Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

ispínnicu , nm: ispínnigu, ispinnu Definitzione is ossos chi abbarrant de un'animale mortu, fintzes sa pedhe; nau in cobertantza, unu o un'animale candho est làngiu meda, totu ossos, o fintzes pòberu / ispinnu de silingra = it'est, su fusu de sa siringa? Sinònimos e contràrios carasu, carúmene, spéigu / pòberu Frases si capitaiat morte de carchi berveghe, su mere cheriat s'ispínniu 2. apo bidu sos tazos a currillu in sa terra aturrada, semenada de ispínnicos ◊ depet picare a isposu unu chi siat de sa cunditzione sua, no un'ispínnicu de che imbolare ◊ de mortes in bidha bi ndhe ant fatu àteras e sos calancones si pieneint de ispínnigos 3. l'at lassada andhare a dommo de sos ispinnos a imparare comente si balanzat su pane Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu squelette, carcasse Ingresu skeleton, carcass Ispagnolu esqueleto de animales muertos Italianu schèletro, carcassa Tedescu Tierskelett.

ispínu , nm: spinu Definitzione ischina de procu, sa petza de s'ischina (ambidhiola) impare cun is ossos (segada a orrugos po ndhe giare a parentes o bighinos) Frases candho uchidiant su mannale secavant sos ispinos de dare a sos parentes e amicos ◊ mandhaiant sos pitzinnos a giúghere sos ispinos a parentes o famílias amigas Ètimu ltn. spinus Tradutziones Frantzesu carré de porc Ingresu saddle of pork Ispagnolu lomo de cerdo asado Italianu àrista Tedescu Schweinsrücken.

ispinzadúra , nf Definitzione su ispinzare; genia de fortza, de capacidade de fàere male a s'àteru solu po dh'abbaidare; male chi benit a chie dh'ant pitzigau de ogu Sinònimos e contràrios fura / ispinzamentu, oguliau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sort (mauvais) Ingresu evil-eye Ispagnolu aojadura, mal de ojo Italianu iettatura Tedescu unheilbringender Einfluß.

ispitighedhàre , vrb Definitzione fàere una segada a sa castàngia po no isciopare orrostindhodha: agiummai coment'e innasedhare (ma no importat inue est fata sa segada) Sinònimos e contràrios ispitare, ispitudhare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu inciser les châtaignes Ingresu to slit Ispagnolu hacer una incisión en la cáscara de las castañas Italianu castrare le castagne Tedescu die Kastanien einschneiden.

ispótigu , agt Definitzione chi est de ccn. e suo ebbia tanti de si ndhe pòdere serbire chentza impedu perunu de parte de nemos Sinònimos e contràrios dispóticu Frases custos sunt totu terrinos ispótigos Ètimu itl. spotico Tradutziones Frantzesu propriété absolue Ingresu freehold property Ispagnolu de exclusiva propiedad Italianu di assoluta ed esclusiva proprietà Tedescu Alleineigentum.

isprúnza , nf: ispundha, ispunza, spunda Definitzione is oros de su letu Ètimu ltn. sponda Tradutziones Frantzesu bord du lit Ingresu edge (of a bed) Ispagnolu borde, orilla de la cama Italianu spónda del lètto Tedescu Bettkante.

istalléri , nm Definitzione chie atendhet pegos in istalla Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu garçon d'écurie Ingresu stable boy Ispagnolu mozo de cuadra Italianu stallière Tedescu Stallbursche.

istampíglia , nf: stampíglia Definitzione genia de iscritura a manu, coment'e fata a istampa Tradutziones Frantzesu moulé (caractère) Ingresu block letters Ispagnolu letra de molde Italianu stampatèllo Tedescu Druckbuchstaben.

istecàre , vrb: istegare, stegae Definitzione arregòllere, istacare sa tega sicada o sicandho de sa canna de sa fae, de su cannàile de su pisu, de su prisuche / istecare fàulas = contai fàulas Sinònimos e contràrios iscoinai 2. no credetas chi siepo contanne fàulas, ca geo no n'isteco mai! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu écosser Ingresu to shell Ispagnolu recoger las vainas de las legumbres Italianu sbaccellare Tedescu aushülsen.

istelévru , nm Sinònimos e contràrios ifraschédhiu, scimíngiu Frases sa de su catolaju est un'arte de istelevru (P.Casu)◊ comintzei a bisare sonnos dendhe bolu a chentu istelevros (M.Bua)◊ no ischiat si crere a cudhu contu o lu leare pro istelevru de unu betzu rembambidu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de se creuser la cervelle Ingresu licking Ispagnolu comedura de coco Italianu lambiccaménto Tedescu Kopfzerbrechen.

