allocài , vrb: allucai Definition
fàere o essire locu, ammammalucare, incantare
Synonyms e antonyms
allochiai,
imbolocai,
scimprai
Sentences
ti creis ca mi allucas aici cun duas cositedhas: dèu bollu totu sa parti mia! ◊ candu mi seu cojada mi seu allucada e no apu castiau ni bellesa e ni virtudi ◊ si allucant castiendu arrandas, ingirialetus, una patena, unu cungiali, bastat chi siat cosa antiga!
2.
allucaus, no iscidiant in cai istampu nc'intrai ◊ no abbarres allucau!
Etymon
spn.
alocar
Translations
French
devenir idiot
English
to make silly
Spanish
enloquecer
Italian
diventare o far scémo
German
dumm werden.
allochiài , vrb Definition
cufúndhere, no cumprèndhere prus nudha, fàere a macu, a locu
Synonyms e antonyms
allocai,
atontai,
incadumai,
ispantai,
istontoleare
2.
dhoi at genti meda allochiada de sa droga ◊ abarràt allochiau a buca oberta e a ogus isprapaluciaus ◊ cussu est allochiau che unu sitzigorru!
Translations
French
abêtir
English
to make dizzy
Spanish
alelar
Italian
rimbecillire
German
dumm machen,
verdummen.
allollojài , vrb Synonyms e antonyms
abballalloare,
allochiai,
atolondrai
Etymon
srd.
Translations
French
s'abêtir
English
to make stupid
Spanish
alelarse
Italian
diventare stùpido
German
dumm werden.
bambàrru , agt Synonyms e antonyms
babbaocu,
baliodha,
bichimmeo,
bucalloto,
gingiorre,
isaliadu,
issemechiau,
làvinu,
nuscentri,
prantamone,
tolondro
Scientific Terminology
ntl
Etymon
srd.
Translations
French
bête,
sot,
stupide
English
fool
Spanish
necio,
bobo
Italian
sciòcco
German
dumm.
bambiòco, bambiócu, bambióncu , agt Definition
nau de unu, chi si cumportat cun pagu giudítziu
Synonyms e antonyms
babbaocu,
bambu,
bijoncu,
braballu,
salàpiu,
tzinnai,
tzullu
| ctr.
abbistu,
cabosu
Sentences
fit pisedha bella meda, ma bambioca
Scientific Terminology
ntl
Etymon
srd.
Translations
French
imbécile,
abruti,
nigaud,
bête,
sot
English
dull
Spanish
bobalicón,
bobales
Italian
scimunito,
melènso
German
dumm.
bichillói, bichilói, bichilóni , agt Synonyms e antonyms
baliodha,
bichimmeo,
bovatzu,
bucalloto,
gingiorre,
gongoatzu,
isimpre,
tolondro
Translations
French
naïf,
niais
English
ingenuos
Spanish
simplón,
ingenuo
Italian
semplicióne
German
dumm,
einfältig.
bichimmèo , agt Synonyms e antonyms
babbalocu,
baliodha,
bucalloto,
gingiorre,
prantamone,
tolondro
Translations
French
sot,
stupide
English
obtuse
Spanish
necio,
soso
Italian
babbàccio
German
dumm,
einfältig.
bisónchinu , agt Definition
nau de ccn., chi no portat capia nudha, chi est chentza imprastu, pagu abbistu
Synonyms e antonyms
bisoncu,
bistónchinu,
castigadu,
stramu,
tzinnai
| ctr.
abbistu,
cabosu
Sentences
ma est una bisónchina, mih, cussa pisedha, a no èssere bona a fàghere nudha! ◊ bisónchinu, a la cheres fàghere comente si tocat, sa cosa?!
Translations
French
imbécile,
abruti,
nigaud
English
silly
Spanish
bobalicón
Italian
scimunito
German
dumm.
bistónchinu , agt Definition
chi est trotu e bistrotu; nau de gente, chi no ndhe faet una bona, bene
Synonyms e antonyms
atortiau,
doltu,
garronosu,
rémbinu
/
bambioco,
bambu,
biondu,
biorru,
biscioncu,
bisónchinu,
braballu
Etymon
srd.
