germànu , nm: ghermanu,
giolmanu,
grammanu,
gremmanu,
zermanu Definizione
(f. -a) ghermanu primarju, fradile de segundhu gradu (fígiu de tziu fradile o de tzia sorresta de su babbu o de sa mama): a logos, manu primarzu / ozu ghermanu = ozuermanu, de olia
Sinonimi e contrari
bremanu
Frasi
germanu miu est surdu perdali ◊ poniant su lutu pro su mortu fintzas sas sorrestas e sas gremmanas primazas, a bortas
Terminologia scientifica
ptl
Etimo
ltn.
germanus
Traduzioni
Francese
cousin germain
Inglese
second cousin
Spagnolo
primo segundo
Italiano
cugino di 2° grado
Tedesco
Vetter oder Cousin zweiten Grades.
germànu 1 , nm Definizione sótziu de una germandadi Sinonimi e contrari cufrade Frasi su baullu dh'iant portau cun sa letera niedha cuatru germanus bistius issus puru de niedhu Etimo ctl. germá.
germèdha , nf: ghemedha, ghermedha, gramedha, gremedha Definizione pintu corrovinu, bremi pintus, genia de tziringonedhu minudu, grogo, lúghidu, chi si agatat arandho, marrandho, comente si movet sa terra, e chi ponent po esca Sinonimi e contrari bremibintus, bermedha, chimedha 1 Modi di dire csn: furriàresi che g. = ischirchinàresi che colora; gremedha de mucu = candhela de mucu Terminologia scientifica crp Etimo srd.
germendàdi, germendàri germandàdi
germigósu , agt Sinonimi e contrari bermigosu, fermicosu, imbremigau, sóldidu.
germínu , nm: gesiminu,
gesminu,
gialminu,
giarminu,
giasminu,
giolminu,
giosminu,
gisminu,
giulminu,
zarminu 1 Definizione
genia de mata chi faet a cannàile longu, bella po is frores fragosos (biancos, grogos): dhue ndh’at de diferentes calidades e a una dhi narant gesmèglia
Frasi
beneitu su giolminu chi si ligat a sa rosa! (A.Dettori)◊ de sa rosa a su germinu des poder bolu istirare (P.Casu)◊ si sa ch'istimas ti domandat unu giolminu, curre coidadosu a su giardinu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Germino, Germinu
Terminologia scientifica
frs, Jasminum azoricum, J. grandiflorum, J. nudiflorum, J. officinale, J. primulinum
Etimo
itl., spn.
gesmino
Traduzioni
Francese
jasmin
Inglese
jasmin
Spagnolo
jazmín
Italiano
gelsomino
Tedesco
Jasmin.
gérmu , nm Definizione brutura, cosighedha minuda, malesa (cun /g–/ a lampalughe) Sinonimi e contrari abighíngiu Frasi porto unu germu in s'oglu (M.Calia).
gérnia , nf: cérnia* Definizione una genia de pische Sinonimi e contrari scirenga Terminologia scientifica psc, epinephelus guaza, e. aeneus, e. caninus, e. alexandrinus, e. nigritus.
geroghlíficu , nm Definizione genia de iscritura de is Egitzianos antigos.
gerridòri , nm: cerridori* Definizione chi o chie cherret, issedatzat.
gerridúra , nf: cerridura* Sinonimi e contrari cerrimentu.
gerríle , agt: zerrile Definizione
de ierru, chi faet o est naschiu in ierru
Sinonimi e contrari
berrile,
iberrile,
ierritu
| ctr.
istadialzu
Traduzioni
Francese
hivernal
Inglese
winter
Spagnolo
invernal
Italiano
vernino
Tedesco
Winter… winterlich.
gerronàda , nf: gerrunada,
giorronata,
giornada,
tzorronata,
zoronada Definizione
una die de trebballu; su badàngiu, sa paga, su trebballu de una die / andai o trabballai a giorronada = triballare a dies, a contu de àtere mescamente, chentza tènnere triballu fetivu
Sinonimi e contrari
diada,
diatòglia
Frasi
furis cincu fígius: unu andhàt a coile, unu fut a sa giorronata ◊ candu apu fatu sa cuinta seu andada a su sartu a fai sa gerrunada ◊ finas a ti fai su callu fais gerronada crutza, agoa gei podis fai gerronada intrea
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
journée
Inglese
day
Spagnolo
jornal
Italiano
giornata
Tedesco
Arbeitstag,
Tagelohn.
