allandàri , vrb: allandhare, allandhiare Definizione abbrovendhare e ingrassare a landhe; apastamare de landhe; intostare che landhe, nau de aligúmenes malos a còere / porcos allandhiados = aténdius o ingrassaus a landhi Sinonimi e contrari aggrandhare Frasi at portau is procus a padenti a allandari Etimo srd.
allandhadúra , nf Definizione su allandhare Etimo srd.
allandhàre, allandhiàre allandàri
allangorídu , agt: langoridu Definizione nau de ccn., chi istat male de sa debbilesa Sinonimi e contrari malacónciu, illangoriu Frasi su bestiàmine geunu, pili frujadu e allangoridu, est morzendhe de su fàdigu ◊ sos corvos bolant in punta de sas noderas bramendhe calchi pegus allangoridu Traduzioni Francese maladif, asthénique Inglese asthenic, sickly Spagnolo enfermizo Italiano malatìccio, astènico Tedesco kränklich, kraftlos.
allangorzàre , vrb Definizione indebbilitare, pigare a debbilesa Sinonimi e contrari indebbilitai.
allaníre , vrb: lanire* Definizione pònnere sa lanedha, de s'umidore Sinonimi e contrari afungai, afungorai, allanae, ammucorai, ammufai, annabrai, atufai, intufire, morighinire, mufire.
allanósu , agt Definizione chi giughet sa lanedha Sinonimi e contrari allanadu, ammucorau, lanidu, mugheradu Etimo srd.
allanternài , vrb Definizione allampiare sa vista cun lughe forte de lanterna Sinonimi e contrari alluinai, illugerrai, illughinare, impannare, slugerrai Etimo srd.
allanternàu , pps, agt Definizione de allanternai; chi at bufau meda, chi est alligru a binu Sinonimi e contrari alluinau / abbenzinadu, allegritu, allegrútzulu, alluchitadedhu, apischirillau, incidaiu.
allantionàu , agt Definizione chi est firmu ammammalucau, incantau, che lampione Frasi ita dhoi fais, tui, allantionada acanta de sa genna?! ◊ e ita mi abarru, allantionau castiendi a issus? Etimo srd.
allàpat! , iscl Definizione anchi tengas!, ma càstia!, labai! Frasi allapat chie ti at pesadu: finas inoghe ndh'ant ischidu ite mi narant a paranúmene! Etimo srd.
allapiàu , agt Definizione chi est coment'e allampau, incantau Sinonimi e contrari acogau, afatuzadu Frasi su rei furiat allapiau de cussa bellesa.
allaputzài , vrb: allepuciae, allepuciai, alleputzai, alleputzare, alliputzai, ellepuciare Definizione papare calecuna cosa, torrare in fortzas, ingrassare; bestire bene, bene cuncordaos, su si fàere bellos in contu de bestimentu Sinonimi e contrari allepuciri, arrempudhire / addinghillai, allepuritzare, arrepicai 2, assamodare, atrigliare, chinchinnare, cumpòniri, cuncodrai Frasi castit, su dotori, chi mi dha podit torrai a allaputzai sa piciochedha, ca est mesu iscòncia ◊ pensa a sa saludi: a trabballai gei andat bèni, ma innantis ti depis torrai a alleputzai! (I.Murgia) 2. poneisí is capedhus e allaputzaisí bèni! ◊ funt sannoris totu bèni allaputzaus e boint èssi serbius cun totu s'arraspetu ◊ dhui fiat genti totu alliputzara, totu infrochitara ◊ e tochit, babbai, allaputzissí ca seus in festa! Etimo srd. Traduzioni Francese ragaillardir, se pomponner, se parer Inglese to dress up to make cocky (oneself) Spagnolo fortalecer, acicalarse Italiano rinvigorire, ringalluzzire, attillarsi Tedesco stark werden, eitel werden, sich aufputzen.
allardàdu , pps, agt: allardiau, lardiau Definizione de allardare; chi portat lardu, chi est grassu; nau de figumorisca, chi est cota meda Sinonimi e contrari allardarau, allardonadu, rassu. Modi di dire csn: pira allardada = (a calidades) pira fata, tzúriga, cun sa purpa in colore de castanza, aghedhosa, in sa menzus muta pro la manigare; fàgherendhe mannas e allardadas = fàgherendhe (de cosas chi no andhant bene, assiones malas) a cadhu e a pè, de dónnia colori
allardàre, allardiài , vrb Definizione pònnere lardu, ingrassare; istidhigare su lardu allutu a sa petza orrostindho, pònnere fitas de lardu a sa petza coendho; rfl. nau de ccn., su si crèdere meda / allardàresi de una cosa = abantaisí de calincuna cosa Sinonimi e contrari illardionare, ingrassai, saginai / istedhiare, preutire, untinare Etimo srd. Traduzioni Francese prendre de l'embonpoint Inglese to fatten, to lard Spagnolo engordar, mechar Italiano diventare pìngue, lardellare Tedesco dick werden, spicken.
allardiàu allardàdu
allardionàre , vrb Definizione ingrassare meda, pònnere lardu Sinonimi e contrari allardare, illardionare, ingrassai, saginai Etimo srd.
allardonàdu , agt Definizione chi est grassu meda, totu lardu Sinonimi e contrari allardarau, rassu.
allaredhiadúra , nf Definizione atacamentu Sinonimi e contrari allaredhiamentu Etimo srd.