A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

frommiulósu , agt Definitzione chi est totu prenu de frommiga, pruschetotu si est cosa inue dhue tenet sa tana (es. linna, ortigu) Sinònimos e contràrios formicosu.

frommíxa formíca

frommixínu , nm Definitzione genia de àcidu Tradutziones Frantzesu acide formique Ingresu formic acid Ispagnolu ácido fórmico Italianu àcido fòrmico Tedescu Ameisensäure.

frommizólu , nm Definitzione guronedhu chi essit in s'oru de is prabaristas Sinònimos e contràrios abruzone, algiolu, braxolu, elmizolu, mammurgiolu, pilísciu, trummunzolu.

froncíle, froncíli , nm: frontzile, frunchile, fruncili Definitzione finimentu, lobu de fune chi s'intrat in is murros de un'animale po dhu pigare a fune in manu Sinònimos e contràrios brunchile*, cabitza, cavessa, crabistu, doga 1, dogale, murrabi Frases loros, zuales, brillas e frunchiles, campanedhas de brunzu e picarolos ◊ nemos ti at mai postu su froncile!

fróndula , nf: frúndhula Sinònimos e contràrios fréndhula, frundha, passígia.

fronèsta fenèsta

frongevógu , nf Sinònimos e contràrios mustacedhus, satzaroi, tatarógiu Terminologia iscientìfica rbc. Ètimu srd

fròngia frògna

frongíre , vrb: fronzire, frunciri, frungiri, frunzire, frunziri Definitzione aprighizonare, atzirbisonare sa pedhe, unu bestimentu, unu frutu; fàere a pinnighedhas unu bestimentu po bellesa Sinònimos e contràrios acarrongiai, afrangillonai, aggruncire, aggrunciulire, ammaugionai, apigiare, apistizonare, arritzonire, arruntzai, atavellai, granculai, iscrafangiai | ctr. istirai Maneras de nàrrere csn: frungiri is murrus = fàghere sinnale chi carchi cosa no piaghet; frunziri su fronti = inchizàresi Frases frunzit su bruncu che lepirisposu ◊ at frungiu is murrus ◊ fiat una fémina bècia, cun sa faci frunzia ◊ seu che sa figu carigada: si sicat su tanaxi e totu si frunzit ◊ s'àcua in ora meda frunzit sa pedhi de is manus ◊ est tropu sa nuxi chi portat custa mata e ndi biu frungendisí Ètimu ctl. frunzir Tradutziones Frantzesu froisser, rider Ingresu to wrinckle (up) Ispagnolu arrugar Italianu raggrinzire, sgualcire Tedescu zerknittern.

froníca , nf: froninca, frorinca Definitzione genia de erba a cambos longos chi faet unu frore asulu craru Sinònimos e contràrios brunica, proinca / ttrs. giàmpana Frases in is notes de luna prena bodhiat su lodhorasi, sa navrighedha, sa trafodha, sa frorinca e àteras erbas chi no naiat a nessunu (E.Madeddu) Terminologia iscientìfica rba, Vinca difformis Ètimu ltn. pervinca + frore Tradutziones Frantzesu pervenche Ingresu periwinkle Ispagnolu alcandórea, pervinca Italianu pervinca Tedescu eine Immergrünsorte.

fronígliu, froníllu , nm: frunígliu, frunílliu, frunillu Definitzione genia de forredhu piticu a forma de tumbarinu (cilindru), de làuna, fatu cun d-un'isportellitu e intrau, de longu, firmu in d-unu ferru coment’e ischidone po turrare cafei Sinònimos e contràrios aturradore, forronile, trunillu, turronellu Frases si fit biendhe su cafè chi aiat turradu cun su fronillu ◊ cudha femminedha torrait a domo sua e che poniat in su fogu su frunillu e turrait sos pacos granos de cafè Ètimu spn. fornillo Tradutziones Frantzesu brûloir Ingresu coffeeroaster Ispagnolu tostador de café Italianu tostacaffè Tedescu Kaffeeröstmaschine.