Translations
French
tordu,
tortueux,
sot
English
crooked,
winding,
stupid
Spanish
torcido
Italian
stòrto,
tortuóso,
stòlido
German
krumm,
gewunden dumm.
dóltu , agt, nm: dortu,
toltu* Definition
chi no andhat a línia dereta, no tenet línia dereta; nau de gente, chi no ndhe faet una a deretu, bona, bene, o, nau de cosa o de chistione, chi no est su giustu, no est sa beridade, no est su chi andhat bene
Synonyms e antonyms
atrotoxau,
bistónchinu,
fàlchinu,
fortzicau
/
cumbessu,
istolatzadu,
locu,
rebessu,
traessu
| ctr.
deretu,
ténneru
/
arraxoni,
giustu
Idioms
csn:
d. che anca de cane = totu atrotiau, trotu meda; nae dorta (nau in cobertantza de ccn.)= trevessu, chi no ndi fait una giusta; andhare, segare, fàghere a d., a d. e a rugadis = a egas e a ogas, in manera contrària a su zustu; andhare in d. = in contràriu, comente neune si disiziat; pretare su d. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni fintzas candu est craru ca no si ndi tenit
Sentences
s'ómine fit betzu, dortu e tzumbosu chi pariat una nae de chercu ◊ sa domita est ammuntada cun téulas dortas e male assentadas
2.
in custu mundhu finas in su dortu at sempre resone su piús forte ◊ de cosas dortas subra de sa terra che ndh'at chena contu ◊ maridu e muzere s'istimaiant, ma cussideraiant iscàndhulu a pretare su dortu e no su èssere de idea diferente
3.
su tempus mi est andhendhe sempre in dortu! (G.Ruju)
Translations
French
de travers,
idiot
English
crooked,
foolish
Spanish
torcido,
necio
Italian
stòrto,
stólto
German
krumm,
dumm.
innóchidu , agt, nm Definition
tontu, chi o chie no faet atentzione, bambu, chi no si acatat chi is àteros funt cullonandhodhu
Synonyms e antonyms
ballalloe,
galabboi,
nocoronzu,
scimpri,
scioncu,
tontarrone
/
ttrs. santunnoce
| ctr.
abbistu
Sentences
su maghiarzu trateit sos duos innóchidos in làgrimas de ternura, subratotu candho l'intregheint una bertuledha de cosas bonas ◊ bois sezis innóchidas e istenoradas!
Etymon
srd.
Translations
French
stupide
English
daft,
fool
Spanish
estúpido
Italian
fésso,
stùpido
German
dumm.
isaliàdu , agt Definition
chi no portat salia, sale, o sustàntzia; chi faet is cosas cun pagu atentzione
Synonyms e antonyms
babbaocu,
bacocu,
bambarru,
barbuliscu,
isàpidu,
issemechiau
| ctr.
abbistu,
acabadu,
atentzionadu,
cabosu
Sentences
no cumprendho chi un'isaliadu e mesu matracheri, ridíndhesi de totu, mi domandhet su votu pro èssere deputadu o cussizeri! (M.Sanna)◊ ma ses macu isaliadu, mih!
Etymon
srd.
Translations
French
sot
English
fool
Spanish
bobo,
tonto
Italian
sciòcco
German
dumm,
fad.
isàpidu , agt: isciàpidu,
isciàpiru,
issàpidu,
ixàpidu,
sciàpidu Definition
nau de cosa de papare, chi no tenet sabore, o ndhe giughet pagu o de pagu contu; nau de gente, chi est de ideas metzanas, chi narat irbéntios, chi portat pagu giudítziu
Synonyms e antonyms
issaltzidu
/
babbaocu,
bacocu,
bambarru,
bambu,
illavadu,
isaliadu,
issemechiau,
làvinu,
nuscentri
| ctr.
sàbiu
Sentences
de cantu est durche est fintzas isàpidu
2.
mi ant dadu unu maridu coconeri, issàpidu e lezeri chi mi contat donzi cosa ◊ cussa est una vida issàpida e metanza ◊ est a s'arrejona arrejona contendhe calchi istrallera ixápida
Etymon
itl.
sciàpito
Translations
French
fade,
sot
English
insipid,
fool
Spanish
soso
Italian
insìpido,
sciòcco
German
fad,
dumm.
lócu , agt, nm: allocu 1,
Definition
chi o chie est pagu giustu de conca, prus che àteru chi est chentza cabu, chentza abbistesa / locu fracu = macu deretu
Synonyms e antonyms
bambioco,
baosatzu,
baosone,
deleadu,
macu
| ctr.
achistiadu,
atinadu,
atoadu,
cabosu,
giudisciosu,
sàbiu
Sentences
chini est cudha loca chi s'innamorit de mei?! ◊ fiat nàsciu locu e de lolloi abbentau iat bíviu
Etymon
spn.
loco
Translations
French
sot,
stupide,
bête,
idiot
English
dumb
Spanish
lelo,
bobo
Italian
stòlido,
scémo
German
dumm.
lòlle , agt, nm Definition
coment'e lodhe etotu, machisonzu, pagu abbistu / min. lolledhu
Synonyms e antonyms
ballalloe,
balossu,
scimpri,
sciollocau,
locu,
lollòi
Idioms
csn:
fàghere sa tucada de l. = andai e no torrai prus; abbarrare coment'e unu l. = coment'e atontadu, meravizadu chentza cumprèndhere
Sentences
sa tucada de Lolle chi fetat! ◊ cussu lolledhu puru a èssi bófiu cudha baborda!…◊ scit ita faint a custa lolledha? candu dha bint inchieta dhi ghetant su bratzu asuba e dhi cantant cancuna cosa! ◊ si l'est pompiandhe che lolle, a buca aperta
Etymon
srd.