istorrài, istorràre , vrb: storrai Definitzione torrare o fàere torrare agoa, torrare a pentzare a una decisione pigada o idea e decídere de àtera manera, cambiare idea, cambiare abbitúdine, bogare de cabu a calecuna cosa fintzes decídia; fintzes menguare, torrare a prus pagu / picioca istorrada = fidantzada chi si est lassada cun su fidantzadu Sinònimos e contràrios ibbortare, ilfurriare, stolli, tonchinare | ctr. cumbínchede Frases su bentu aiat istorradu sas naves de su viàgiu insoro ◊ andhamus candho cherimus, no nos at a istorrare s'ite de fàchere! ◊ sos coros istorrant de dolore ◊ che fia in sa de sorre mia pro ndhe l'istorrare de fàghere cussa lassapia a sa crésia (G.Ruju) 2. bòcali de capu, mira chi babbu at resone de no lu chèrrere e de t'istorrare! ◊ tue no as a istorrare de is paràulas chi as ispesu! 3. a bias tocat de istorrare sa fiama torrèndhela a iscaldire a fogu lentu pro li acontzare sa tèmpera ◊ su frumi in s’istadi istorrat a coreta Sambenados e Provèrbios prb: mellus a s'istorrai de s'àcua pagu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dissuader, changer d'avis Ingresu to dissuade, to change one's mind Ispagnolu disuadir, cambiar de idea Italianu dissuadére, ripensare, recèdere, cambiare idèa Tedescu abbringen, seine Meinung ändern.

istranzàre , vrb: strangiai Definitzione andhare a logu angenu, fàere s'istràngiu, andhare a foraidha; bogare a logu istràngiu (nau de animale, istesiare de sa chedha); arrecire s'istràngiu Sinònimos e contràrios essire / allargai, stratallai / stagiai / acasagiai Frases cussu est in bidha nostra istranzendhe ◊ in Sardigna sa gianna est sempre abberta pro sos chi ant sa fortuna de che istranzare ◊ amus istranzadu in sa Luna cun su coro imberriadu de iscàscios ◊ unu mese intreu b'istranzei 2. sempri bírdia cun sa genti tua, as istrangiau medas fillus peri su mundhu 3. si est afetzionada a chie l'at istranzada ◊ sa zente fit cuntenta ca in terrinu sou aiat istranzadu unu santu ◊ sunt totu impedinados de nos istranzare Tradutziones Frantzesu aller en villégiature, loger Ingresu to spend one's holiday, to take in Ispagnolu irse de vacaciones, hospedar Italianu villeggiare, ospitare Tedescu seinen Urlaub verbringen, Gastfreundschaft gewähren.

istrepítzu , nm: istribitu, istripitzu, istripitu Definitzione sa moida forte chi si faet camminandho, tragandho o pistandho is peis; genia de ballu lestru Sinònimos e contràrios apeisinzu, apeitu, atrepillu, ischidu 1, ischimuzu, istriminu / apetigu, atrípidu, istrípidu, tribitu / cdh. stripitza, stripitzu / badhu Frases un'istrepitzu paret chi mi che butet su coro, ma est solu unu lèpore currenne ◊ isse connoschet sa zente a s'istribitu ◊ chena fàchere istripitzu ne fracassu, a peutu a peutu, atentu atentu ◊ su sirbonedhu no intendhiat istripitu perunu in sa bubada Tradutziones Frantzesu piétinement Ingresu shuffling Ispagnolu ruido de pasos Italianu calpestìo, scalpiccìo Tedescu Getrappel.

istrínga , nf Definitzione tirighedha fine (mescamente de pedhe), ma fintzes biculedhu, orrughedhu piticu, tantighedhu pagu de calecuna cosa / téssidu a i. = a iscringadas, a tiras de diferente colore Sinònimos e contràrios corria, tira / arrogalla, biculaza / butiu, stídhiu 2. de ozu non be ndh'aiat falau nemmancu un'istringa Ètimu itl. stringa Tradutziones Frantzesu lacet Ingresu lace Ispagnolu correa, tira de cuero, pizca Italianu aghétto Tedescu Schnürband.

istrípidu , nm Definitzione moida de passos, cropos de peis a terra Sinònimos e contràrios apetigu, atrípidu, istrepitzu, istrimutu, tribitu Frases su cadhu est a istrípidos Tradutziones Frantzesu piétinement Ingresu scuffling Ispagnolu ruido de pasos Italianu trepestìo Tedescu Getrampel.

