lajóu , nm Definition
istrégiu de terra
Synonyms e antonyms
terràglia
Translations
French
objet,
récipient en terre cuite
English
handmade terracotta
Spanish
objeto de barro cocido
Italian
manufatto di tèrra còtta
German
Gegestand aus Steingut.
lampàtu, lampàtzu , nm: lapatu,
lapatzu,
lempassu,
lempatzu,
limpassu,
lompatzu Definition
erba bona po istangiare su sàmbene, limba de cane
Synonyms e antonyms
alabatu,
cannaurpe,
melacra
Sentences
fiat in gherra cun bentu, cun lampatzu e cannisoni (B.Pisanu)◊ su soli de martzu ferit che lampatzu ◊ podiat circai calincunu fundu de lempassu e limporra
Scientific Terminology
rba, Rumex crispus
Etymon
ltn.
lapathium + lappaceum
Translations
French
oseille crépue
English
dock
Spanish
romaza,
lengua de vaca
Italian
lapàzio
German
Sauerampfer.
laorèra , nf: laurera Definition
totu su chi est trebballu de campu po fàere laores
Synonyms e antonyms
aracioni,
laolzu,
laoronzu,
laurantza,
leurera,
messarítzia
Sentences
unu tempus sa laorera fit totu a fortza de bratzos ◊ in custu mese de laorera no perdedas un'ora! ◊ sa laurera est su turmentu de su massaju, totu su chi depit isciri e fai po arregolli su frutu de sa terra
Etymon
srd.
Translations
French
céréaliculture
English
cereal growing
Spanish
cultivo de cereales
Italian
cerealicoltura
German
Getreideanbau.
launèdhas , nf pl: leonedhas,
leunedhas,
lionedhas,
liunedhas Definition
genia de aina antiga meda a tres cannas po sonare a suladura; in cobertantza, genia de idea mala, cosa chi si timet, mémula / partes de is l.: tumbu, mancosa, mancosedha, cabitzinu (croba, loba: tumbu + mancosa); cuntzertu (su c.) = unu giogu, totu is tres cannas; launedha de forrani = pipiriolu de fenu
Synonyms e antonyms
bísonas,
bisones,
bísosas,
cannas,
trubedhas
/
grima
Sentences
sos pitzinnos andhabant a fàchere leonedhas a una tanca de trídicu ◊ su danesu Bentzon at fatu istúdiu abberu mannu subra de sas launedhas! ◊ tiu Frori fut su mellus sonadori de launedhas
2.
zeo fia contrària po cudha leonedha chi mi aiat intrau in conca sa biada
Scientific Terminology
sjl
Etymon
ltn.
ligulella
Translations
French
instrument de musique à vent sard,
à trois tuyau en roseau et la bouche comme réservoir d’air
English
launedhas (typical reed-pipe of Sardinia)
Spanish
instrumento músico de trés tubos típico de Cerdeña
Italian
spècie di zampógna tìpica sarda
German
sardische Hirtenflöte.
lebbréri , nm, nf: lebbrera,
libbreri Definition
istrégiu de terra martau po impastare e fàere su pane / min. lebbreritu
Synonyms e antonyms
scifedha,
tavania
Sentences
mamma mi coghet turedhos, de lebbreris de giodhu mi atato ◊ sa betzita lesit unu lebbreri e bi betesit innanti s'abba frita, debustis s'abba calda ◊ aforradu su lebbreri cun su telu e prenadu de farina, s'isolviat su fremmentarzu ◊ cust'ómine acontziat libbreris e gofàinas de terra
Scientific Terminology
stz
Etymon
ctl.
llibrell
Translations
French
bassin,
cuvette
English
basin
Spanish
recipiente de barro para amasar
Italian
bacile,
bacinèlla
German
Backschüssel.
léntzu , nm Definition
orrugu de lentza cun su prumu po averguare si una cosa (mescamente su muru chi si fràigat) est bene prantau in verticale (a prumu)
Synonyms e antonyms
aprumadori,
peumu
Idioms
csn:
pònniri a l. = pònnere o fàghere ritzu; essiri de l. = essire a un'imboe, betadu a un'ala, coment'e ruindhe
Sentences
custu muru no est a lentzu
Surnames and Proverbs
smb:
Lenzu
Translations
French
fil à plomb
English
plumb line
Spanish
plomada,
nivel de albañil
Italian
filo a piómbo
German
Lot,
Senkblei.
