frommiulósu , agt Definizione chi est totu prenu de frommiga, pruschetotu si est cosa inue dhue tenet sa tana (es. linna, ortigu) Sinonimi e contrari formicosu.
frommíxa formíca
frommixínu , nm Definizione
genia de àcidu
Traduzioni
Francese
acide formique
Inglese
formic acid
Spagnolo
ácido fórmico
Italiano
àcido fòrmico
Tedesco
Ameisensäure.
frommizólu , nm Definizione guronedhu chi essit in s'oru de is prabaristas Sinonimi e contrari abruzone, algiolu, braxolu, elmizolu, mammurgiolu, pilísciu, trummunzolu.
froncíle, froncíli , nm: frontzile, frunchile, fruncili Definizione finimentu, lobu de fune chi s'intrat in is murros de un'animale po dhu pigare a fune in manu Sinonimi e contrari brunchile*, cabitza, cavessa, crabistu, doga 1, dogale, murrabi Frasi loros, zuales, brillas e frunchiles, campanedhas de brunzu e picarolos ◊ nemos ti at mai postu su froncile!
fronèsta fenèsta
frongevógu , nf Sinonimi e contrari mustacedhus, satzaroi, tatarógiu Terminologia scientifica rbc. Etimo srd
fròngia frògna
frongíre , vrb: fronzire,
frunciri,
frungiri,
frunzire,
frunziri Definizione
aprighizonare, atzirbisonare sa pedhe, unu bestimentu, unu frutu; fàere a pinnighedhas unu bestimentu po bellesa
Sinonimi e contrari
acarrongiai,
afrangillonai,
aggruncire,
aggrunciulire,
ammaugionai,
apigiare,
apistizonare,
arritzonire,
arruntzai,
atavellai,
granculai,
iscrafangiai
| ctr.
istirai
Modi di dire
csn:
frungiri is murrus = fàghere sinnale chi carchi cosa no piaghet; frunziri su fronti = inchizàresi
Frasi
frunzit su bruncu che lepirisposu ◊ at frungiu is murrus ◊ fiat una fémina bècia, cun sa faci frunzia ◊ seu che sa figu carigada: si sicat su tanaxi e totu si frunzit ◊ s'àcua in ora meda frunzit sa pedhi de is manus ◊ est tropu sa nuxi chi portat custa mata e ndi biu frungendisí
Etimo
ctl.
frunzir
Traduzioni
Francese
froisser,
rider
Inglese
to wrinckle (up)
Spagnolo
arrugar
Italiano
raggrinzire,
sgualcire
Tedesco
zerknittern.
froníca , nf: froninca,
frorinca Definizione
genia de erba a cambos longos chi faet unu frore asulu craru
Sinonimi e contrari
brunica,
proinca
/
ttrs. giàmpana
Frasi
in is notes de luna prena bodhiat su lodhorasi, sa navrighedha, sa trafodha, sa frorinca e àteras erbas chi no naiat a nessunu (E.Madeddu)
Terminologia scientifica
rba, Vinca difformis
Etimo
ltn.
pervinca + frore
Traduzioni
Francese
pervenche
Inglese
periwinkle
Spagnolo
alcandórea,
pervinca
Italiano
pervinca
Tedesco
eine Immergrünsorte.
fronígliu, froníllu , nm: frunígliu,
frunílliu,
frunillu Definizione
genia de forredhu piticu a forma de tumbarinu (cilindru), de làuna, fatu cun d-un'isportellitu e intrau, de longu, firmu in d-unu ferru coment’e ischidone po turrare cafei
Sinonimi e contrari
aturradore,
forronile,
trunillu,
turronellu
Frasi
si fit biendhe su cafè chi aiat turradu cun su fronillu ◊ cudha femminedha torrait a domo sua e che poniat in su fogu su frunillu e turrait sos pacos granos de cafè
Etimo
spn.
fornillo
Traduzioni
Francese
brûloir
Inglese
coffeeroaster
Spagnolo
tostador de café
Italiano
tostacaffè
Tedesco
Kaffeeröstmaschine.
