gísa ghísa 1
gísciu ghísciu
gíscu , nm Definizione mógliu po fàere su casu Sinonimi e contrari discu*, discuedhu Frasi puntore, nci ant papau arrescotu e giscu!
gismínu germínu
gispàre , vrb: cispai* Definizione bogare fogu, bogare cispas, ischintídhias Sinonimi e contrari cicidhai, cincidhiri, ischentidhare, scincidhai Frasi sias in morte timida, chi gispes fogu a s'iscuru! (P.Mossa).
gíssu , avb: cisso Definizione a bon'ora, chitzo, tempus innanti si est postu apare cun aterunu, ma mescamente nau de su mengianu cantu prima Sinonimi e contrari chici* | ctr. taldu, trigadiu Frasi apu connotu una mamma in is mengianus fritus fuendu a Missa de gissu po pregai.
gistèrra, gistérru , nf, nm: zisterra Definizione
genia de fossu tundhu fungudu a muru o bartza manna, a fràigu, asuta de paris terra, prus che àteru po arregòllere e chistire abba próina
Sinonimi e contrari
chisterra,
funtana,
putu
Modi di dire
csn:
cardaxu de g. = su fundhu; ghetai àcua a g. = fàghere cosa chi no agabbat mai
Frasi
in sa gisterra de crésia ant agatau iscusórgiu ◊ est pischendi àcua frisca de gisterra ◊ de s'àcua de sa gisterra no ndi possu bufai
Etimo
ltn.
cisternum
Traduzioni
Francese
citerne
Inglese
cistern
Spagnolo
cisterna
Italiano
cistèrna
Tedesco
Zisterne.
gistràre , vrb: azistrare*, zistrare Sinonimi e contrari addiciai, allomingiai, aparalumenare, aproegliare Frasi sa bidha lu aviat gistrau "Marranu" pro sa fòrcia chi teniat, ca non bi aviat de li pònnere su marranu etotu!
gístris, gístru , nm: zistru* Definizione ingiúliu, númene de ingiúliu Sinonimi e contrari annomíngiu, impróveru Frasi a gistris li naraiant "Molaetrucu" ◊ cussu est su gistru de sos istràngios paraos in bidha.
gitonàre , vrb Definizione illargare is dentes a su serrone Sinonimi e contrari intriscare 1.
gitòne , nm Definizione aina po illargare is dentes a su serracu, a su serrone e àteras ferramentas deasi Sinonimi e contrari intriscadore Terminologia scientifica ans
gítu , pps Definizione
de gíghere
Sinonimi e contrari
batidu,
bitu 3,
giutu,
leadu,
portau
Frasi
est gitu a vantu in totu sas filadas ◊ inoghe ses: cale bentu ti ndhe at gitu?
Traduzioni
Francese
porté
Inglese
brought
Spagnolo
llevado
Italiano
portato
Tedesco
gebracht.
gítula , nf: cítula Definizione is fitas o silibbas de s’aràngiu, de su mandarinu, de s'àgiu, deasi comente funt ispartzios desesi; fita de calecuna cosa Sinonimi e contrari fítula, ispixu, istiza, títaba* Terminologia scientifica rbr.
gíu , nm: chibu* Definizione (upm) su sèmene, sa parte bona a papare de unu frutu chi portat ossu Sinonimi e contrari papu 1 Frasi tegno su mele e su giu chistiu in su funnaghedhu po fàere su turrone.
giú, giúa , nm: giubu,
giui,
giuo,
giuu,
giuvu,
zú Definizione
loba de boes domaos (ma si narat fintzes giú de bacas) chi si giunghent impare po tirare su carru, s'arau o àteru / min. giuitedhu, giuxedhu, zuitu
Sinonimi e contrari
ciuntu
Modi di dire
csn:
arat a otu giús: is terras sunt allenas e is bòis non sunt suus = si narat a befe pro unu pazosu meda, chi istat bantèndhesi fintzas de su chi no tenet; èssiri a giú fatu (nadu de duos)= istare sempre paris, chentza iscrobare mai
Frasi
s'aradu tichirriaiat a donzi acollada forte de su giuo ◊ teniat unu giuu che vascellu ◊ oi est totu a màchina, no si domant mancu prus giús ◊ issu tenit unu bellu giua
Terminologia scientifica
msg
Etimo
ltn.