gerronadéri , nm: gerrunaderi,
giornaderi,
giorronaderi,
zoronateri Definizione
chie trebballat a giorronada
Sinonimi e contrari
maniale,
zorronaderu
Frasi
issus iant lassau a Zebedeu in sa barca impari cun is gerronaderis e si ndi fiant andaus cun Gesús ◊ a fai su gerrunaderi in domu de Margiani po setixentus francus non dhoi andu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
journalier
Inglese
daily
Spagnolo
jornalero
Italiano
giornalièro
Tedesco
Tagelöhner.
gerrunàda gerronàda
gerrunadéri gerronadéri
gèrsa , nf: gessa Definizione
genia de mata manna chi faet unu frutu chi paret mura: dhue ndh'at de duas calidades, una chi faet sa mura bianca e una chi dha faet niedha; sa fògia serbit po alimentu de su fermesílicu (chi faet sa seda)
Sinonimi e contrari
morighessa,
morisinu
Cognomi e Proverbi
smb:
Gessa
Terminologia scientifica
mtm, Morus alba, M. nigra
Etimo
ltn.
celsa
Traduzioni
Francese
mûrier
Inglese
mulberry (-tree)
Spagnolo
morera,
moral
Italiano
gèlso
Tedesco
Maulbeerbaum.
gerúndiu , nm Definizione
(incurtzau a ger. in su DitzLcs.), unu de is modos de su vrb., cun desinéntzia in -endi, -endu, -endhe, -andhe, andho po is verbos de sa primu coniugatzione (fuedhendi, andendu, cantendhe, contandhe, torrandho, pensandu; a logos fintzes -àndhero, -àndhoro), in -endi, -endhe, -endho, -indhe po is verbos de sa segundha coniugatzione (ligendi, credendhe, ponendho, punghindhe, narendu), in -endi, -endu, -indhe, -indho po is verbos de sa tertza coniugatzione (finendi, frorindhe, cosindho); est manigiau meda cun s'ind. pres. de èssere (antzis, est sa manera normale in limba sarda) po inditare un'atzione in su fàere o in su durare (siat in tempus presente – pruschetotu –, siat in tempus passau o benidore): seo andhandho, so nendhe, seu fendi custu, seo abbaidandho, so pessandhe, seu timendi, est proindhe, est fiorindhe, si ndh'est ridendhe, funt totus trebballandho, so in bidha pro sas férias ma so triballendhe in Zermània, ocannu passau sa cosa fut giai andendi mali, cras a cust'ora seu partendi; in is dimandhas benit innanti de s'ind. de èssere: andhandho ses?, timendi ses?, faghindhe sezis?; a bortas su ger. tenet unu valore de avb. de tempus, inditat su matessi tempus de duos fatos: l'ant mortu cantandhe (sendhe chi fit cantendhe), ghirendhe ghirendhe apo collidu ispàrau, sas berbeghes paschent andhendhe andhendhe, Teresa cantendi tenit boxi de grória, a compare l'apo abbojadu falendhe, su pitzinnu l'apo àpidu lezindhe, los amus bidos ghirendhe; a bortas tenet unu valore de avb. de manera (e si arrepitit, fintzes si no sèmpere): Triballamus pessendhe e faghindhe, faghet sa cosa currindhe currindhe, faghimus coghindhe e manighendhe, faghet bodhindhe e betendhe a s'isterzu, proite andhas currindhe?, bae coitendhe!; cun su ger. si podent pònnere totu a unu prn. de persona e avb. de logu naos apustis: ascurtendimí ses?, andhendhediche ses?, seu ascurtendidhu!, est andhendhesindhe, seo mannannodi custa cosa; a logos, tra su ger. e unu pron. enclíticu arresurtat una síllabba de comente podet arresurtare in s'imperativu cun paragógica: su ci est nandu no est pensandudedhu, est contandudedhi (che in preguntidedhu! impr.)
Traduzioni
Francese
gérondif
Inglese
gerund
Spagnolo
gerundio
Italiano
gerùndio
Tedesco
Gerundium.