giubbilàre gibbulàre
giubbilasciòne, giubbilatziòni , nf Definizione
s'acabbada, sa essia de unu postu de trebballu po pensionamentu
Sinonimi e contrari
pensionamentu
Frasi
daghi bideint chi fia malegontza mi deint giubbilascione ◊ a is becesas si gosat sa giubbilatzioni
Traduzioni
Francese
mise à la retraite
Inglese
pensioning
Spagnolo
jubilación
Italiano
pensionaménto
Tedesco
Pensionierung,
Verrentung.
giubbiléu , nm: zibbileu Definizione perdonu chi is Pabas cuncedent in d-unas cantu ocasiones (prus che àteru dónnia chimbanta annos, a su séculu e a su mesu séculu) po ammentu de sa naschia de Cristos) Etimo itl giubileo.
giubbòto, giubbòtu , nm Definizione genia de bestimentu a bisura de giacheta, ma prus curtzu e istrintu Terminologia scientifica bst.
giúbbu , nm: zubbu Definizione paule de abba in is errios mannos Sinonimi e contrari pógiu, trógliu.
giubiàle , agt Sinonimi e contrari amistantziosu, amorosu.
giúbu giú
giúchere , vrb: ciúghere,
giúghere,
zúchere Definizione
prus che àteru, portare o àere cosa in dossu, in sa carena, o acanta meda, o in posse, siat foedhandho de gente, siat de animales o cosas, fintzes solu in chistionu: si narat fintzes in su sensu de s'unione inter mascu e fémina / ger. giutendhe, pps. giutu; 1ˆ p. sing. ind. pres. giutzo
Sinonimi e contrari
batire,
batúchere,
bíghere,
dúcere,
gíchere,
leai,
poltare,
úgere
/
règhere
/
cadhicare,
cobèrrere,
futire
| ctr.
lassai
Modi di dire
csn:
giúghere a unu a corpos, a imbudadas, a frunzita = pigaidhu a corpus, a ispintuas, cumandaidhu de ndi fai su chi si bolit; giúghere a imbàrriu una cosa = portaidha a istrobbu; giúghere a unu a léria = pigaidhu a risu, a befa; giúghere a montovu = nomenai fatuvatu coment'e cosa de ispantu; giúghere a unu dae sa pira a sa mela = promítiri a candu una cosa a candu un'àtera tanti de dhu aguantai aspetendi ma sentza de dhu acuntentai mai, pigai in giru; giúghere a unu in buca = fuedhaindi fatuvatu (pruscatotu mali)
Frasi
cust'àrbure giughet sa pruna a pileri ◊ giuto custa cosa a imbargu: menzus l'arrimo ◊ a isse lu giughent a montovu ◊ prinnedhu giuchet sas pinnias niedhas
2.
devet andhare pro che giúghere sos dochimentos ◊ in caminu Gesugristu est rutu giutèndheche sa rughe a su Calvàriu ◊ bennarzu malu si che at giutu sos betzos a s'àteru mundhu
3.
ite bos giuto, dae tzitade? - at dimandhadu su babbu a sas fizas ◊ su dinari bollu do candho mi giughides su coro de Mariedha!
4.
su naturale lu giughet a èssere de avénia cun totu ◊ ite mala fortuna chi mi at giutu! ◊ lu giughent sos dimónios
5.
niunu sa fide giutesit a mie: totu los incontresi traitores
6.
sa trae giughet sa domo
Etimo
ltn.
ducere
Traduzioni
Francese
tenir,
porter
Inglese
to bring,
to have something on
Spagnolo
llevar
Italiano
avére addòsso,
portare con sé
Tedesco
tragen,
mitnehmen.
giuculàna giogulàna
giudàicu , agt Definizione chi pertocat is Giudeos.
Giúdas , nm: Zudas Definizione unu de is dóighi apóstulos, su chi at béndhiu a Cristos, su chi dhi at giutu sa traitoria e po cussu si narat fintzes po traitore / erba de G. = Solidago virga-aurea; èssere inghepidau che s'ànima de G. = ànimi niedhu, malafatore chi no cussentit Sinonimi e contrari traitore Frasi che Giudas tes pagare su dannu chi as cumbinadu! ◊ Giudas, cun d-unu basu mi traighis! ◊ macas pibirudas, fendi s'arti de Giudas baxi a s'impicai! Etimo ltn. Iudas.
giudéu , nm, agt: zudeu Definizione chi o chie est de sa Giudea; in sardu si manígiat fintzes cun significau negativu Sinonimi e contrari giudàicu Frasi inoche non bi at prus Grecu o Giudeu, bàrbaru o isciita, ischiavu o líbberu, ma Cristos est totu in totus (Bb, N.Rubanu)◊ aundi si agatat su rei de is Giudeus, nàsciu de pagu? 2. innantis de sa morte a mi avisare pro mòrrere pentidu, Deus meu, ca bos apo tratadu che giudeu! Etimo itl. giudeo.
