Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ispínnicu , nm: ispínnigu, ispinnu Definition is ossos chi abbarrant de un'animale mortu, fintzes sa pedhe; nau in cobertantza, unu o un'animale candho est làngiu meda, totu ossos, o fintzes pòberu / ispinnu de silingra = it'est, su fusu de sa siringa? Synonyms e antonyms carasu, carúmene, spéigu / pòberu Sentences si capitaiat morte de carchi berveghe, su mere cheriat s'ispínniu 2. apo bidu sos tazos a currillu in sa terra aturrada, semenada de ispínnicos ◊ depet picare a isposu unu chi siat de sa cunditzione sua, no un'ispínnicu de che imbolare ◊ de mortes in bidha bi ndhe ant fatu àteras e sos calancones si pieneint de ispínnigos 3. l'at lassada andhare a dommo de sos ispinnos a imparare comente si balanzat su pane Etymon srd. Translations French squelette, carcasse English skeleton, carcass Spanish esqueleto de animales muertos Italian schèletro, carcassa German Tierskelett.

ispínu , nm: spinu Definition ischina de procu, sa petza de s'ischina (ambidhiola) impare cun is ossos (segada a orrugos po ndhe giare a parentes o bighinos) Sentences candho uchidiant su mannale secavant sos ispinos de dare a sos parentes e amicos ◊ mandhaiant sos pitzinnos a giúghere sos ispinos a parentes o famílias amigas Etymon ltn. spinus Translations French carré de porc English saddle of pork Spanish lomo de cerdo asado Italian àrista German Schweinsrücken.

ispinzadúra , nf Definition su ispinzare; genia de fortza, de capacidade de fàere male a s'àteru solu po dh'abbaidare; male chi benit a chie dh'ant pitzigau de ogu Synonyms e antonyms fura / ispinzamentu, oguliau Etymon srd. Translations French sort (mauvais) English evil-eye Spanish aojadura, mal de ojo Italian iettatura German unheilbringender Einfluß.

ispitighedhàre , vrb Definition fàere una segada a sa castàngia po no isciopare orrostindhodha: agiummai coment'e innasedhare (ma no importat inue est fata sa segada) Synonyms e antonyms ispitare, ispitudhare Etymon srd. Translations French inciser les châtaignes English to slit Spanish hacer una incisión en la cáscara de las castañas Italian castrare le castagne German die Kastanien einschneiden.

ispótigu , agt Definition chi est de ccn. e suo ebbia tanti de si ndhe pòdere serbire chentza impedu perunu de parte de nemos Synonyms e antonyms dispóticu Sentences custos sunt totu terrinos ispótigos Etymon itl. spotico Translations French propriété absolue English freehold property Spanish de exclusiva propiedad Italian di assoluta ed esclusiva proprietà German Alleineigentum.

isprúnza , nf: ispundha, ispunza, spunda Definition is oros de su letu Etymon ltn. sponda Translations French bord du lit English edge (of a bed) Spanish borde, orilla de la cama Italian spónda del lètto German Bettkante.

istalléri , nm Definition chie atendhet pegos in istalla Etymon itl. Translations French garçon d'écurie English stable boy Spanish mozo de cuadra Italian stallière German Stallbursche.

istampíglia , nf: stampíglia Definition genia de iscritura a manu, coment'e fata a istampa Translations French moulé (caractère) English block letters Spanish letra de molde Italian stampatèllo German Druckbuchstaben.

istecàre , vrb: istegare, stegae Definition arregòllere, istacare sa tega sicada o sicandho de sa canna de sa fae, de su cannàile de su pisu, de su prisuche / istecare fàulas = contai fàulas Synonyms e antonyms iscoinai 2. no credetas chi siepo contanne fàulas, ca geo no n'isteco mai! Etymon srd. Translations French écosser English to shell Spanish recoger las vainas de las legumbres Italian sbaccellare German aushülsen.

istelévru , nm Synonyms e antonyms ifraschédhiu, scimíngiu Sentences sa de su catolaju est un'arte de istelevru (P.Casu)◊ comintzei a bisare sonnos dendhe bolu a chentu istelevros (M.Bua)◊ no ischiat si crere a cudhu contu o lu leare pro istelevru de unu betzu rembambidu Etymon srd. Translations French action de se creuser la cervelle English licking Spanish comedura de coco Italian lambiccaménto German Kopfzerbrechen.

