and Proverbs prb: chie bene prendhet mezus isolvet Etymon ltn. prehendere Translations French lier, ficeler, lacer English to tie Spanish atar Italian legare, allacciare German binden, zusammenbinden, festbinden, zubinden.

presentàe, presentài, presentàre , vrb: apresentare Definition essire, bènnere, cumpàrrere ananti, batire, portare a denanti de unu, de gente, a manera de si pòdere bíere, connòschere, ischire, intèndhere o àteru (nau fintzes de dimandhas, paperis chi si portant o mandhant a un'ufíciu po calecunu dovere); foedhare de ccn. o de calecuna cosa a manera de dha fàere a connòschere Sentences ti mi ses in su sonnu presentadu ◊ iscadint sas domandhas de presentae Translations French présenter, apparaître English to present, to introduce Spanish presentar Italian presentare German vorstellen, darstellen, einreichen.

pressàre , vrb Definition fàere a pinnigas o gajas totu paríviles de largària e longària, foedhandho de gunnedhas, camisas, devantales; incracare, fortzare Synonyms e antonyms aggajai, apeciare, apinnigonai, illetimare, infrinzire 2. pressàdelos vene, acobore chi che lis istratzedas carchi francu pro sa festa! Translations French plisser English to pleat Spanish plisar, tablear Italian plissettare German plissieren.

presumíre , vrb Definition pònnere, pentzare, crèdere chi…, mescamente chentza fundhamentu, chentza bòllere bíere chi sa farta est segura Synonyms e antonyms presúmere Sentences no si devet mai presumire che àbbile chi bolat in alturas chie alas at postu de pisinatu ca faghet una mala resessida Etymon spn. presumir Translations French présumer English to presume Spanish suponer Italian presùmere German vermuten.

presupòniri, presupònnere , vrb Definition èssere, giare o pònnere coment'e necessària calecuna cosa o fata o cunditzione po chi ndhe potzat acontèssere un'àtera Translations French imaginer English to suggest Spanish presuponer Italian presuppórre German annehmen, vermuten.

preubbíre, preubbíri , vrb: proibbie, proibbire, proibbiri, pruibbire Definition cumandhare de no fàere calecuna cosa Synonyms e antonyms brevare, chitai 1, controire Sentences píscamos e preíderos unu tempus aiant preubbidu sas garas de sos poetes in piata ◊ a la bíere e a la pompiare, a Mallena, chie mi lu preubbit?!◊ proibbidos los ant de trabagliare ca no podiant boes comporare Etymon itl. Translations French interdire, défendre English to forbid Spanish prohibir Italian proibire German verbieten.