germànu , nm: ghermanu,
giolmanu,
grammanu,
gremmanu,
zermanu Definitzione
(f. -a) ghermanu primarju, fradile de segundhu gradu (fígiu de tziu fradile o de tzia sorresta de su babbu o de sa mama): a logos, manu primarzu / ozu ghermanu = ozuermanu, de olia
Sinònimos e contràrios
bremanu
Frases
germanu miu est surdu perdali ◊ poniant su lutu pro su mortu fintzas sas sorrestas e sas gremmanas primazas, a bortas
Terminologia iscientìfica
ptl
Ètimu
ltn.
germanus
Tradutziones
Frantzesu
cousin germain
Ingresu
second cousin
Ispagnolu
primo segundo
Italianu
cugino di 2° grado
Tedescu
Vetter oder Cousin zweiten Grades.
germànu 1 , nm Definitzione sótziu de una germandadi Sinònimos e contràrios cufrade Frases su baullu dh'iant portau cun sa letera niedha cuatru germanus bistius issus puru de niedhu Ètimu ctl. germá.
germèdha , nf: ghemedha, ghermedha, gramedha, gremedha Definitzione pintu corrovinu, bremi pintus, genia de tziringonedhu minudu, grogo, lúghidu, chi si agatat arandho, marrandho, comente si movet sa terra, e chi ponent po esca Sinònimos e contràrios bremibintus, bermedha, chimedha 1 Maneras de nàrrere csn: furriàresi che g. = ischirchinàresi che colora; gremedha de mucu = candhela de mucu Terminologia iscientìfica crp Ètimu srd.
germendàdi, germendàri germandàdi
germigósu , agt Sinònimos e contràrios bermigosu, fermicosu, imbremigau, sóldidu.
germínu , nm: gesiminu,
gesminu,
gialminu,
giarminu,
giasminu,
giolminu,
giosminu,
gisminu,
giulminu,
zarminu 1 Definitzione
genia de mata chi faet a cannàile longu, bella po is frores fragosos (biancos, grogos): dhue ndh’at de diferentes calidades e a una dhi narant gesmèglia
Frases
beneitu su giolminu chi si ligat a sa rosa! (A.Dettori)◊ de sa rosa a su germinu des poder bolu istirare (P.Casu)◊ si sa ch'istimas ti domandat unu giolminu, curre coidadosu a su giardinu!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Germino, Germinu
Terminologia iscientìfica
frs, Jasminum azoricum, J. grandiflorum, J. nudiflorum, J. officinale, J. primulinum
Ètimu
itl., spn.
gesmino
Tradutziones
Frantzesu
jasmin
Ingresu
jasmin
Ispagnolu
jazmín
Italianu
gelsomino
Tedescu
Jasmin.
gérmu , nm Definitzione brutura, cosighedha minuda, malesa (cun /g–/ a lampalughe) Sinònimos e contràrios abighíngiu Frases porto unu germu in s'oglu (M.Calia).
gérnia , nf: cérnia* Definitzione una genia de pische Sinònimos e contràrios scirenga Terminologia iscientìfica psc, epinephelus guaza, e. aeneus, e. caninus, e. alexandrinus, e. nigritus.
geroghlíficu , nm Definitzione genia de iscritura de is Egitzianos antigos.
gerridòri , nm: cerridori* Definitzione chi o chie cherret, issedatzat.
gerridúra , nf: cerridura* Sinònimos e contràrios cerrimentu.
gerríle , agt: zerrile Definitzione
de ierru, chi faet o est naschiu in ierru
Sinònimos e contràrios
berrile,
iberrile,
ierritu
| ctr.
istadialzu
Tradutziones
Frantzesu
hivernal
Ingresu
winter
Ispagnolu
invernal
Italianu
vernino
Tedescu
Winter… winterlich.
gerronàda , nf: gerrunada,
giorronata,
giornada,
tzorronata,
zoronada Definitzione
una die de trebballu; su badàngiu, sa paga, su trebballu de una die / andai o trabballai a giorronada = triballare a dies, a contu de àtere mescamente, chentza tènnere triballu fetivu
Sinònimos e contràrios
diada,
diatòglia
Frases
furis cincu fígius: unu andhàt a coile, unu fut a sa giorronata ◊ candu apu fatu sa cuinta seu andada a su sartu a fai sa gerrunada ◊ finas a ti fai su callu fais gerronada crutza, agoa gei podis fai gerronada intrea
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
journée
Ingresu
day
Ispagnolu
jornal
Italianu
giornata
Tedescu
Arbeitstag,
Tagelohn.
