Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

insàmus , prep, cng, avb: antamas, intàmada, intamas, intambus, intamen, intames, intamis, intamu, intemes, intomas, intramus Definition coment’e prep. e cng. giaet s'idea de unu càmbiu, de fàere, o pònnere o nàrrere una cosa a su postu de un'àtera; podet giare fintzes s'idea de àteru, cosa in prus Synonyms e antonyms annotamala, imbecis, tamen* / assora, inciandus / annotamala Sentences intamas de sa manu iat artziau su pei ◊ dispraxit a sa genti manna puru, intamis de a is pipius isceti ◊ no si fidaiat mancu de sos ojos suos intrames de sos ojos anzenos ◊ immoi is crabas no dhas faint caminai mancu a dedí insamus de a denoti 2. intamen de ndi dhi bèniri gosu dhi fiat abarrau unu sentidu de isbuidori ◊ si abbaidaiant a ógiu tortu, intames de si faedhare ◊ mancu abba dhi at dadu, intomas de dhi dare dinari!◊ intemes de las iscríere, sas cantones, si las at registradas 3. de custu intamas sos ambassadores no ndhe faedhant (G.Sanna)◊ intamis, una fémina si est acostada a su tziu po dhu preguntai Translations French au lieu de, au contraire English instead of, on the contrary Spanish en vez de, en lugar de Italian invéce di, anziché German statt.

irgàbbu , nm: isgabbu Definition genia de marchighedhu, fossitedhu, chi si faet a is bardúfolas cun calecuna punta; genia de fossitedhu chi in sa pedhe abbarrat de sa fruschedha de sa pigota, marcu, singiale de unu male, de dannu Synonyms e antonyms iscabbu / ciarolu, cocone 1, fítulu, majodha, pizolu 1 / cdh. smarroculata 3. oje est morta Zigliana: cantu ne dat irgabbu!… Translations French cicatrice de pustule de la variole English variolous pustule scar Spanish picadura de viruela Italian cicatrice da pùstola vaiolósa German Pockenausschlag.

irraghilàre , vrb Definition bogare de is pantalones is coedhas o alas de sa camisa o de àteru bestimentu de pitzu Synonyms e antonyms irbardellare, irragare, isbragare, isbragugliare, ischígnere | ctr. aggheronare, arraghilare Etymon srd. Translations French délier English to ungird Spanish estar la camisa fuera de los pantalones Italian discìngere German entgürten.

isaminaméntu , nm: isanimamentu Definition ischinnitzu de istògomo de chie est arrefinau de su fàmene, genia de fàmene, de apititu forte o chi s'intendhet forte Synonyms e antonyms afinamentu, afinu, fàmene, francusina, isanimadura, sfinighimentu Sentences sa mammaluca mi gustabat ma apustis mi picabat a isanimamentu ◊ zuto su coro andhendhemindhe de s'isanimamentu! Etymon srd. Translations French creux à l'estomac English pangs of hunger Spanish languidez de estómago Italian languóre di stòmaco German Gefühl der Leere im Magen.

iscampiàda , nf Definition su bíere o su si fàere a bíere (e fintzes su andhare a bíere, a compidare) impresse impresse, un'iscutighedha, giustu su tanti de nàrrere chi s'est bistu o est andhau Synonyms e antonyms acerada, acherada, acrarada, incarada, incrarada / acostada, lómpia / iscuta, istraviara | ctr. cuada, iscumpàssida Idioms csn: èssere a iscampiadas, a s'iscampiada = a bicuacas, a tretus, a iscutas; fàghere css. a s'i. = in su mamentedhu chi unu si agatat chentza abbaidadu, chentza tentadu Sentences at fatu un'iscampiada a una de sas bidhas de su fúrriu ◊ semus triballendhe umpare ma nos vidimus a iscampiadas 2. l'apo bidu un'iscampiada Etymon srd. Translations French en passant, instant English glimpse, moment Spanish de pasada, instante Italian sfuggita, àttimo German Augenblick.