froniméntu , nm: fruimentu,
frunimenta,
frunimentu,
furnimentu Definizione
totu su chi serbit a issedhare e pigare su cuadhu, istrepos o ornamentos de cuadhu, is odríngios; totu su chi serbit a una nave, a una fàbbrica, a un'azienda, a una màchina po funtzionare, a una cojuada noa po fàere e pesare famíglia abbandha; fintzes figura chi si faet po bellesa a unu trastu / frunimentu de is cuadhos: sa fune, su crabistu, sa bríglia; is frunimentos de su cuadhu funt de tres castas: de ghiare, de miramentare, de pompa; furnimentu de bistiri, de móbbilis
Sinonimi e contrari
achipàgiu,
finimentus,
frorimentus,
fruninzu
/
provista
Frasi
sa funi est apicada cun is fruimentus de su cuadhu ◊ sos sedhajolos vendhent sedhas, crapistos, ghinuceras e fronimentos pro àinos ◊ po domai su cuadhu a arai, babbu s’iat cuncordau totu is frunimentas
2.
cussa picioca est isposa e si est dépia acordai po si fai su frunimentu
Etimo
itl.
fornimento
Traduzioni
Francese
harnachement,
outillage
Inglese
harness,
outfit
Spagnolo
aparejo,
arreos,
jaeces,
equipo
Italiano
bardatura,
corrèdo,
attrezzatura
Tedesco
Geschirr,
Ausstattung,
Ausrüstung.
froniméntu 1 , nm Definizione genia de ricamu.
fronínca froníca
frontàle , nm: frontali 1 Definizione
sa parte de ananti (pruschetotu de is artares)/ téteru che f. de granitu = mortu
Sinonimi e contrari
frontera
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
devant d'autel
Inglese
altar-frontal
Spagnolo
frontal
Italiano
dossale
Tedesco
Vorderteil (eines Altars).
frontàle 1, frontàli , nm Definizione
sa parte de ananti, in artu, de un'intrada o de àteru; marcu biancu chi calat a su cuadhu in cara de crebedhos a su nasu; in calecunu logu est sa sesuja o ajone
Etimo
ltn.
frontale(m)
Traduzioni
Francese
fronton
Inglese
fronton
Spagnolo
frontón,
cordón,
lucero
Italiano
frontóne
Tedesco
Giebel.
frontàli 1 frontàle
frònte , nf, nm: fronti,
frontu,
frunte Definizione
sa parte de ananti de sa conca tra is ogos e is pilos de pitzu o crebedhos de ananti (s'ossu = tàula de su crebedhu); (solu nm.) logu inue, in is gherras, si benint apare is sordaos de is partes contràrias
Sinonimi e contrari
face,
fròntene
Modi di dire
csn:
parare fronte, pònnere frontu = pigai una dificurtadi cun coràgiu, sentza de timi; tènniri fronti = tènnere atza, bogare sa cara; fai fronti a ccn. = andhàreli in contràriu
Frasi
a dhu castiai a su fronti e a is cucas est lintu e pintu su babbu ◊ su béciu portat su fronti frunziu ◊ giughet su bonete in conca faladu apenas in sa fronte
2.
is bardaneris isparant de asegus de una rochita che is soldados in su fronte ◊ is piciocos ci furint andhaos a su fronte ndhe ant batiu novas ci faent cumprendhe ca esistit peri un'àteru mundhu ◊ tocat a pònnere frontu a sas dificurtades
3.
isse parat fronte a bentos e traschias ◊ sa mama l'ammaniaiat a parare frunte a sos istragos de sa vida
Cognomi e Proverbi
prb:
chini tenit fronti tenit parti
Terminologia scientifica
crn.
Etimo
ltn.
fronte(m)
Traduzioni
Francese
front
Inglese
forehead
Spagnolo
frente
Italiano
frónte
Tedesco
Stirn,
Front.
frontèdha , avb Definizione a f. = imbodhigau in crebedhos, fintzes manera de pigare cosa in cúcuru, cun modhita imbodhigada in crebedhos ponendho su pesu prus a sa parte de ananti Frasi est a mucadori a frontedha.