istrònscia , nf, nm: istròscia, istrósciu 1, istrossa, istróssia, strossa Definitzione dannu meda chi orroinat totu; in cobertantza si narat de chie si movet chentza crabbu e faet dannu Sinònimos e contràrios arruinu, derruta, desacatu, destrossa, sderrocu, sderrota, sderruimentu / bròmbulu, igenillau, ildeoltu, ilgrabbuladu, isocu, istramu / cdh. scimpiatu Maneras de nàrrere csn: a istròscia = a meda, aira; istrònscia, istrósciu de abba = dellúbbiu; cannonare a istròscia Frases sunt carrendhe abba a sos sididos in custa istrossa de annada ◊ pro donzi note de istròscia bi at un'avréschida de paghe (G.Maieli)◊ a su póveru no li mancat istrossas ◊ Cristos nos at sarvadu de s'istrossa eterna ◊ bei ndh'at bonos ma, si no sunt bene bidos, custos amministradores lis dant istròscia 2. istrossa, ue pones manu tue faghes dannu! ◊ istrossa, t'iscollas in su paris netu! 3. s'istròscia de sa zente chi benit onzi annu a sa festa?!…◊ at cumentzau a proi a istrossa e mi seu totu isciustu Ètimu itl. stroscia Tradutziones Frantzesu catastrophe, désastre, tempête Ingresu disaster, storm Ispagnolu desastre, manos de mantequilla Italianu disastro, bufèra, fracassóne Tedescu schweres Unglück, Sturm, Lärmmacher.

istrúntzu , agt, nm: struntzu, ustrunzu Definitzione trotzu, orrugu de merda; persona de dispretziare, macacu, nau prus che àteru cun tzacu Sinònimos e contràrios cioco, contàciu, enzosu / babbalocu, gingiorre, scimpri, strontoni, tolondro, tontu / ischifosu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu individu méprisable Ingresu turd Ispagnolu trozo de mierda, cabrón Italianu strónzo, persóna spregévole Tedescu erbärmlicher Kerl.

labía , nf: labija, lapia Definitzione genia de istrégiu mannu (prus che àteru de arràmene), largu, cun su fundhu unu pagu acociarau, a costaos artos e cun duas asas de ferru po dhu pòdere pigare prenu in duos; lapia est a logos su calighemuru Sinònimos e contràrios cadhàrgiu, labiola Frases restaia ispantada a bídere cudha labia manna prena de late supesada cun su bratzu de una grua ◊ commo mi ammento cussa lapia de ràmene luchente ◊ sos labiolos sunt diventados labijas Sambenados e Provèrbios smb: Labia, Lapia Terminologia iscientìfica stz Ètimu ltn. lapidia Tradutziones Frantzesu chaudière, grande chaudière Ingresu cauldron Ispagnolu caldera de cobre Italianu grande caldàia, calderóne Tedescu großer Kessel.

labiòla , nf, nm: labiolu, lapiolu Definitzione genia de istrégiu mannu de arràmene, largu, cun su fundhu unu pagu acociarau, a costaos artos e cun duas asas de ferru po dhu pòdere pigare prenu in duos, impreau prus che àteru po budhire cosa meda, còere papare o àteru, po caentare su late de fàere a casu / min. labioledhu, lampioledhu; pròghere a lapiolos = aira, a meda Sinònimos e contràrios cadhàrgiu, labia, labiedhu, lantzone, nabiolu Frases su chi est labia est labiolu ◊ sos lapiolos fummiandhe inditant intas a largu ca incue in su riu bei sunt sas lavadoras Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chaudière Ingresu copper Ispagnolu caldera de cobre Italianu caldàia Tedescu Kessel.

labòre , nm: laore, laori, lavore, leori 1, liòri, loi, lori Definitzione totu is erbas chi si sèmenant po su granu bellu chi faent, de grandhe valore alimentare e de resa manna: si dhis podet nàrrere de candho funt a erba a candho funt lómpios, cumprios de arregòllere o fintzes incungiaos in magasinu; is terras semenadas a laore; trebballu, pelea / genias de laore: loris cumunus (totu is laores, foras su trigu), loris a semenadura o a messadura (trigu, órgiu, avena, linu), loris a ghetadura o a tiradura (fae, chíghere, prisuche, lentígia, pisedhu), loris de brovenda (o de musúngiu, po su bestiàmene), loris de biranda o coxibis (a còere po sa gente: fae, prisuche, chíghere) Maneras de nàrrere csn: betare, iserbare, tzapitare, contivizare, messare, triulare, incunzare su laore; su lori podit èssiri cabudraxu, coàinu, fertu o aflachilau, a erba, cumpriu, istrumpau; fughire a labor'e pedes = fuire chentza s'ídere mancu sos pes, a tota fua, a palafua; sos laboredhos = su nènniri Frases su laore s'est fintzas rutu de cantu est imbénnidu ◊ custu labore est bellu paret pintau ◊ aviat piutu meda e in su lavore sa zente afungavat a ghinúcios ◊ in s'istiu su lavore fit a messare ◊ su campidanu est terra de leori ◊ sunt pesaus a su solàriu a cumpudai in mesu de su liori ◊ unu granu de leori apu cun fidi a seminai 2. chie at carchi sodhu si est fughindhe a labor'e pedes Sambenados e Provèrbios smb: Loi, Lori / prb: àcua e soli annada de lori Ètimu ltn. labore(m) Tradutziones Frantzesu grains Ingresu corn Ispagnolu semillas de cereales Italianu granàglie, mèsse Tedescu Getreide.

«« Torra a chircare