iscartài , vrb: iscartare 1, scartai Definition seberare e bogare abbandha o fintzes fuliare cosa metzana, su malu; giogandho a cartas, betare sa carta de iscartu; rfl. iscrobare, istesiare s'unu de s'àteru Synonyms e antonyms schiviri, stagiai 2. s'iscartat de sos amigos e si ritirat po contu suu Etymon itl. Translations French écarter English to reject Spanish descartar, descartarse de Italian scartare German ausscheiden, abwerfen.

ischinàda , nf Definition cropu de ischina, genia de móvia lestra Synonyms e antonyms innadu, ischitzinada, sédhidu Sentences iscúdere un'ischinada pro sere a cadhu ◊ s'àinu cun duas ischinadas sàrtiat concas de perda e prantones ◊ in pagas ischinadas ch'est pigadu a s'àrbure Translations French coup de reins, frétillement English blow with one's back Spanish golpe de riñones, esguince Italian schienata, guizzo German Rückenstoß, Ruck.

ischissonàre , vrb: iscrissonare, scriscionai Definition bogare sa raga (ischissone) a sa castàngia, bogare sa castàngia de su corgiolu ispinosu Synonyms e antonyms irragare, iscocotare, iscucudhare Sentences mi pogno a iscrissonare castagna a manos límpias! ◊ est ischissonanno e bodhinno castagna Etymon srd. Translations French enlever la bogue English to husk Spanish quitar el erizo de las castañas, escabuchar Italian diricciare German Eßkastanien schälen.

iscoítu , agt Definition nau de ccn., chi no tenet ite de fàere o impícios, fintzes in su sensu de iscabbúlliu, de no tènnere prus un'óbbrigu Synonyms e antonyms irgaitzu, líbberu | ctr. impreadu / dipendhente, presu Sentences si unu frade tuo ebreu o un’ebrea si vendhet a tie, ti at a servire ses annos, ma a su de sete che lu depes dispatzare iscoitu (Bb)◊ non bi at ne iscravos e ne iscoitos ◊ est iscoitu dae donzi incàrriga Translations French sans engagements English free Spanish libre de empeños Italian lìbero da impégni German frei.

iscrúfulu , nm Definition su iscrufulare Synonyms e antonyms cróchidu Etymon srd. Translations French éclatement d'une bagarre English burst of laughter Spanish estallido de risa Italian scòppio, bòtto di risa German vor Lachen platzen.

iscufidàda , avb: iscunfidada Definition a s'i. = a s'ispessada, candho unu no si dh'est ibertandho Synonyms e antonyms fidada, irfidiada, ispensada Sentences l'ant trampadu a s'iscufidada ◊ si fóscigat che colora e a s'iscufidada daet sa mossigada ◊ li at leadu su fizu a s'iscunfidada (T.Rubattu)◊ che un'isfoetada iscuta a s'iscunfidada mi as pienu su coro de assuconu Etymon srd. Translations French traîtreusement English treacherously Spanish de forma traicionera Italian proditoriaménte German verräterisch.

iscúria , nf Definition orina retesa, neghe de no urinare Translations French rétention d'urine English retention of urine Spanish retención de orina Italian ritenzióne delle urine German Harnverhaltung.

isgangagliàre , vrb Definition erríere a iscracàlios, a tzérrios, mòrrere de s'errisu Synonyms e antonyms chighigliare, iscacagliare Etymon srd. Translations French rire à se décrocher la mâchoire English to split one's sides with laughter Spanish desternillarse de risa Italian sganasciarsi dalle risa German sich krummlachen.

ispalesónzu , nm Definition su giare o fàere a ischire a craru, nau mescamente de s'acabbamentu de cójua, candho is parentes de s'ómine andhant a domo de sa fémina po assegurare sa cójua Synonyms e antonyms assecuronzu, cojancraru, ispalexinzu / cdh. palisugnu Translations French action d'être évident English revelation Spanish manifestación de que dos novios se van a casar Italian palesaménto German Offenbarung.