jugum
Traduzioni
Francese
couple de bœufs
Inglese
yoke oxen
Spagnolo
yunta de bueyes
Italiano
còppia di buoi
Tedesco
Ochsengespann.
giúa 1 , nf: giuba,
zua Definizione
is pilos longos chi calant in tzugu a su cuadhu, de sa pubusa a grughes, a manu de pitzu in sa crista de su tzugu
Sinonimi e contrari
guja
Frasi
fio sempre aferradu a sa giua e a bríglia tirada ◊ a manu in giua currimus su mundhu subra pudhedras de úngias amigas
Cognomi e Proverbi
smb:
(Deiua, Dejua), Giua
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
iuba
Traduzioni
Francese
crinière
Inglese
mane
Spagnolo
melena,
crines
Italiano
crinièra
Tedesco
Mähne.
giúa 2 , nf, nm: giura 1, giuru 3, zura* Definizione orrugu de terrenu comunale giau a prènnere a unu; bículu de terrenu, mescamente po fàere domo Frasi a cumpridura de messonzu, che carrucaiant su laore a giuros de bidha, in sas pamidas de codina ue totu triulaiant 2. chin mortificu che so resessidu a mi comporare unu cantu de giura (N.Rubanu).
giuàbi , nm: ciuale,
giuale,
giuali,
giubale,
giuvale,
zuale Definizione
orrugu grussu de linna forte, unu pagu ladu, longu prus de metro, cun ischeaduras paríviles e simmétricas a manera de dhue pòdere giúnghere is boes (prus grussu e forte su de su carru, prus piticu e lébiu cussu po arare, candho no si ponet su matessi): in cobertantza, domíniu; sinnu de bestiàmene, nau fintzes truncu zuale, una genia de ischeadura a mesa luna chi si faet in s’origa, in mesania, a cara a denanti o a cara a daesegus, in d-una sola o in ambas, o fintzes un'ischeadura a denanti in d-un'origa e una a daesegus in s'àtera / in su giuale si distinghent: is cambedhas, su ponti (o punta de su giuabi), is gravillas, s'ajone (de pedhi crua) o frontabi; genia de giuale: g. falsu = a tres istampas pro intrare sa sesuja (o ajoni) a manera de pòdere ispostare sa tira prus a un'ala o prus a s'àtera
Sinonimi e contrari
iabi
Modi di dire
csn:
g. de mola = zenia de zuale chi si ponet a s'àinu pro zirare sa mola; g. de bíngia o de sermentu = órdine de bide
Frasi
a sa punta de su carru poniaus unu giuali fatu de ollastu ◊ no si depit acapiai a su giuali unu bòi giòvunu cun d-unu béciu!
2.
po fai su giuabi me is origas de is animalis, sinnendidhus, si ndi bogat una títua
3.
su piscigani portat sa buca cun tres giualis de dentis ◊ in atóngiu is giualis in bíngia parint cuncordaus a festa! ◊ curriant intr'e is giuales mutetos de amore…◊ apo postu unu giuale de muristellu (P.La Croce)◊ immoi in bíngia est tempus de dhi donai una passadedha de marroni in is giualis ◊ sa bíngia gopai dh'atendit, dha tenit pulida in pratza e giuabi
Terminologia scientifica
msg
Etimo
ltn.
iugale(m)
Traduzioni
Francese
joug
Inglese
yoke
Spagnolo
yugo
Italiano
giògo
Tedesco
Joch.