istorrài, istorràre , vrb: storrai Definition torrare o fàere torrare agoa, torrare a pentzare a una decisione pigada o idea e decídere de àtera manera, cambiare idea, cambiare abbitúdine, bogare de cabu a calecuna cosa fintzes decídia; fintzes menguare, torrare a prus pagu / picioca istorrada = fidantzada chi si est lassada cun su fidantzadu Synonyms e antonyms ibbortare, ilfurriare, stolli, tonchinare | ctr. cumbínchede Sentences su bentu aiat istorradu sas naves de su viàgiu insoro ◊ andhamus candho cherimus, no nos at a istorrare s'ite de fàchere! ◊ sos coros istorrant de dolore ◊ che fia in sa de sorre mia pro ndhe l'istorrare de fàghere cussa lassapia a sa crésia (G.Ruju) 2. bòcali de capu, mira chi babbu at resone de no lu chèrrere e de t'istorrare! ◊ tue no as a istorrare de is paràulas chi as ispesu! 3. a bias tocat de istorrare sa fiama torrèndhela a iscaldire a fogu lentu pro li acontzare sa tèmpera ◊ su frumi in s’istadi istorrat a coreta Surnames and Proverbs prb: mellus a s'istorrai de s'àcua pagu Etymon srd. Translations French dissuader, changer d'avis English to dissuade, to change one's mind Spanish disuadir, cambiar de idea Italian dissuadére, ripensare, recèdere, cambiare idèa German abbringen, seine Meinung ändern.

istranzàre , vrb: strangiai Definition andhare a logu angenu, fàere s'istràngiu, andhare a foraidha; bogare a logu istràngiu (nau de animale, istesiare de sa chedha); arrecire s'istràngiu Synonyms e antonyms essire / allargai, stratallai / stagiai / acasagiai Sentences cussu est in bidha nostra istranzendhe ◊ in Sardigna sa gianna est sempre abberta pro sos chi ant sa fortuna de che istranzare ◊ amus istranzadu in sa Luna cun su coro imberriadu de iscàscios ◊ unu mese intreu b'istranzei 2. sempri bírdia cun sa genti tua, as istrangiau medas fillus peri su mundhu 3. si est afetzionada a chie l'at istranzada ◊ sa zente fit cuntenta ca in terrinu sou aiat istranzadu unu santu ◊ sunt totu impedinados de nos istranzare Translations French aller en villégiature, loger English to spend one's holiday, to take in Spanish irse de vacaciones, hospedar Italian villeggiare, ospitare German seinen Urlaub verbringen, Gastfreundschaft gewähren.

istrepítzu , nm: istribitu, istripitzu, istripitu Definition sa moida forte chi si faet camminandho, tragandho o pistandho is peis; genia de ballu lestru Synonyms e antonyms apeisinzu, apeitu, atrepillu, ischidu 1, ischimuzu, istriminu / apetigu, atrípidu, istrípidu, tribitu / cdh. stripitza, stripitzu / badhu Sentences un'istrepitzu paret chi mi che butet su coro, ma est solu unu lèpore currenne ◊ isse connoschet sa zente a s'istribitu ◊ chena fàchere istripitzu ne fracassu, a peutu a peutu, atentu atentu ◊ su sirbonedhu no intendhiat istripitu perunu in sa bubada Translations French piétinement English shuffling Spanish ruido de pasos Italian calpestìo, scalpiccìo German Getrappel.

istrínga , nf Definition tirighedha fine (mescamente de pedhe), ma fintzes biculedhu, orrughedhu piticu, tantighedhu pagu de calecuna cosa / téssidu a i. = a iscringadas, a tiras de diferente colore Synonyms e antonyms corria, tira / arrogalla, biculaza / butiu, stídhiu 2. de ozu non be ndh'aiat falau nemmancu un'istringa Etymon itl. stringa Translations French lacet English lace Spanish correa, tira de cuero, pizca Italian aghétto German Schnürband.

istrípidu , nm Definition moida de passos, cropos de peis a terra Synonyms e antonyms apetigu, atrípidu, istrepitzu, istrimutu, tribitu Sentences su cadhu est a istrípidos Translations French piétinement English scuffling Spanish ruido de pasos Italian trepestìo German Getrampel.