froniméntu , nm: fruimentu, frunimenta, frunimentu, furnimentu Definitzione totu su chi serbit a issedhare e pigare su cuadhu, istrepos o ornamentos de cuadhu, is odríngios; totu su chi serbit a una nave, a una fàbbrica, a un'azienda, a una màchina po funtzionare, a una cojuada noa po fàere e pesare famíglia abbandha; fintzes figura chi si faet po bellesa a unu trastu / frunimentu de is cuadhos: sa fune, su crabistu, sa bríglia; is frunimentos de su cuadhu funt de tres castas: de ghiare, de miramentare, de pompa; furnimentu de bistiri, de móbbilis Sinònimos e contràrios achipàgiu, finimentus, frorimentus, fruninzu / provista Frases sa funi est apicada cun is fruimentus de su cuadhu ◊ sos sedhajolos vendhent sedhas, crapistos, ghinuceras e fronimentos pro àinos ◊ po domai su cuadhu a arai, babbu s’iat cuncordau totu is frunimentas 2. cussa picioca est isposa e si est dépia acordai po si fai su frunimentu Ètimu itl. fornimento Tradutziones Frantzesu harnachement, outillage Ingresu harness, outfit Ispagnolu aparejo, arreos, jaeces, equipo Italianu bardatura, corrèdo, attrezzatura Tedescu Geschirr, Ausstattung, Ausrüstung.

froniméntu 1 , nm Definitzione genia de ricamu.

fronínca froníca

frontàle , nm: frontali 1 Definitzione sa parte de ananti (pruschetotu de is artares)/ téteru che f. de granitu = mortu Sinònimos e contràrios frontera Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu devant d'autel Ingresu altar-frontal Ispagnolu frontal Italianu dossale Tedescu Vorderteil (eines Altars).

frontàle 1, frontàli , nm Definitzione sa parte de ananti, in artu, de un'intrada o de àteru; marcu biancu chi calat a su cuadhu in cara de crebedhos a su nasu; in calecunu logu est sa sesuja o ajone Ètimu ltn. frontale(m) Tradutziones Frantzesu fronton Ingresu fronton Ispagnolu frontón, cordón, lucero Italianu frontóne Tedescu Giebel.

frontàli 1 frontàle

frònte , nf, nm: fronti, frontu, frunte Definitzione sa parte de ananti de sa conca tra is ogos e is pilos de pitzu o crebedhos de ananti (s'ossu = tàula de su crebedhu); (solu nm.) logu inue, in is gherras, si benint apare is sordaos de is partes contràrias Sinònimos e contràrios face, fròntene Maneras de nàrrere csn: parare fronte, pònnere frontu = pigai una dificurtadi cun coràgiu, sentza de timi; tènniri fronti = tènnere atza, bogare sa cara; fai fronti a ccn. = andhàreli in contràriu Frases a dhu castiai a su fronti e a is cucas est lintu e pintu su babbu ◊ su béciu portat su fronti frunziu ◊ giughet su bonete in conca faladu apenas in sa fronte 2. is bardaneris isparant de asegus de una rochita che is soldados in su fronte ◊ is piciocos ci furint andhaos a su fronte ndhe ant batiu novas ci faent cumprendhe ca esistit peri un'àteru mundhu ◊ tocat a pònnere frontu a sas dificurtades 3. isse parat fronte a bentos e traschias ◊ sa mama l'ammaniaiat a parare frunte a sos istragos de sa vida Sambenados e Provèrbios prb: chini tenit fronti tenit parti Terminologia iscientìfica crn. Ètimu ltn. fronte(m) Tradutziones Frantzesu front Ingresu forehead Ispagnolu frente Italianu frónte Tedescu Stirn, Front.

frontèdha , avb Definitzione a f. = imbodhigau in crebedhos, fintzes manera de pigare cosa in cúcuru, cun modhita imbodhigada in crebedhos ponendho su pesu prus a sa parte de ananti Frases est a mucadori a frontedha.