ispallaritzàre , vrb Definition inartare is codhos, fàere de codhos coment'e po nàrrere chi de su chi at inténdhiu o dhi ant pediu no ndhe ischit, no ndhe dh'importat Synonyms e antonyms incodhare, ingropire Translations French hausser les épaules English to shrug Spanish encogerse de hombros Italian fare spallucce German die Achseln zucken.

ispalpedhàre , vrb: isprapedhai, isprapiedhai, isprepedhai, isprepedhiare, ispripiedhare, sprapadhai Definition isperriare deunudotu, apèrrere bene is ogos, is prabaristas, o fintzes àteru Synonyms e antonyms ilbambarriare, irbarriolare, ispamparinare, ispamporionare, isparpalociai, ispitzulinare, sparrancai / abberberedhare, acrabionare, allutzighinare, sparrunchiai / allampare Sentences iat isprapedhau is ogus chi pariant duas làntias ◊ Bissentedhu furiat isprepedhendi is ogus po biri mellus ◊ ispripiedhat sos ogos po cumprènnere si est abbizu o drommidu 2. est abarrau cun is ogus isprapedhaus de sa timoria ◊ est siciau cun is manus isprapiedharas in is ginugus Etymon srd. Translations French ouvrir grand English to open wide Spanish abrir los ojos, abrir de par en par Italian spalancare gli òcchi German die Augen aufsperren.

ispampanài, ispampanàre , vrb: ispampinare 1 Definition apèrrere in campu, deunudotu / ispampinare sos ojos = isprapedhai is ogus, fintzes ischidare Synonyms e antonyms ilbambarriare, ilbarrizare, imbarritzare, ispalpedhare, ispamporionare, isparpalociai, scampaniai, sparrancai / ismedhinare | ctr. serrai, tancare Sentences luego abberit sa gianna pro ch'essire su fiagu e ca s'upore no est pagu ispàmpinat su balcone ◊ mi est essidu de mente de ispampinare sa gianna de su frundhagu ◊ giuchiat sos ocros totu ispampinatos ◊ su butoni de custu frori est deretu a ispampanai Etymon srd. Translations French ouvrir grand, rouler les yeux English to open wide Spanish abrir de par en par Italian spalancare, stralunare German aufreißen, verdrehen.

ispanàre , vrb Definition nau prus che àteru de vites o cosas deasi, papare o consumare sa filetadura de no intrare prus sidhada e de no poderare ca no istringhet; pps coment’e agt., chi girat chentza istrínghere Translations French foirer English to strip Spanish pasarse de rosca Italian spanare German überdrehen, ausleiern.

ispèra 1 , nf: spera 1 Definition ràgiu de sole, filighedhu de lughe, súlidu de bentu lébiu lébiu: in is negas, nudha, mancu pagu pagu Synonyms e antonyms luche / frina Sentences sos ojos apenas iscanzados lassant passare un'ispera de lughe ◊ s'úrtima ispera de sole innantis de iscurigare 2. si sedent in carrera ue giòvanos bi at e antzianos a leare s'ispera (A.Casula) 3. est nighedha sa note, chene trata de luna: no si biet ispera! ◊ no bi at mancu un'ispera in cussu logu: su bestiàmine est morindhe de su fàdigu Etymon ltn. spera Translations French rayon de lumière, rayon de soleil, souffle de vent English sunbeam, glimmer of light, breeze Spanish rayo de sol, soplo de viento, brizna Italian filo di luce, ràggio di sóle, àlito di vènto German Lichtbündel, Sonnenstrahlen, Windhauch.

isperragaltzònes , nf Definition isperra cozones, erba de féminas, bussa de matzone, bussa o muscíglia de pastori (deosi po sa bisura de su frutighedhu): una genia de erba bona a firmare su sàmbene de is segadas (o de is féminas chi perdent sàmbene meda cun su mese) Synonyms e antonyms isperrabbatzinos, sperrabillitu, isperramudandhas Scientific Terminology rba, Capsella bursa pastoris Etymon srd. Translations French bourse-à-pasteur English shepherd's purse Spanish bolsa de pastor Italian bórsa pastóre German Hirtentäschelkraut.