filàre 1 , nm: filàriu Definizione frutuàriu chi portat pitzu intrau in d-unu filu o codriola a bisura de collana, po dhu chistire sicau Sinonimi e contrari fibera, filleri Etimo srd.
filàre 2, filàri fibài 1
filàrighe , nm Definizione cosa posta o chi si agatat totu a filera una avatu de s'àtera Sinonimi e contrari fibera, filerina.
filarítzu , nm: filuritzu Definizione
s'istentina fine / f. de angioni = sa córdula de s'angione
Sinonimi e contrari
beraditos,
busellos,
garaitzos,
iltentina,
stintinigu,
stintiritzu
Terminologia scientifica
crn
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
intestin grêle
Inglese
small intestine
Spagnolo
intestino delgado
Italiano
intestino tènue
Tedesco
Dünndarm.
filàriu filàre 1
filàsca , nf Definizione genia de erba chi giughet filos meda o faet a filos (che a su crinu); malesa de matedu (es. orrúo o àteru deasi) Frasi su lèpere si est cuadu in sa filasca Terminologia scientifica rba.
filatèra, filatéria , nf Definizione carta inue furint iscritos is cumandhamentos de sa Lei mosàica; filera de cosas (pruschetotu chi si narant) Sinonimi e contrari imbalabipius Terminologia scientifica prdc Etimo itl. filatera.
filatròta , nf Definizione
s'ambidha etotu (sa fémina) ma prus grussa e grassa
Sinonimi e contrari
ambidha,
finetrota,
magangioni
Terminologia scientifica
psc, anguilla anguilla
Traduzioni
Francese
grosse anguille
Inglese
large eel
Spagnolo
anguila hembra
Italiano
capitóne
Tedesco
großer Aal.
filatzigósu , agt Definizione nau de orrobba téssia, chi est totu a filacitos, istramada, istramandho (mescamente in is oros); chi giughet coment'e filighedhos, essit a filighedhos, a filàtzigos Sinonimi e contrari isfilinzonadu / filaghe.
filàtzigu , nm Definizione genia de filighedhu, nau pruschetotu segundhu sa petza (es. petza bula), de su filighedhu in sa tega de su pisu e de sa fae (andhat de su bicu a su culatzu de sa tega in d-unu de is duos oros inue is duas perras si benint apare e chentza su filàtzigu si aperint méngius) Sinonimi e contrari fibincitu.
filàu filàdu
filavíla , nf Definizione tres erbas diferentes tenent custu númene: a) una genia de chibudhita areste (cibudha de colorus) chi, si est segada, bogat coment'e sogas o filos de súciu apicigosu, b) unu lígiu o lillixedhu aresti, c) una calidade de erba de agullas Sinonimi e contrari alidedhu, lampajone, orrubina, scriudha / arrelògius Terminologia scientifica rba, Muscari comosum, Ornithogalum umbellatum, Erodium moschatum Etimo srd.
filavíla 1 , nm Definizione
cosa chi a sa bisura assimbígiat unu pagu a su mucu, unu pagu cagiau
Sinonimi e contrari
ttrs. puciciumu
Traduzioni
Francese
mucilage
Inglese
mucilage
Spagnolo
mucílago
Italiano
mucillàgine
Tedesco
Schleim.
filchinàre , vrb: firchinare,
frichinare Definizione
fàere a farinos, a orrughedhos; nau in cobertantza, su fai e fateriai, su si mòvere a meda e istare sèmpere faendho
Sinonimi e contrari
apimpirinai,
chimentare,
ifriare,
irfarfaruzare,
irfrichinare,
scirfinai,
spimpirallai,
spimpiridai
/
cadredhai
Frasi
no ti lasses frichinare dae s'achéssida de pensare a su tragu chi as tentu! ◊ a su late mi bi apo firchinadu pane ◊ amus sichiu a fàchere su chi ischiabamus fàchere, frichinandhe tàulas e taulones (B.Murgia)
2.
a sa patedha bi ghetaiat paja de rucros de lardu e canno fit mesu cotu nche impodhaiat aintro sas ervas mannicantinas frichinatas
3.
fatendhe e firchinendhe fint un'annu e mesu ordendhe tramas a note e a die ◊ a ndhe tenet de fírchina fírchina cuss'àinu!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émietter,
couper en petits morceaux
Inglese
to hash
Spagnolo
desmenuzar
Italiano
sminuzzare
Tedesco
zerbröckeln.
filchinída, filchinídu , nf, nm: firchinida,
fischinida,
frichinia,
frichinida,
frichinita Definizione
cosa orrugada a piticu, fata a farinos
Sinonimi e contrari
acantu 1,
africhinida,
arrogu,
biculaza,
bículu,
cífrinu,
fafaruza,
figrinu,
fírchina,
firchinadura,
frichinatza,
friginida,
fuifunida,
grastamaza,
pimpirida,
soluvrinu
Frasi
ndhe collit donzi frichinida de pane chi li ruet ◊ l'ant chircadu in totue ma no ndhe ant agatadu mancu frichinida ◊ at fatu a fischinidas sas líteras mias ◊ nos lassant su coro a filchinidos e in piantu ◊ su bidru si est fatu in milli fischinidas ◊ sas armas a frichinias las bidas andhendhe!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bribe
Inglese
crumb
Spagnolo
pedacito
Italiano
minùzzolo
Tedesco
Stückchen.
filè , nm Definizione genia de arrandha fata a manu (numenau cussu de Bosa) po dhue pòdere fàere figuras a intessidura a manu Terminologia scientifica ts.
filedhàju , agt, nm Definizione chi o chie giughet filedhos, trassas Sinonimi e contrari filedhosu, imbodhiosu, trasseri Etimo srd.
filèdhos , nm Definizione nau in cobertantza, pinnicas, trassas, manera de fàere de chie est trasseri, o cricat e bogat iscusas Sinonimi e contrari pinnicas, pizu, trassas Frasi sa burocratzia prena de filedhos sichit s'andhata torta de sas lezes trepojadas e no s'andhata de sa resone ◊ a ndhe zughet de filedhos, cussu trasseri!…◊ sas murrúnzias fint a tràbicu in cada tretu, ube mascamente cumprendhiant sos filedhos de sa política Etimo srd.
filedhósu , agt, nm Definizione chi o chie giughet filedhos, trassas Sinonimi e contrari filedhaju, imbodhiosu, trasseri Frasi at fatu unu zogu filedhosu de política! Etimo srd.
filedíta , nm Sinonimi e contrari piaritu Terminologia scientifica mld Etimo srd.