letítera 1 , nf Definition
genia de erba chi faet a cambu longu e una teghighedha pitichedha a sèmene niedhu, frore meda agiummai a gurdone, bona po bestiàmene (est cosa frisca ca faet meda in mesu de is tupas in tempus de istade)
Synonyms e antonyms
íntzula,
írtzera,
ítera,
viduledha
Scientific Terminology
rba, Vicia cracca
Translations
French
jarosse,
jarousse,
vesceron
English
vetching
Spanish
algarrobilla de monte
Italian
veccióne
German
Vogelwicke.
linnosidàdi , nf Definition
su èssere linnosu, che linna
Translations
French
lignosité
English
woodiness
Spanish
cualidad de leñoso
Italian
legnosità
German
Hölzernheit.
livéllu , nm Definition
genia de aina (unu parallelepípedu de unu mesu metro a setzione pitica) po averguare si una cosa est bene in paris: est unu tubbighedhu de imbidru (incasciau in d-unu parallelepípedu) cun duas intacas, prenu de abba cun d-una bubburuca de ària chi segundu comente si ponet, in mesu giusta, o prus a una bandha o a s'àtera, inditat si s'aina etotu e su logu o sa cosa ue si ponet in pitzu funt bene in paris o si pendhent a una parte (o a prumu, ponendhodhu in verticale e averguandho su tubbighedhu postu in su latu prus piticu) / passazu a l. = tretu inue istrada e ferrovia si rugant apare in su matessi paris
Synonyms e antonyms
nivellu
Scientific Terminology
ans
Translations
French
niveau
English
level
Spanish
nivel de albañil
Italian
livèlla
German
Wasserwaage.
macarronàda , nf: marraconada Definition
unu bellu papare de macarrones; nau in cobertantza, tontesa, fata de tontos, de gente pagu abbista
Synonyms e antonyms
cicionada,
ciusonada
Sentences
sa meri tenit sa marraconada pronta, cuncordada cun petza de caboniscu
Scientific Terminology
mng
Etymon
srd.
Translations
French
bon plat de macaroni
English
dish of macaroni (abundant)
Spanish
atracón de macarrones
Italian
maccheronata
German
Makkaroni-Essen,
Dummheit.
maciamúrru , nm: matemurru,
matimurru,
matzamurru,
matzimurru Definition
genia de supa cun pane o biscotos; pane cotu cun bagna; cosa fata a improdhu, male; matimurru dhu narant fintzes po avolotu, burdellu / fàghere a sa matzimurrina = a coredhu, a improdhu
Synonyms e antonyms
martiguserzu,
matimbródhiu,
milciamuredhu
/
abbunzadura
Sentences
cussa est genti chi no si acuntentat de papai matzamurru: bolit aligusta! ◊ mammai su civraxu tostau dhu coit a matzamurru
2.
e ite ndhe naras de su matemurru chi sunt cumbinandhe sos zòvanos? ◊ custu coju essit unu matimurru! ◊ de totu custu matzamurru iat cumpréndiu ca megàt de si morri de fàmini
Etymon
itl.
Translations
French
soupe de pain cuit avec de la sauce
English
bread cooked with sauce,
mess
Spanish
calandraca,
sopa de pan y galletas,
barullo
Italian
mazzamurro
German
eine Brotsuppesorte,
Brotbrei mit Tomatensauce,
Hudelei,
Heidenlärm.
maivòne , nm Definition
bastoni de santu Giusepi, una genia de nabrighedha chi faet a cambu grussu meda e arta, a frore in colore de orrosa
Synonyms e antonyms
marvarosa
Scientific Terminology
rbl, Alcea rosea
Translations
French
bâton de Saint-Jacques
English
hollyhock
Spanish
vara de San José
Italian
malvóne
German
Roter Eibisch.
malabòza , avb: malaògia,
malaoza,
malavògia,
malavoza Definition
a m. = a mala boza, contras a sa ganas, contras a sa volontade
Synonyms e antonyms
malaggana,
marolla,
provortza
Sentences
si no ti azudat babbu, a malaboza fughis dae ibe pro torrare a inoche! ◊ a malavoza amus lassau sas cosas amadas ◊ lis betaiant sos carabbineris e che los leaiant a malaoza a sa gherra
Etymon
srd.
