A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

gadàgnu gadàngiu , nm: godàngiu, goràngiu, guadàngiu 1 Definitzione torracontu, benefíciu chi si ndhe tenet de calecunu trebballu o ispesa Sinònimos e contràrios badagnu, gagnu, gualanzu, lucru, profetu, torracontu / cdh. gadagnu | ctr. példua, pérdia Frases dèu si dhu bendu a setixentus francus su chilu, su préssiu, e issu si dhu bendit a duamilla: piticu su guadàngiu!…◊ issu pensat solu a su godàngiu, est pagu arreolau ci is àteros morint de su fàmene! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu gain, bénéfice Ingresu gain, earnings Ispagnolu ganancia Italianu guadagno Tedescu Gewinn.

gadamàsta! , iscl Definitzione gasi Deus mi assistat!: manera de nàrrere, genia de giuramentu, po cumbínchere s'àteru chi est própriu deasi su chi unu est naendho Sinònimos e contràrios abberumia!, devide!, gadimassèstata! Frases ma gadamasta chi torro a s'antica: apenas ghiro a Núgoro bos zuro chi no bibo prus abba! Ètimu srd.

gadangiài , vrb: godagnare, godangiae, godangiai, guadangiai, guadanzai, guarangiai Definitzione àere lúcuru, profetu, benefíciu de calecuna cosa, mescamente fàere dinare e in is contos de un'atividade àere intradas prus mannas de is essias Sinònimos e contràrios badagnae, balanzare, codangiare, gualanzare, lucurare 1 | ctr. ingastai, ispèndhere Frases cussu guaràngiat mera, pigat unu sciacu mannu de dinai dugna mesi ◊ no ti guadàngias mancu s'àcua chi ti bufas de is màrigas, tui! Tradutziones Frantzesu gagner Ingresu to gain Ispagnolu ganar Italianu guadagnare Tedescu verdienen.

gadàngiu gadàgnu

gàdha , nf Definitzione carre, pedhe intostada, ma fintzes marcu de colore chi podet essire a is féminas príngias in cara; carda, múngia, gherra, pelea manna Sinònimos e contràrios gadhu / cadha Frases oe, mannu, chin sos gallosos purpatzos grogos meros de gadha t'imbólicas a su bàcalu nodosu… 2. metas pitzinnos zocaiant a gadha de preta in mesu de pergolas e de lutrau (G.Albergoni).

gàdhara , nf: àdhara, gàdhera, gràdhara, gràdhera, gràdhula Definitzione genia de birilla chi faet su crecu (est una maladia po puntura de bobboi); ladamíngiu intostau atacau a su pilu de is animales; su frutu a pibionedhos chi faet su modhitzi / gàdhara de sóriche = ledaminedhu de sórighes Sinònimos e contràrios bachica, badharola, cocoredha, cucurudhú, dhàdhara, varvaríssia / cadhajoni, ladhagione, làdhara / lentíschinu Frases mi paret de l'èssere biendhe, su pitzinnu, currillandhe ifatu de sas gràdheras de chercu ◊ amus chircau sas gràdheras de Sant'Àgada pro fàchere sessare sas tempestas 2. fachiat su cabadhu isculivitàndhesi e currendhe chin sos sonazos a gràdhara ligaos a trucu Ètimu ltn. gallula, *glallula Tradutziones Frantzesu galle, petite galle Ingresu gall, blister Ispagnolu agalla Italianu galla, gallòzzola Tedescu Galle.

gadhàre , vrb: cadhare* Definitzione giare una carda, una surra, atripare Sinònimos e contràrios abbanzare, aciociai, addobbai, arropai, atripai, impodhare, isciúdere, magiare, sussare Frases ti gadhant e ti che furant su chi giuches ◊ mannoi fut ómine modhe de coro e candho at vidu su fizu no at àpiu talentu de lu gadhare ◊ candho mi batut su nervosu lu gadho!

