cheghéntu , nm Sinonimi e contrari caentu* | ctr. frios, friscura Frasi in su fritu e chene mantedhu ponet in sos coros su cheghentu ◊ fuit finas tempus bonu, cheghentu, rosinas e un'oghighedhu de sole.
chégia , nf: chéjia,
chéxia,
crégia,
créjia,
crésia,
crexa,
créxia Definizione
sa comunidade cristiana, sa comunione de is santos; logu sacru, fràigu, inue si dhue faent funtziones de adoramentu e arrengratziamentu a Deus o de devotzione a is santos / min. cresiedha, chejiaredha, chejita
Sinonimi e contrari
cesa,
crea 1
Modi di dire
csn:
crésia mazore = sa crésia de su Santu patronu de sa bidha, sa sea de su píscamu; si sa crésia est manna su predi no dhoi crepat = "melius abundare quam deficere", menzus chi de cosa bi ndhe apat meda; èssere che crésia = bellu, mannu; fàghere totu sas crésias (nau de unu chi andat a logu)= arrèsciri fatuvatu, firmaisí in tantis logus, fai tantis firmadas; irghelàreche a unu che cane dae crésia = salarzare, fàghere fuire
Frasi
po mi batiare mi ant giutu a crésia ◊ s'istàtua che l'ant posta in sa crésia mazore ◊ sa zente curret pentida a chégia ◊ cust'ómine si at bidu in sónniu a Santu Frantziscu chi li at nadu su logu inue li deviat fraigare una crexa
2.
tenet boes che crésia ◊ sa chéxia de s'imbreagone est su tzilleri ◊ su pòveru maridu si ch'est ritiradu che cane catzadu dae créjia
Cognomi e Proverbi
prb:
chie no at bidu chéjia s'àinu s'adorat
Terminologia scientifica
prdc
Etimo
ltne.
ecclesia
Traduzioni
Francese
église
Inglese
church
Spagnolo
iglesia
Italiano
chièsa
Tedesco
Kirche.
chéi che
chéi 1 che 1
cheigàu! chegàu!
cheínzu , nm Definizione bogadura a canales de unu terrenu po pastinare bíngia noa Etimo srd.
cheisciadósu , agt, avb: chescedosus Definizione nau de matedu o cosa prantada, chi creschet bene, meda, bona; de abbastu, su tanti necessàriu, bene Sinonimi e contrari losanu / abbastànscia Frasi tantis arrogus de terra funt tropu pitius e ispainaus po dhoi podi fai cosa cheisciadosa! 2. sa pastura po is brebeis est pagu: sa mebamida no est créscia chescedosus po dhas prandi (Gn.Piu).
cheitéi , avb Definizione abarrai c. = in pessos, dubbiosu; fàghere c. = tantare, fagher bènnere disizu Frasi cussa cosa aici bella mi fait cheitei!
chéiva chèba
chèja cèa
chejàle , nm Definizione logu, tretu mannu, chi faet a chea Terminologia scientifica slg Etimo srd.
chéjia chégia
chejiarèdha , nf Definizione min. de chéjia, cresiedha Frasi coronados dae parentes e amigos, s'isposeint in d-una chejiaredha mesu abbandhonada.
chejighèdha , nf Sinonimi e contrari cresiedha.
chejolàlzu , agt, nm Definizione chi o chie faet abbitu meda a crésia Sinonimi e contrari chexulanu, crejiàsticu Etimo srd.
chejúra cesúra
chelàre , vrb Definizione pònnere coment'e unu velu o napa ananti de sa vista Sinonimi e contrari afuscai, annapai, imbelare, impannare, inchelare, infuscai Frasi si chelant sas pupias candho sas manos mias carignant a issa ◊ si chelant sas pupias candho sas laras mias de fogu tocant sas suas de amore allutas (M.Canu) Etimo srd.
chelbédhu carbédhu
chelcíre , vrb: chicire,
chilcire,
chiscire,
chitzire Definizione
betare calecuna boghe, nàrrere cosa a su piciochedhu, a un'animale, po dh'asseliare, fàere torrare agoa, po che dhu bogare; fàere asseliare, fintzes apartare, arregòllere a una parte
Sinonimi e contrari
abboluire,
abbruncai,
assebiai,
caciare,
crischiare,
irmurrare,
irruncare,
ispochiare,
sbruncai
/
cuai,
frànghere
| ctr.
aggussire,
audire,
auntzare,
incidai,
inciulai
Frasi
duas pisedhutzas fint pranghendhe ma neunu las at chitzidas: las ant lassadas prànghere ◊ ischiat chiscire sos canes sentza los tocare ◊ tandho no ti apo a chicire e atzetas sedha e bríglia?! ◊ apo chiscidu su gatu ca fit in chirca de tènnere unu puzonedhu ◊ su pisedhu, candho faghet tropu botu, cheret chitzidu
2.
cussa ispranzada de pane at chicidu su bentu
3.
sos voes chitziant deretos a manu giusta o a manca, arreghiant o torraiant a annare a secunna de su frúschiu chi intenniant
4.
candho su massaju adiat finitu de arare chitziat sas petras dae mesu de sa tanca ◊ chitzitiche dae cue!◊ faemi sa caridade de mi chitzire innoghe, ca seo perseghiu!◊ tocat a chitzire su bestiàmene po no che dhu furare is ladros o is martzanes (E.Madeddu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rabattre,
faire taire qqn
Inglese
to retort,
to silence s.o
Spagnolo
reprochar,
acallar
Italiano
rintuzzare,
far tacére
Tedesco
zurückschlagen,
zum Schweigen bringen.
chélcu , nm: chercu,
crecu Definizione
genia de linna forte e de dura chi faet a mata manna, connota meda in Sardigna: faet su landhe, perdet sa fògia in s'ierru
Sinonimi e contrari
arròali
Modi di dire
csn:
chercu tzacadinu, corriatzu = calidades de sa linna chi iscratzant o sunt lentas; làndiri, làdhara de chercu = landhe, ballina chi bogant sos chercos; istare che cane presu a chelcu = mali, comenti a totus is acapiaus
Frasi
is badhes innoghe furint tibbas de suèrgios e crecos ◊ de linna de chelcu faghent cubas ◊ su chercu est una linna chi, si est segada in muta zusta, durat deghinas de annos, mala a prudigare
Cognomi e Proverbi
prb:
dae chercu no essit ozastru
Terminologia scientifica
mtm, Quercus pubescens
Etimo
ltn.
quercus
Traduzioni
Francese
chêne
Inglese
oak
Spagnolo
encina
Italiano
quèrcia
Tedesco
Korkeiche.