addaenànte, addaenànti , avb, prep: addainanti,
addainnantis,
addananti,
addenanti,
addiannantis,
adenantis,
daenante Definizione
logu: ue si abbàidat; tempus: avb. tempus apustis, su chi depet o depiat bènnere, prep. innantis, tempus innantis / addainanti meu, tou, sou = prus a innantis de a mimi, de tui, de issu; prus addainanti, tempus addainanti = itl. in séguito
Sinonimi e contrari
ananti
/
innantis
| ctr.
addaesegus,
aissegus,
incuadas
Frasi
candho caminas abbàida addainanti ◊ su logu chi naras tue ch'est addainanti: no bi semus galu assupridos
2.
abbaidaiant addainanti de a issos ◊ prego imbenujadu addainanti a s'altare ◊ addenanti a sos ojos mi est passada che istinchidha de fogu ◊ addainanti meu no bi cherzo a neune ◊ s'imbenujeit addananti sou ◊ nàralis chi benzant addaenante meu!
3.
custu l'at nadu addainnantis de mòrrere ◊ a tempus addainanti faghimus custu puru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
en avant,
avant
Inglese
ahead
Spagnolo
adelante
Italiano
avanti
Tedesco
vorn,
später (Adv.),
vor (Präp.).
addaeségus , avb, prep: addaisecus,
addaisegus,
addausegus,
addesegus,
addiassecus Definizione
unu tretu apalas, unu tanti de tempus apustis de un'àteru / a. meu, tou, sou, e totu deasi
Sinonimi e contrari
acoacò,
aissegus,
apabas,
daesecus,
incuadas,
indissecus,
insegus
| ctr.
addaenanti,
ananti
Frasi
pedalendhe a tota fua, a cudhu mi lu lasso addausegus ◊ custu pabilu est iscritu addaisegus puru
2.
addaesegus meu nudha lasso, si no postas de pè in su terrinu ◊ lemis sa calada addesegus de crésia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
derrière
Inglese
before,
back
Spagnolo
atrás,
detrás
Italiano
diètro
Tedesco
hinten (Adv.),
vergangen (Adv.),
hinter (Präp.).
addagalàre , vrb Definizione cricare de fàere, su si pònnere a fàere, provare.
addàghi , cng: dachi Definizione
a daghi, candho: inditat su tempus de duos fatos acapiaos apare ma chi benint innanti s'unu e luego aifatu s'àteru
Sinonimi e contrari
candho
/
sicomente
Frasi
addaghi no ndh'at pótidu piús s'est frimmadu ◊ addaghi ant a torrare fizos tuos, Sardigna mia, sonamus a festa! (F.Sechi)◊ addaghi ndhe ant batidu su mortu, no l'ant fatu bídere mancu a sa mama ◊ addaghi ses istracu, pàsadi! ◊ addaghi mi ponzo a pompiare mi si ponet su tudhu! (G.Ruju)◊ addaghi mànigo andho a campu
2.
addaghi cherias gai, nadu l'aeres! ◊ addaghi no ndhe podes, aite ti pones a fàghere cosa gai?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
quand
Inglese
when
Spagnolo
cuando
Italiano
quando,
poichè
Tedesco
wenn,
weil.
addagnài , vrb: addannae,
addannai,
addannare,
addanniai,
dannai Definizione
fàere dannu, dannos; fàere male, guastu / denti addagnada = mantzada
Sinonimi e contrari
guastai,
indomaxai,
nòcere,
scalabrai
| ctr.
sanare
Frasi
sa cilixia at addagnau su trigu ◊ su píbiri no pistis, chi addagnat a su nasu! ◊ custus drucis no addànniant is cascialis
Etimo
spn?
Traduzioni
Francese
endommager
Inglese
to damage
Spagnolo
perjudicar,
dañar
Italiano
danneggiare
Tedesco
beschädigen.
addagòne , nm: dagone Definizione leputzone, gurtedhu mannu de manigiare in coghina o in macellu Sinonimi e contrari ispadinu Terminologia scientifica ans Etimo srd.
addainànti, addainnàntis addaenànti
addaisécus, addaiségus addaeségus
addajàre adasiài
addàju , avb, nm: addàsiu Definizione
(narant fintzes adhaju) chentza presse; abbitúdine, manera de fàere is cosas chentza presse
Sinonimi e contrari
abbellu
/
apódhiu,
dasiore,
immajonu
Frasi
su massaju recuit istracu, addaju addaju
2.
fai sa faina cun addàsiu
Cognomi e Proverbi
prb:
chini errat po pressi si pentit bèni addàsiu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
lentement
Inglese
slowly
Spagnolo
despacio
Italiano
adàgio
Tedesco
langsam.
addanànti addaenànti
addannadúra , nf Definizione su addannare Sinonimi e contrari danneficu, dannu, iscalabru Etimo srd.
addannàe, addannài, addannàre addagnài
addannàre 1 , vrb Definizione fàere sufrire, sufrire etotu.
addanniài addagnài
addàre , vrb: dae 1 Definizione
pruschetotu dhu narant de is pipios in su sensu chi si lassant pigare in bratzos fintzes si dhos pigat gente chi no connoschent / addare a ccn. cosa = pentzai, atuai, fai atentzioni a una cosa
Frasi
custa criadura si addaet: andhat cun chie li porrit sas manos a la leare
2.
deo mi aio su contu tiradu: Chissai chi mancu si abbizet de nudha! Invece, belle e maca, bi at addadu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se donner
Inglese
to allow oneself
Spagnolo
darse
Italiano
concèdersi
Tedesco
sich überlassen.
addaréssu , nm Definizione cosa chi si pentzat de fàere Sinonimi e contrari dissignu, idea, ordiminzu Frasi tiu Giommaria si l'at pensada ca s'addaressu fut de l'isparare ◊ una vorta ant fatu s'addaressu de fàchere un'issorrobbatóriu.
addascàre , vrb: addescare Definizione
giare a papare ponendho in buca sa cosa a unu pipiu, a unu chi no podet papare a solu (ma si narat fintzes de chie papat cun dificurtade manna, apenas arrennescet o no arrennescet a papare a solu); pònnere o betare s'addescu, sa brovenda a is animales
Sinonimi e contrari
aescai,
abbrovendhae,
imbuconai
Frasi
atzegadu, si de tzibbu un'aizu che ingullias fit de àteras manos addescadu ◊ a chie los addescat, lendhe s'addescu aggantzant a sa manu ◊ sa mama addescat sos puzonedhos minudos in su nidu ◊ su maritu addescaiat sos minores ◊ unu malàidu grave mancu a si addescare si abbalet ◊ Nennedha est addascandhe su late a su piticu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nourrir à la petite cuillère
Inglese
to feed
Spagnolo
dar de comer
Italiano
imboccare,
nutrire
Tedesco
in den Mund stecken,
füttern.
addasiài, addasiàre adasiài