gadheghínzu , nm: cadhighinzu, gadhighinzu Definitzione maladia (aumentu de pressione) a conca de is brebès; idea maca Sinònimos e contràrios badhine, badhinzu, gadhintzu, imbadhinzu, ingadheinzu, loinu, luinore, mediori 2. su puntorju fit semper prontu a li catzare su gadheghinzu, a su poledhu Terminologia iscientìfica mld Ètimu ltn. *calligineum Tradutziones Frantzesu tournis Ingresu staggers Ispagnolu nebladura Italianu capostórno Tedescu Drehkrankheit.

gàdhera gàdhara

gàdhia , nf Definitzione su fossu chi abbarrat in sa camba a parte de apalas in s'annoigadórgiu de is benugos Sinònimos e contràrios alchile, cianchile, néschia Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu muscle poplité Ingresu popliteus Ispagnolu poplíteo Italianu pòplite Tedescu Kniekehle.

gadhighinósu , agt: cadhighinosu Definitzione chi giughet cadhighinzu o badhine in conca, chi no est tanti giustu de conca, chi faet calecunu machiore Sinònimos e contràrios alivertu, badhighinosu, badhinosu, irdollocau, irvaliotzau, iscaltaredhadu, macocu, mériu, pertocadu, stolocau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu loufoque, sot Ingresu crazy, stupid Ispagnolu chiflado Italianu pazzòide, scémo Tedescu verrückt.

gadhighínzu gadheghínzu

gadhímini , nm Sinònimos e contràrios badhinzu, gadhine, machiore Frases est donendu arrexoni a is gadhíminis ◊ gei dhis at a passai su gadhímini! Ètimu srd.

gadhína , nf Definitzione pudhighedha acanta a criare Sinònimos e contràrios pudhichina Terminologia iscientìfica anall Ètimu itl. gallina.

gadhíne, gadhíni , nm Definitzione idea maca, pagu sàbia, chentza cunsideru Sinònimos e contràrios badhine, badhinzu Frases chi ndi dhu pigant a su fronti dhi passat su gadhini e s'afródhiu de si bòliri cojai ammarolla! Ètimu ltn. cal(l)igine(m).

gadhinósu , agt Definitzione chi giughet cadhighinzu o badhine in conca, chi no est tanti giustu de conca Sinònimos e contràrios badhinosu, cadhighinosu, mériu Ètimu srd.

gadhíntzu, gadhínzu , nm: cadhintzu Definitzione maladia (aumentu de pressione) chi leat a conca mescamente a is brebès; idea maca Sinònimos e contràrios badhine, badhinzu, gadheghinzu*, imbadhinzu, ingadheinzu, luinore, mediori Terminologia iscientìfica mld.

gàdhu , nm: callu* 1, gallu Definitzione corgiolu de lardu, de porcu o de sirbone; carre morta intostada, in manos o in peis, a fortza de dha fortzare e istrecare trebballandho o camminandho (e in cobertantza fintzes trebballu, abbitúdine a trebballare)/ fàchere gadhu a… = èssere abbituadu a… Sinònimos e contràrios badhu 2, sidhu / cdh. cadhu, ttrs. gadhu Frases custas iscarpas mi ant fatu sos gallos ◊ sos Sardos ant fatu su gadhu a cada disgràssia…◊ ti deves fàghere sas manos a gallu! ◊ como chi s'orgoena at fatu gallu no cascàviat mai! ◊ isse no at mai zutu gallos in manos ◊ a Chírigu dhi doliat unu gallu 2. sa luna est ischelandhe su gadhu de su pore nighedhu de sas nues Sambenados e Provèrbios smb: Gallu, Gallus.

gadimassèstata! , iscl Sinònimos e contràrios gadamasta! Frases oje, gadimassèstata, no bi at tzarra: toco su piritzolu!

gadòni , nm: cadone* Sinònimos e contràrios aghedone Terminologia iscientìfica rba.