gerronadéri , nm: gerrunaderi,
giornaderi,
giorronaderi,
zoronateri Definitzione
chie trebballat a giorronada
Sinònimos e contràrios
maniale,
zorronaderu
Frases
issus iant lassau a Zebedeu in sa barca impari cun is gerronaderis e si ndi fiant andaus cun Gesús ◊ a fai su gerrunaderi in domu de Margiani po setixentus francus non dhoi andu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
journalier
Ingresu
daily
Ispagnolu
jornalero
Italianu
giornalièro
Tedescu
Tagelöhner.
gerrunàda gerronàda
gerrunadéri gerronadéri
gèrsa , nf: gessa Definitzione
genia de mata manna chi faet unu frutu chi paret mura: dhue ndh'at de duas calidades, una chi faet sa mura bianca e una chi dha faet niedha; sa fògia serbit po alimentu de su fermesílicu (chi faet sa seda)
Sinònimos e contràrios
morighessa,
morisinu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Gessa
Terminologia iscientìfica
mtm, Morus alba, M. nigra
Ètimu
ltn.
celsa
Tradutziones
Frantzesu
mûrier
Ingresu
mulberry (-tree)
Ispagnolu
morera,
moral
Italianu
gèlso
Tedescu
Maulbeerbaum.
gerúndiu , nm Definitzione
(incurtzau a ger. in su DitzLcs.), unu de is modos de su vrb., cun desinéntzia in -endi, -endu, -endhe, -andhe, andho po is verbos de sa primu coniugatzione (fuedhendi, andendu, cantendhe, contandhe, torrandho, pensandu; a logos fintzes -àndhero, -àndhoro), in -endi, -endhe, -endho, -indhe po is verbos de sa segundha coniugatzione (ligendi, credendhe, ponendho, punghindhe, narendu), in -endi, -endu, -indhe, -indho po is verbos de sa tertza coniugatzione (finendi, frorindhe, cosindho); est manigiau meda cun s'ind. pres. de èssere (antzis, est sa manera normale in limba sarda) po inditare un'atzione in su fàere o in su durare (siat in tempus presente – pruschetotu –, siat in tempus passau o benidore): seo andhandho, so nendhe, seu fendi custu, seo abbaidandho, so pessandhe, seu timendi, est proindhe, est fiorindhe, si ndh'est ridendhe, funt totus trebballandho, so in bidha pro sas férias ma so triballendhe in Zermània, ocannu passau sa cosa fut giai andendi mali, cras a cust'ora seu partendi; in is dimandhas benit innanti de s'ind. de èssere: andhandho ses?, timendi ses?, faghindhe sezis?; a bortas su ger. tenet unu valore de avb. de tempus, inditat su matessi tempus de duos fatos: l'ant mortu cantandhe (sendhe chi fit cantendhe), ghirendhe ghirendhe apo collidu ispàrau, sas berbeghes paschent andhendhe andhendhe, Teresa cantendi tenit boxi de grória, a compare l'apo abbojadu falendhe, su pitzinnu l'apo àpidu lezindhe, los amus bidos ghirendhe; a bortas tenet unu valore de avb. de manera (e si arrepitit, fintzes si no sèmpere): Triballamus pessendhe e faghindhe, faghet sa cosa currindhe currindhe, faghimus coghindhe e manighendhe, faghet bodhindhe e betendhe a s'isterzu, proite andhas currindhe?, bae coitendhe!; cun su ger. si podent pònnere totu a unu prn. de persona e avb. de logu naos apustis: ascurtendimí ses?, andhendhediche ses?, seu ascurtendidhu!, est andhendhesindhe, seo mannannodi custa cosa; a logos, tra su ger. e unu pron. enclíticu arresurtat una síllabba de comente podet arresurtare in s'imperativu cun paragógica: su ci est nandu no est pensandudedhu, est contandudedhi (che in preguntidedhu! impr.)
Tradutziones
Frantzesu
gérondif
Ingresu
gerund
Ispagnolu
gerundio
Italianu
gerùndio
Tedescu
Gerundium.