giudicadòre, giudicadòri , nm Definizione chie giúdicat, magistrau chi in is dibbatimentos betat sa senténtzia averguandho is acusas e is curpas, su trotu e s’arrexone cunforma a is leis e betat sa pena istabbilia Sinonimi e contrari giuge, giuighe.
giudicài, giudicàre , vrb: giuricai,
giudigare,
zudicare Definizione
averguare, mescamente in is dibbatimentos, is acusas e is curpas, su trotu e s’arrexone cunforma a is leis e betare sa pena istabbilia, o fintzes cunsiderare ite est méngius e ite est peus; foedhare de chistiones angenas, no sèmpere ca pertocat a chie tenet ite de nàrrere, e prus che àteru po ndhe nàrrere male
Sinonimi e contrari
afoghilare,
contularjare,
crastulai,
criticai,
lorodhare
Frasi
sa zente si giudigaiat issa etotu ◊ dare consizos gratis, giudigare sunt a betada de manu de sas pessones: però àtera cosa est s'operare! (Z.Zazzu)◊ Cristus at a torrai po giudicai bonus e malus ◊ si giudichendhe ant fatu su giustu, chi los azuet Santa Malgarida! (Piredda)◊ su trebballu nostu no est de giudicare is poesias, ma de dhas fàere connòschere
2.
s'est citia po no dha giuricai sa genti ◊ a giuricai no bandat bèni, ca seus totus pecarois ◊ cussa at a portai su priogu a genugu, ma est sempri giurichendi!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
juger,
censurer
Inglese
to judge,
to censor
Spagnolo
juzgar,
censurar
Italiano
giudicare,
censurare
Tedesco
urteilen,
beanstanden,
kritisieren,
rügen.
giúdicu , nm: giuricu,
giúigu,
zúdigu Definizione
su chi si ndhe narat de una persona, de una cosa o chistione, mescamente ponendhondhe male
Sinonimi e contrari
crítica
Frasi
ispudéssidos: cun su giúdicu l'ant fatu che a Cristos in sa rughe! (G.Ruju)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
censure,
critique
Inglese
censure
Spagnolo
crítica
Italiano
censura,
crìtica
Tedesco
Rüge.
giudigàre giudicài
giudisciósu , agt: giudissiosu,
giuditziosu,
zudissiosu Definizione
chi giughet giudítziu, chi is cosas dhas cunsiderat e dhas faet cun cabu, bene, giustas, cun sabiesa, o fintzes po dhas cufrontare a una régula, a una lei
Sinonimi e contrari
achistiadu,
assentosu,
atinadu,
atoadu,
cabosu,
criteriosu,
fundoriau
| ctr.
irzudissiadu,
iscabiladu
Frasi
su veru cantadori cantat cun espressionis giuditziosas ◊ balla, est unu bravu piciocu, trabballanti e giuditziosu: ita est, isposu puru?
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
judicieux,
sensé
Inglese
wise
Spagnolo
juicioso
Italiano
giudizióso
Tedesco
verständig.
giudísciu , nm: giudíssiu,
giudítziu,
zudísciu Definizione
su averguare e iscumbatare is cosas, mescamente is chistiones naendho su chi si ndhe pentzat o fintzes betandho una senténtzia; capacidade de cunsiderare bene is cosas, de dhas fàere giustas, cun sabiesa
Sinonimi e contrari
capia,
sabiesa,
selembru,
sinnu
Modi di dire
csn:
bogai de giudítziu = fàghere irbariare; pèrdiri su giudítziu = irbariare, essire macu; giudítziu universale = su chi at a fàghere Deus a sa fine de totu sos tempos a totugantos; pàrrere su g. universale = irfaghíndhesi totu, unu mamudinu mannu
Frasi
custos funt is giudítzios chi apo iscritu po is poesias chi ant mannau a su de duos cuncursos ◊ su giudítziu po is poesias dhu lassaus a espertos e apassionaos: est a issos ch'ispetat a giare su pàrrere
2.
destruidos cheriant custos chi no ant fide e ne giudísciu ◊ custa est sa terra chi mi at dadu giudítziu in sa vida ◊ cussa picioca fait is cosas cun giudítziu
3.
a proba est su Giudítziu universale: ma sos umanos vivent in delíriu e parent in continu carrasciale (P.Casu)◊ finas sos montes trement dae fundhu chi paret su giudísciu universale!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
bon sens,
sagesse
Inglese
wisdom
Spagnolo
juicio,
sabiduría
Italiano
giudìzio,
saggézza
Tedesco
Urteil,
Weisheit.
giudissiósu giudisciósu
giudíssiu giudísciu