allainàdu , pps, agt: allainau Definizione de allainare Sinonimi e contrari brutu, iscurrentau, iscussuradu 2. paris una brabei allainada! ◊ citiridha ca no at a èssi malaria màua: est coment'e is brebeis candu funt allainaras! 3. dh'acabbàt a matzucu, a su babbu, po no dhu biri cun su marmedhu assicorrau taraxiendu ferosu e allainau, sèmpiri agoa, a passu carrapau.
allainadúra , nf Definizione iscurrentziadura chi patit su bestiàmene segundhu ite est papandho Sinonimi e contrari iscussuradura.
allainàre , vrb: alloinare, alluignare, alluinare, lainare Definizione èssere a loina, tènnere laíngiu, fàere a laíngiu, ladamíngiu modhe modhe Sinonimi e contrari atilimai, illabinare, iscacaredhare, iscacarinare, iscagantzinare, iscussurare 1, tirchinare Etimo srd.
allàinu , nm, nf: allàuna, allàunu Definizione metallu a pígiu fine / allàuna de múlliri = istrégiu, murghiola Sinonimi e contrari liànua*, lama Frasi cun bòtolos de allàunu si faiant giogus ◊ at fatu una cascita cun tauledhas e incones de allàunu ◊ portat duos botixedhos de allàinu Etimo srd.
allajólu , nm Definizione cosighedha de pagu contu Sinonimi e contrari catzavusalla, frusulia, imbaratzu Frasi bollu sa mesa bèni cuncodrada, sa pratza sgombrada de is allajolus! (D.Erriu)◊ candu est chi mi nci bogas cussus allajous?!
allalgàre , vrb: allargae,
allargai,
allargare,
allarghiare,
largai Definizione
fàere largu, prus largu; rfl. istesiare, andhare prus atesu; pigare cunfidàntzia
Sinonimi e contrari
astesiai,
illalgare,
sciamplai,
stratallai
| ctr.
acoltziare,
afíere,
astrínghere
Modi di dire
csn:
allargai s'ocasioni = frànghere sas cunzunturas, a manera de no ndhe àere; allargai is parrochianus = catzàresi sos comporadores; allargaisí cun ccn. = leàresi tropu ballassa
Frasi
si est allargadu faedhendhe ◊ allarghiàtebbos, sinono non b'istamos!
2.
issu a dommo no intrat mai, su rimitanu: bae chi ti lu allargo deo! ◊ s'istupa allàrgala dae su fogu!
3.
cussu si est allargau cun filla mia: parit ca tenit idea de dha cojai ◊ in domu mia no ti allarghis meda, no!
Etimo
srd.
alargar
Traduzioni
Francese
élargir
Inglese
to enlarge
Spagnolo
ensanchar,
alejarse
Italiano
allargare
Tedesco
verbreitern.
allàlgu aillàdru
allàma , nf Definizione lama*, istrégiu de làuna fintzes po múrghere Sinonimi e contrari illama.
allamài , vrb: lamai Definizione lamentare, tzerriare cun boghe o sonu lamentosu, nau prus che àteru de is campanas chi sonant a mortu a is interràrgios Sinonimi e contrari ciamare* Frasi s'ànima a arrogus… ohi natzioni acabbada… allamat su logu ma no acabbat su bisu ◊ ant allamau po s'interru.
allamaméntu , nm Definizione su allamai, tocu lamentosu de campana po interràrgiu, po gente morta Etimo srd.
allamàtu , agt Definizione its Frasi prus famitu chi no allamatu, nche at bistu innedha acurtzu a su rivu un'ortu de latuca e deretu s'est ghetatu che alarpe.
allambrídu , agt: lambridu* Definizione
chi si papat o bufat totu, chi no ndhe lassat a is àteros
Sinonimi e contrari
aframicosau,
agganidu,
famidu,
irfamigadu
/
allimbridu,
allimidu,
allupidu,
bentranu,
inguglione,
ingultonàrgiu,
pasteri,
sassagoni,
sgalluponi
Terminologia scientifica
ntl
Traduzioni
Francese
gourmand,
goulu,
vorace
Inglese
greedy
Spagnolo
glotón,
voraz
Italiano
ghiótto,
ingórdo,
vorace,
divoratóre
Tedesco
genäschig,
gierig,
gefräßig.
allambrigàre , vrb Definizione fàere a làmbriga Sinonimi e contrari lacrimare Frasi su bentu sonat e múliat, intrat in sa carena, allàmbrigat sos ogros (G.Chessa).
allamiàdu , agt Sinonimi e contrari agurtiu, bíciu Frasi devatu a sete ispigas de trigu bellas ingranidas si ndh'at presentadu àteras sete, allamiadas e sentza ranu (A.Loy).
allamídhu , iscl Sinonimi e contrari allodhu.
allamiédhu , nm Definizione istrégiu piticu a un'asa a forma de cilindru, de pòdere tupare, po dhue pònnere cosa de papare (es. late) Sinonimi e contrari sidellu Terminologia scientifica stz.
allampàda , nf: allampata,
allampiada,
lampada Definizione
su lampare, nau de una lughe, de is ogos, su bíere una cosa un'apenas, su tanti de si ndhe acatare: fintzes abbaidada lestra
Sinonimi e contrari
allampigiada
/
abbaidada,
slampiada
2.
at biu s'allampiada de un'animali intanendusí
3.
sos ómines zant un’allampiada a su caminu e apubant unu pitzocu brincandhe su muru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éclair,
regard vif
Inglese
gaze,
winking
Spagnolo
relampagueo,
parpadeo
Italiano
lampeggiaménto,
sguardo vivace
Tedesco
Funkeln.
allampàdu , agt: allampau Definizione
nau de ccn., chi est coment'e intzurpau a lampu, chi no cumprendhet, coment'e atontau, tontu
Sinonimi e contrari
abbadharinadu,
alluinadu,
atambainadu
/
alembru,
baodru,
pertocau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ébloui,
halluciné,
balourd
Inglese
dazzled,
deafened,
senseless
Spagnolo
deslumbrar,
alucinado
Italiano
abbagliato,
allucinato,
intronato
Tedesco
geblendet,
benommen.