Translations
French
crétin,
idiot,
imbécile,
sot,
stupide
English
idiot
Spanish
imbécil
Italian
cretino
German
Dumm.
mangallói , agt, nm: manghilloi Definition
chi o chie si lassat cullonare cun facilidade; persona manna meda, arta e grussa
Synonyms e antonyms
babule,
baliodha,
bambarru,
bichilloi,
bichimmeo,
bovatzu,
bucalloto,
gingiorre,
prantamone,
tolondro
/
giangalloi
Translations
French
couillon,
nigaud,
balourd,
niais
English
dope
Spanish
papanatas
Italian
minchióne,
babbèo
German
dumm.
scanníu , pps, agt: schinniu Definition
de scanniri; chi no sonat bene o chi faet sonu légiu (sonu coment'e de cosa segada); nau de un'istrégiu, chi giughet isperradura, tzacadura fine fine; nau de unu, chi est malandhau / portai sa boxi scannia = unu pagu serragada (ma si narat èssi sarragau)
Synonyms e antonyms
afilau,
cannidu,
chinnidu
/
arroghidu,
iscannidu,
serragadu
/
tunconidu
2.
no ti acatas chi ses totu schinniu, bragheri?! ◊ sa téula scannia ◊ est físchidu che una damigiana scannia
3.
portat sa boxi scannia
Translations
French
fêlé
English
cracked
Spanish
hueco,
retumbante,
agrietado
Italian
incrinato,
fésso
German
gesprungen,
rissig,
dumpf,
dumm.
scímpri , agt, nm: scimpru Definition
chi o chie dhi fartat meda s'inteligéntzia
Synonyms e antonyms
bichillocu,
cadhuabba,
carusci,
innóchidu,
ispistulonadu,
listrone,
macu,
scioncu,
simple*,
tontarrone,
trasciadu
| ctr.
àbbili,
abbistu,
intelizente
Sentences
ma it'est, scimpru o basucu tontu, ca no cumprendit nudha?! ◊ mi at pigau coment'e unu macu, coment'e unu pipiedhu scimpri!
Etymon
ctl.
ximple
Translations
French
sot
English
dumb
Spanish
tonto
Italian
scémo
German
dumm.
scimpròtu , agt, nm: semprotu,
simplotu,
simproto Definition
chi o chie est pagu o nudha abbistu e chentza giudu, tontatzu chi credet a dónnia cosa, si lassat pigare in giru che nudha
Synonyms e antonyms
babbasucu,
chichillone,
gongoatzu,
imprupudhu,
matacaleo,
scimpribi
| ctr.
àbbili,
abbistu,
intelizente
Sentences
dieta Semprónia est gliusca, simplota e bova ◊ bi at tzente semprota e tzente malissosa
Etymon
ctl.
ximplot
Translations
French
sot,
nigaud
English
dupe
Spanish
simplón
Italian
scémo,
sempliciòtto
German
dumm,
Dummkopf.
scióncu , nm, agt: iscioncu* Definition
chi o chie est conchilébiu, pagu de giudu, chi no est tanti giustu de conca
Synonyms e antonyms
ammadredhadu,
innóchidu,
scimpri,
tontassu
/
abbaunzu,
peca 1
Idioms
csn:
fai su s. = fàghere cosa chi andhat tropu male, dannu, (nadu de duos ammorados: pònnere ràida sa fémina innantis de cojare); ischertzus scioncus = brullas malas; fai cropu e scioncu = chentza grabbu, in manera isazerada, a sa maconatza
Sentences
no fait a arriri mancu a unu scioncu ◊ pòberu scioncu, ita creis, ca unu pisci de cussu manniori tengat ganas de si firmai inguni po comodidadi tua? ◊ cussa frasi scionca ofendit
2.
po si lassai cojai, mamma, eus imbentau chi emus fatu su scioncu ◊ custus pretendint de fai su scioncu e poi is fillus si dhus depint mantenni is atrus
3.
scioncas abbétias lasseus, ca a mama morendi bieus! ◊ cussa est genti scionca ◊ castiai aundi arribbat sa fémina scionca, a narri ca est fastigendi cun mimi e mancu dha connòsciu!◊ ma càstiai custu, fait cropu e scioncu!
Translations
French
sot
English
stupid,
fool
Spanish
estúpido
Italian
stùpido
German
dumm.