istrònscia , nf, nm: istròscia, istrósciu 1, istrossa, istróssia, strossa Definition dannu meda chi orroinat totu; in cobertantza si narat de chie si movet chentza crabbu e faet dannu Synonyms e antonyms arruinu, derruta, desacatu, destrossa, sderrocu, sderrota, sderruimentu / bròmbulu, igenillau, ildeoltu, ilgrabbuladu, isocu, istramu / cdh. scimpiatu Idioms csn: a istròscia = a meda, aira; istrònscia, istrósciu de abba = dellúbbiu; cannonare a istròscia Sentences sunt carrendhe abba a sos sididos in custa istrossa de annada ◊ pro donzi note de istròscia bi at un'avréschida de paghe (G.Maieli)◊ a su póveru no li mancat istrossas ◊ Cristos nos at sarvadu de s'istrossa eterna ◊ bei ndh'at bonos ma, si no sunt bene bidos, custos amministradores lis dant istròscia 2. istrossa, ue pones manu tue faghes dannu! ◊ istrossa, t'iscollas in su paris netu! 3. s'istròscia de sa zente chi benit onzi annu a sa festa?!…◊ at cumentzau a proi a istrossa e mi seu totu isciustu Etymon itl. stroscia Translations French catastrophe, désastre, tempête English disaster, storm Spanish desastre, manos de mantequilla Italian disastro, bufèra, fracassóne German schweres Unglück, Sturm, Lärmmacher.

istrúntzu , agt, nm: struntzu, ustrunzu Definition trotzu, orrugu de merda; persona de dispretziare, macacu, nau prus che àteru cun tzacu Synonyms e antonyms cioco, contàciu, enzosu / babbalocu, gingiorre, scimpri, strontoni, tolondro, tontu / ischifosu Etymon itl. Translations French individu méprisable English turd Spanish trozo de mierda, cabrón Italian strónzo, persóna spregévole German erbärmlicher Kerl.

labía , nf: labija, lapia Definition genia de istrégiu mannu (prus che àteru de arràmene), largu, cun su fundhu unu pagu acociarau, a costaos artos e cun duas asas de ferru po dhu pòdere pigare prenu in duos; lapia est a logos su calighemuru Synonyms e antonyms cadhàrgiu, labiola Sentences restaia ispantada a bídere cudha labia manna prena de late supesada cun su bratzu de una grua ◊ commo mi ammento cussa lapia de ràmene luchente ◊ sos labiolos sunt diventados labijas Surnames and Proverbs smb: Labia, Lapia Scientific Terminology stz Etymon ltn. lapidia Translations French chaudière, grande chaudière English cauldron Spanish caldera de cobre Italian grande caldàia, calderóne German großer Kessel.

labiòla , nf, nm: labiolu, lapiolu Definition genia de istrégiu mannu de arràmene, largu, cun su fundhu unu pagu acociarau, a costaos artos e cun duas asas de ferru po dhu pòdere pigare prenu in duos, impreau prus che àteru po budhire cosa meda, còere papare o àteru, po caentare su late de fàere a casu / min. labioledhu, lampioledhu; pròghere a lapiolos = aira, a meda Synonyms e antonyms cadhàrgiu, labia, labiedhu, lantzone, nabiolu Sentences su chi est labia est labiolu ◊ sos lapiolos fummiandhe inditant intas a largu ca incue in su riu bei sunt sas lavadoras Etymon srd. Translations French chaudière English copper Spanish caldera de cobre Italian caldàia German Kessel.

labòre , nm: laore, laori, lavore, leori 1, liòri, loi, lori Definition totu is erbas chi si sèmenant po su granu bellu chi faent, de grandhe valore alimentare e de resa manna: si dhis podet nàrrere de candho funt a erba a candho funt lómpios, cumprios de arregòllere o fintzes incungiaos in magasinu; is terras semenadas a laore; trebballu, pelea / genias de laore: loris cumunus (totu is laores, foras su trigu), loris a semenadura o a messadura (trigu, órgiu, avena, linu), loris a ghetadura o a tiradura (fae, chíghere, prisuche, lentígia, pisedhu), loris de brovenda (o de musúngiu, po su bestiàmene), loris de biranda o coxibis (a còere po sa gente: fae, prisuche, chíghere) Idioms csn: betare, iserbare, tzapitare, contivizare, messare, triulare, incunzare su laore; su lori podit èssiri cabudraxu, coàinu, fertu o aflachilau, a erba, cumpriu, istrumpau; fughire a labor'e pedes = fuire chentza s'ídere mancu sos pes, a tota fua, a palafua; sos laboredhos = su nènniri Sentences su laore s'est fintzas rutu de cantu est imbénnidu ◊ custu labore est bellu paret pintau ◊ aviat piutu meda e in su lavore sa zente afungavat a ghinúcios ◊ in s'istiu su lavore fit a messare ◊ su campidanu est terra de leori ◊ sunt pesaus a su solàriu a cumpudai in mesu de su liori ◊ unu granu de leori apu cun fidi a seminai 2. chie at carchi sodhu si est fughindhe a labor'e pedes Surnames and Proverbs smb: Loi, Lori / prb: àcua e soli annada de lori Etymon ltn. labore(m) Translations French grains English corn Spanish semillas de cereales Italian granàglie, mèsse German Getreide.