diasínchi , avb Sinonimi e contrari asiche, deasie Frasi si cuat diasinchi bene chi no si faet atzapare.
diàspru , nm Definizione ispétzia de pedra Etimo itl. diaspro.
diassúsu , avb Definizione de a susu: apitzu, assusu Sinonimi e contrari suba, susu Frasi sos ómines fint prontos a li dare a diassusu a l'ispedhiare e petzi s'ociada de Maria los aviat arrimaos (G.Chironi) Etimo srd.
diatòglia, diatòrja , nf Definizione
die de fatoriu, dí de fatu, chi si trebballat, die de trebballu
Sinonimi e contrari
gerronada
Frasi
fit bestita chin sos pintzos de arribbu fintzas in diatòglia ◊ aiant fatu festa manna macari in diatòglia ◊ essendhe diatorja, oe in bidha sa zente est paca
Traduzioni
Francese
jour ouvrable
Inglese
weekday,
working day
Spagnolo
laborable
Italiano
giórno feriale
Tedesco
Werktag,
Wochentag.
diàtu , agt Definizione fissau, precisu, nau de una die: sa die diata = sa dí istabbilia Frasi s'istipéndhiu como mi arrivat in die diata donzi mese.
diaulàre , vrb Definizione nàrrere diàulu, su diàulu chi t'at fatu, coment’e frastimu leandho a boghes o brigandho a ccn., po tzacu; si narat fintzes in su sensu de bodalire Frasi si l'aiat picada chin isse etotu diaulandhe, iscudendhe su bonete a terra e apunzàndhesi sos càvanos (S.Spiggia) Etimo srd.
diàulu diàbulu
diavèra, diavèras devèra
diàvulu diàbulu
díbba , nf Definizione a totu d. = a totu codhu, cun fortza meda Frasi cudha música iscannia essiat a totu dibba dae duas cassas niedhas…
dibbàndha , avb: dirbandha Definizione
a bandha, a una parte / istare, corcare, èssere a d. = a sa sola, a contu suo
Frasi
una pitzinna ebbia no leaiat parte a su trechetu e si che istaiat sola sola a dibbandha de sas fedales ◊ no potendhe piús baliare tantu forroxu, ponzeit sa pascénscia a dibbandha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
de côté
Inglese
apart
Spagnolo
aparte
Italiano
disparte
Tedesco
beiseite.
dibbàrda , nf: dirvarda, divarda Definizione dannu o male chi si faet chentza dhu bòllere, po pagu atentzione o pagu incuru / in divarda = pro cumbinassione, itl. per caso Sinonimi e contrari digràtzia, disagura, malasagura, malasorte, malavadhia / disatentzione Frasi iscontzandhe unu muru, de dirvarda apo mortu unu sóriche ◊ pro dibbarda si est fertu cun sa lepa.
dibbàta , nf, nm: dibbatu Definizione
su chistionare cuntrestandho
Sinonimi e contrari
condierra,
cuntrastu,
dibbàtidu,
discussura
Frasi
ita dibbata mabadita!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
discussion
Inglese
argument
Spagnolo
debate,
discusión
Italiano
discussióne
Tedesco
Diskussion.
dibbàtidu , nm Definizione su chistionare cuntrestandho Sinonimi e contrari dibbata.
dibbatiméntu , nm Definizione
su pretu comente dhu faent in su tribbunale po averguare si unu tenet neghe o nono de su chi dh’ant incurpau / is partes de unu d. = acusadore e acusadu; sa parte dolidora de unu d. = su ofesu, su chi at tentu su dannu
Sinonimi e contrari
processu
Frasi
sa dí chi oberint su dibbatimentu Cicitu no nc’est po dhus iscurtai!
Traduzioni
Francese
débats
Inglese
debate
Spagnolo
vista
Italiano
dibattiménto
Tedesco
Verhandlung.
dibbàtu dibbàta
dibbétu , nm: dirbetu,
dirvetu,
disbetu,
dispetu Definizione
su crepagrepa, cosa chi si faet o si narat po giare tzacu a s'àteru, coment’e abbétia, o po dhi fàere dannu po si pagare de unu dannu arreciu / fàghere una cosa a d., a dirbetinu = po fàere apostadamente dispraxere a s’àteru
Sinonimi e contrari
cherpu,
dispetinu,
irgarru,
istridu,
pichetu,
poribetu,
prefia,
trémpiu
Frasi
sicomente bi aviat tortos vetzos de aparisare, como mi cheret torrare su dirvetu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
taquinerie
Inglese
mischief
Spagnolo
despecho
Italiano
dispètto
Tedesco
Kränkung.
dibbidàpa, dibbiddàbba , nm: tibbitabba, dribbiddrabba Definizione dibbi, dapa, dabba: su istare iscudendho, acropandho, su acropare a sa sighia, fintzes tzàcurru de passos de ómine cartadu a iscarpones chi passat in intaulau, bòvedas o in iscalas; su istare sèmpere naendho, abbetiandho Sinonimi e contrari dribbiliddràbbala, dubbudabba Frasi cantutzendhe cantutzendhe, pista pista e dibbiddabba, mih sa die agabba agabba! (F.Sechi)◊ s'intendhet a dogni ala giannas, balcones a su dibbiddabba ◊ sunt cun martedhos a su dibbiddabba, tenatzas, giaos, tzoos e tàulas pro ndhe pesare su palcu 2. za la tenes, oe, cun custu dibbiddabba: càlladi! ◊ lastimosu intendhia su lamentu e acudia a su tou dibbiddabba ◊ como no m'istes cun custu dibbiddabba, za l'apo a bídere deo su de fàghere! Etimo srd.
díbbile débbile