allainàdu , pps, agt: allainau Definitzione de allainare Sinònimos e contràrios brutu, iscurrentau, iscussuradu 2. paris una brabei allainada! ◊ citiridha ca no at a èssi malaria màua: est coment'e is brebeis candu funt allainaras! 3. dh'acabbàt a matzucu, a su babbu, po no dhu biri cun su marmedhu assicorrau taraxiendu ferosu e allainau, sèmpiri agoa, a passu carrapau.
allainadúra , nf Definitzione iscurrentziadura chi patit su bestiàmene segundhu ite est papandho Sinònimos e contràrios iscussuradura.
allainàre , vrb: alloinare, alluignare, alluinare, lainare Definitzione èssere a loina, tènnere laíngiu, fàere a laíngiu, ladamíngiu modhe modhe Sinònimos e contràrios atilimai, illabinare, iscacaredhare, iscacarinare, iscagantzinare, iscussurare 1, tirchinare Ètimu srd.
allàinu , nm, nf: allàuna, allàunu Definitzione metallu a pígiu fine / allàuna de múlliri = istrégiu, murghiola Sinònimos e contràrios liànua*, lama Frases cun bòtolos de allàunu si faiant giogus ◊ at fatu una cascita cun tauledhas e incones de allàunu ◊ portat duos botixedhos de allàinu Ètimu srd.
allajólu , nm Definitzione cosighedha de pagu contu Sinònimos e contràrios catzavusalla, frusulia, imbaratzu Frases bollu sa mesa bèni cuncodrada, sa pratza sgombrada de is allajolus! (D.Erriu)◊ candu est chi mi nci bogas cussus allajous?!
allalgàre , vrb: allargae,
allargai,
allargare,
allarghiare,
largai Definitzione
fàere largu, prus largu; rfl. istesiare, andhare prus atesu; pigare cunfidàntzia
Sinònimos e contràrios
astesiai,
illalgare,
sciamplai,
stratallai
| ctr.
acoltziare,
afíere,
astrínghere
Maneras de nàrrere
csn:
allargai s'ocasioni = frànghere sas cunzunturas, a manera de no ndhe àere; allargai is parrochianus = catzàresi sos comporadores; allargaisí cun ccn. = leàresi tropu ballassa
Frases
si est allargadu faedhendhe ◊ allarghiàtebbos, sinono non b'istamos!
2.
issu a dommo no intrat mai, su rimitanu: bae chi ti lu allargo deo! ◊ s'istupa allàrgala dae su fogu!
3.
cussu si est allargau cun filla mia: parit ca tenit idea de dha cojai ◊ in domu mia no ti allarghis meda, no!
Ètimu
srd.
alargar
Tradutziones
Frantzesu
élargir
Ingresu
to enlarge
Ispagnolu
ensanchar,
alejarse
Italianu
allargare
Tedescu
verbreitern.
allàlgu aillàdru
allàma , nf Definitzione lama*, istrégiu de làuna fintzes po múrghere Sinònimos e contràrios illama.
allamài , vrb: lamai Definitzione lamentare, tzerriare cun boghe o sonu lamentosu, nau prus che àteru de is campanas chi sonant a mortu a is interràrgios Sinònimos e contràrios ciamare* Frases s'ànima a arrogus… ohi natzioni acabbada… allamat su logu ma no acabbat su bisu ◊ ant allamau po s'interru.
allamaméntu , nm Definitzione su allamai, tocu lamentosu de campana po interràrgiu, po gente morta Ètimu srd.
allamàtu , agt Definitzione its Frases prus famitu chi no allamatu, nche at bistu innedha acurtzu a su rivu un'ortu de latuca e deretu s'est ghetatu che alarpe.
allambrídu , agt: lambridu* Definitzione
chi si papat o bufat totu, chi no ndhe lassat a is àteros
Sinònimos e contràrios
aframicosau,
agganidu,
famidu,
irfamigadu
/
allimbridu,
allimidu,
allupidu,
bentranu,
inguglione,
ingultonàrgiu,
pasteri,
sassagoni,
sgalluponi
Terminologia iscientìfica
ntl
Tradutziones
Frantzesu
gourmand,
goulu,
vorace
Ingresu
greedy
Ispagnolu
glotón,
voraz
Italianu
ghiótto,
ingórdo,
vorace,
divoratóre
Tedescu
genäschig,
gierig,
gefräßig.
allambrigàre , vrb Definitzione fàere a làmbriga Sinònimos e contràrios lacrimare Frases su bentu sonat e múliat, intrat in sa carena, allàmbrigat sos ogros (G.Chessa).
allamiàdu , agt Sinònimos e contràrios agurtiu, bíciu Frases devatu a sete ispigas de trigu bellas ingranidas si ndh'at presentadu àteras sete, allamiadas e sentza ranu (A.Loy).
allamídhu , iscl Sinònimos e contràrios allodhu.
allamiédhu , nm Definitzione istrégiu piticu a un'asa a forma de cilindru, de pòdere tupare, po dhue pònnere cosa de papare (es. late) Sinònimos e contràrios sidellu Terminologia iscientìfica stz.
allampàda , nf: allampata,
allampiada,
lampada Definitzione
su lampare, nau de una lughe, de is ogos, su bíere una cosa un'apenas, su tanti de si ndhe acatare: fintzes abbaidada lestra
Sinònimos e contràrios
allampigiada
/
abbaidada,
slampiada
2.
at biu s'allampiada de un'animali intanendusí
3.
sos ómines zant un’allampiada a su caminu e apubant unu pitzocu brincandhe su muru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
éclair,
regard vif
Ingresu
gaze,
winking
Ispagnolu
relampagueo,
parpadeo
Italianu
lampeggiaménto,
sguardo vivace
Tedescu
Funkeln.
allampàdu , agt: allampau Definitzione
nau de ccn., chi est coment'e intzurpau a lampu, chi no cumprendhet, coment'e atontau, tontu
Sinònimos e contràrios
abbadharinadu,
alluinadu,
atambainadu
/
alembru,
baodru,
pertocau
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ébloui,
halluciné,
balourd
Ingresu
dazzled,
deafened,
senseless
Ispagnolu
deslumbrar,
alucinado
Italianu
abbagliato,
allucinato,
intronato
Tedescu
geblendet,
benommen.