Translations
French
contrecœur
English
reluctantly
Spanish
de mala gana,
con desgana
Italian
controvòglia
German
widerwillig.
malafidàtu , agt Definition
chi no giaet fide, no si fidat; fintzes chi no dhue at de si fidare
Synonyms e antonyms
discunfiantzosu,
scunfiantzosu
Sentences
si setzis goi malafidatos de no crèdere a mie, tanno dimannàtelu a su carrale! ◊ sos prus malafidatos sont annatos deretos a si picare su dinari
2.
cussos sont imbrogliones malafidatos
Translations
French
méfiant
English
wary
Spanish
desconfiado,
de poco fiar
Italian
diffidènte
German
mißtrauisch.
malaggàna , nf, avb Definition
genia de tréulu de s'istògomo, ma mescamente mancamentu de gana, o gana contrària de fàere calecuna cosa / a m., de m. = contr'a sa volontade, chentza ndh'àere gana
Synonyms e antonyms
agrúngiu,
ganamala,
isvilimentu
/
malaboza
2.
puru de malaggana, si ponit in camminu e bandat a sa bidha acanta a circai unu gopai
Etymon
srd.
Translations
French
à contrecœur
English
unwillingly
Spanish
de mala gana,
a regañadientes
Italian
malvolentièri
German
ungern,
widerwillig.
mammagràida , nf: mammaràida 1 Definition
genia de pibitziri birde
Synonyms e antonyms
ateribilche,
pibiciri,
pibisiu,
telaporca,
tziabróssima,
tzilibrínchidi,
tzimpilighe
Scientific Terminology
crp
Etymon
srd.
Translations
French
sauterelle
English
grasshopper
Spanish
grillo de matorral
Italian
saltabécca
German
Laubheuschrecke (Grüne),
Heupferd.
mamúdu , agt, nm: mamutu,
mumutu Definition
nau de s'iscuru meda, candho no si biet nudha; iscuru meda, iscurigore
Synonyms e antonyms
mamucu,
mútiu
Sentences
in s'iscuru mumutu un'ómine s'at pérdiu custa note…◊ custu nche intrat in s'iscuru mamutu de s'irménticu
2.
semmus a mumutu a no si biet mancu a irrocare!
Etymon
srd.
Translations
French
nuit noire,
noir comme dans un four,
noir comme dans la gueule d'un loup
English
pitch dark
Spanish
obscuro como boca de lobo
Italian
bùio pésto
German
stockdunkel.
marrúsca , nf Definition
dentighedha pitica de pipiu
Scientific Terminology
crn
Etymon
srd.
Translations
French
dent
English
little tooth
Spanish
diente de niño
Italian
dentino
German
Zähnchen.
massàgia , nf: massaja Definition
mere de domo, fémina, pruschetotu mama de famíglia, chi contivígiat e custódiat bene is cosas de domo
Synonyms e antonyms
massada
Sentences
as intesu sas abes a murmutu currindhe che massàgias faineras ◊ sa massaja bona no perdimentat sa cosa
Etymon
itl.
Translations
French
ménagère
English
housewife
Spanish
ama de casa
Italian
massàia
German
Hausfrau.
matàgnu , agt: metantzu,
metanzu Definition
chi no tenet calidades bonas, nau de cosa e de gente puru (de ccn., fintzes chi est giau a fàere male)
Synonyms e antonyms
iscadentonzu,
malésicu,
malu,
mecianu*
| ctr.
bonu
Sentences
su bentu de santu Simone tenet fama metanza ca ndhe iscudet s'ischissone ◊ invece de dultzuras mi faghes passare oras metanzas ◊ cussu est unu dutore metanzu ◊ su prus forte fachiat s'ala a su metantzu
Translations
French
de mauvaise qualité,
médiocre,
répréhensible
English
ordinary,
poor,
censurable
Spanish
de mala calidad,
reprobable
Italian
scadènte,
mediòcre,
riprovévole
German
minderwertig,
mittelmäßig,
verwerflich.