aozàdu , pps, agt Definizione
de aozare; chi at postu ógiu, chi est grassu; nau de sa nughe bècia, chi est contomosa, at pigau sabore légiu; nau de su trigu, chi est guastu de s'umidore, addulliu
Frasi
ammustrant a minispreju su vívere aozadu de sa zente
Traduzioni
Francese
replet
Inglese
fat
Spagnolo
gordo
Italiano
pìngue
Tedesco
fett.
aozàre , vrb Definizione
pònnere ógiu; nau de sa nughe, essire contomosa (candho est passada, bècia de un’annu); nau de su laore o de s'erba, andhare male po su istare a tropu isciustos e, segundhu su logu, dhu narant fintzes po acapiare sa bide noa créschia meda
Sinonimi e contrari
aogire,
ingrassai
| ctr.
isozare
3.
nois semus irmamandhe e aozandhe totu paris, lah! ◊ est aozandhe sa bide a bilighinzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
engraisser
Inglese
to fatten
Spagnolo
engordar
Italiano
impinguare
Tedesco
dick werden.
aozàre 1 , vrb Definizione iscagiare de sa basca, tènnere basca meda Etimo srd.
apabaglionàre , vrb: apabiglionare Definizione
pònnere su pabaglione (a su letu); prus che àteru nau de unas cantu cosas (bide, laore) chi creschent meda e a cracu / letu apabiglionadu = chi li ant postu su pabaglione, serradu e cuguzadu a bardachinu
Sinonimi e contrari
impabiglionare
/
abbudatzare
/
intibbiri
2.
su trigu si ch'est apabiglionadu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
devenir touffu
Inglese
to thicken
Spagnolo
tupir,
espesar
Italiano
infoltire
Tedesco
dicht werden.
apàbas , avb: apalas Definizione a palas: in daesegus, a sa parte de asegus Sinonimi e contrari acoacò, addaesegus, addaredhu, aissegus, impalas, incuadas, insegus | ctr. addaenanti, ainnanti, ananti Etimo srd.
apabassadúra , nf: apapassadura Definizione su apabassare Sinonimi e contrari apapassada Etimo srd.
apabassài, apabassàre , vrb: apapasciare,
apapassare,
pabassai Definizione
nau de frutuàriu, fàere o essire a pabassa
Sinonimi e contrari
acalamai,
ammustiai,
irmurtire
/
apilardae
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se flétrir
Inglese
to wither
Spagnolo
pasar
Italiano
appassire
Tedesco
verwelken.
apabassinàre , vrb: pabassinare Definizione fàere a pabassinu, sicau che pabassinu Etimo srd.
apabaulàdu , agt Definizione chi est in colore de pabaule, orrúbiu meru Sinonimi e contrari arrujatzau Frasi zughet sa cara apabaulada de s'iscurrizu Etimo srd.
apabedhàu , agt Definizione chi portat pabedhas, is singiales o marcos chi abbarrant in sa pedhe de una segada, de una fruschedha, de sa pigota sanada / perdas apabedhadas = totu sinzadas a fortza de bi colare Sinonimi e contrari sinzadu Etimo srd.
apabiglionàre apabaglionàre
apachiàda , nf Definizione su apachiare Sinonimi e contrari asseliada Etimo srd.
apachiadòre , nm: apaghiadore,
apaxiadori,
apaxiaroi Definizione
chie ponet paghes; nau de meighina, chi apàxiat, faet s'efetu de asselenare, asseliare
Sinonimi e contrari
apagliatore,
paxieri
/
asselieri
| ctr.
atzitzadori,
aunzadore,
cuvusionista
Frasi
ómine no bi ndhe at mezus de custu: de dogni lite est s'apaghiadore ◊ as donau boxi a anninnias apaxiadoras po pipius iscinitzosus (S.Mossa)
2.
fut trummentendi ma est benniu su dotori, dhi at donau s'apaxiaroi e si est fíncias drommiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réconciliateur
Inglese
reconcilier
Spagnolo
pacificador,
mediador
Italiano
pacificatóre
Tedesco
Friedensstifter.
apachiadúra , nf: apaghiadura,
apaxiadura Definizione
su pònnere paghes, su torrare in paghe
Sinonimi e contrari
apàchiu,
apaxiamentu
Frasi
issa no cheret sighire cun sas brigas e cun sas apaghiaduras!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réconciliation
Inglese
reconciliation
Spagnolo
pacificación
Italiano
pacificazióne
Tedesco
Befriedung.
apachiàre , vrb: apaghiare,
apagiai (a-pa-gi-a-i)
apagiare 1 (a-pa-gi-a-re)
apaxiae,
apaxiai,
apaxiari Definizione
pònnere paghes, in paghe, fàere sa paghe, torrare in paghe; istare o abbarrare sériu, selenu, pònnere o istare in asséliu, lassare s'arrennegu / apachiare s'istògomo = papai calincuna cosa po allebiai su fàmini; apagiai su siri = passare su sidi
Sinonimi e contrari
apracimai
/
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
abboniri,
achedare,
allebiae,
ammellare,
apaghizare,
apasaogare,
apolgiai,
assebiai,
asselenare,
assussegai,
illebiare,
illenare
Frasi
si ti arregordas chi fradi tuu est inchietu contras de tui, lassa inguni su donu tuu e curri prima a ti apaxiai cun fradi tuu (Ev)◊ a issu dhu cicant po apaxiari is certus
2.
sos astores isprammant sas chedhas apaxiadas ◊ prendha mala cussu pitzocu: no l'apàchias mai! ◊ cantos bellos mi apàghiant sa mente ◊ apàghia sos coros, beneighe dogni amore! (A.Casula)◊ mi apàchio pessandhe chi mi cheres bene ◊ canno si dh'ant fatu a cumprènnere za s'est apaghiadu ◊ si ses arrenegau ge ti as a apaxiai! ◊ no si apàxiat s'istrasura e su bentu trogomíngiat is trigus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réconcilier
Inglese
to reconcile
Spagnolo
reconciliar,
tranquilizar
Italiano
pacificare,
riconciliare,
tranquillizzare,
acchetare
Tedesco
versöhnen,
beruhigen.
apachiéri , nm: paxieri* Sinonimi e contrari apachiadore, apagliatore | ctr. aunzadore, cuvusionista.
apàchiu , nm: apàxiu Definizione su apachiare, su istare in asséliu Sinonimi e contrari apachiadura, apaxiamentu Frasi cussu no tenet apàchiu Etimo srd.
apadentài, apadentàre , vrb Definizione pònnere o intrare is procos o àteru bestiàmene a su padente, a su cumonale, po dhos lassare a pàschere Sinonimi e contrari | ctr. ispadentare Etimo srd.
apadezonàdu , agt, nm: padezonadu Definizione chi est che una padezone (padedha pitica), de figura Sinonimi e contrari padezonatu Etimo srd.