giubbilàre gibbulàre
giubbilasciòne, giubbilatziòni , nf Definitzione
s'acabbada, sa essia de unu postu de trebballu po pensionamentu
Sinònimos e contràrios
pensionamentu
Frases
daghi bideint chi fia malegontza mi deint giubbilascione ◊ a is becesas si gosat sa giubbilatzioni
Tradutziones
Frantzesu
mise à la retraite
Ingresu
pensioning
Ispagnolu
jubilación
Italianu
pensionaménto
Tedescu
Pensionierung,
Verrentung.
giubbiléu , nm: zibbileu Definitzione perdonu chi is Pabas cuncedent in d-unas cantu ocasiones (prus che àteru dónnia chimbanta annos, a su séculu e a su mesu séculu) po ammentu de sa naschia de Cristos) Ètimu itl giubileo.
giubbòto, giubbòtu , nm Definitzione genia de bestimentu a bisura de giacheta, ma prus curtzu e istrintu Terminologia iscientìfica bst.
giúbbu , nm: zubbu Definitzione paule de abba in is errios mannos Sinònimos e contràrios pógiu, trógliu.
giubiàle , agt Sinònimos e contràrios amistantziosu, amorosu.
giúbu giú
giúchere , vrb: ciúghere,
giúghere,
zúchere Definitzione
prus che àteru, portare o àere cosa in dossu, in sa carena, o acanta meda, o in posse, siat foedhandho de gente, siat de animales o cosas, fintzes solu in chistionu: si narat fintzes in su sensu de s'unione inter mascu e fémina / ger. giutendhe, pps. giutu; 1ˆ p. sing. ind. pres. giutzo
Sinònimos e contràrios
batire,
batúchere,
bíghere,
dúcere,
gíchere,
leai,
poltare,
úgere
/
règhere
/
cadhicare,
cobèrrere,
futire
| ctr.
lassai
Maneras de nàrrere
csn:
giúghere a unu a corpos, a imbudadas, a frunzita = pigaidhu a corpus, a ispintuas, cumandaidhu de ndi fai su chi si bolit; giúghere a imbàrriu una cosa = portaidha a istrobbu; giúghere a unu a léria = pigaidhu a risu, a befa; giúghere a montovu = nomenai fatuvatu coment'e cosa de ispantu; giúghere a unu dae sa pira a sa mela = promítiri a candu una cosa a candu un'àtera tanti de dhu aguantai aspetendi ma sentza de dhu acuntentai mai, pigai in giru; giúghere a unu in buca = fuedhaindi fatuvatu (pruscatotu mali)
Frases
cust'àrbure giughet sa pruna a pileri ◊ giuto custa cosa a imbargu: menzus l'arrimo ◊ a isse lu giughent a montovu ◊ prinnedhu giuchet sas pinnias niedhas
2.
devet andhare pro che giúghere sos dochimentos ◊ in caminu Gesugristu est rutu giutèndheche sa rughe a su Calvàriu ◊ bennarzu malu si che at giutu sos betzos a s'àteru mundhu
3.
ite bos giuto, dae tzitade? - at dimandhadu su babbu a sas fizas ◊ su dinari bollu do candho mi giughides su coro de Mariedha!
4.
su naturale lu giughet a èssere de avénia cun totu ◊ ite mala fortuna chi mi at giutu! ◊ lu giughent sos dimónios
5.
niunu sa fide giutesit a mie: totu los incontresi traitores
6.
sa trae giughet sa domo
Ètimu
ltn.
ducere
Tradutziones
Frantzesu
tenir,
porter
Ingresu
to bring,
to have something on
Ispagnolu
llevar
Italianu
avére addòsso,
portare con sé
Tedescu
tragen,
mitnehmen.
giuculàna giogulàna
giudàicu , agt Definitzione chi pertocat is Giudeos.
Giúdas , nm: Zudas Definitzione unu de is dóighi apóstulos, su chi at béndhiu a Cristos, su chi dhi at giutu sa traitoria e po cussu si narat fintzes po traitore / erba de G. = Solidago virga-aurea; èssere inghepidau che s'ànima de G. = ànimi niedhu, malafatore chi no cussentit Sinònimos e contràrios traitore Frases che Giudas tes pagare su dannu chi as cumbinadu! ◊ Giudas, cun d-unu basu mi traighis! ◊ macas pibirudas, fendi s'arti de Giudas baxi a s'impicai! Ètimu ltn. Iudas.
giudéu , nm, agt: zudeu Definitzione chi o chie est de sa Giudea; in sardu si manígiat fintzes cun significau negativu Sinònimos e contràrios giudàicu Frases inoche non bi at prus Grecu o Giudeu, bàrbaru o isciita, ischiavu o líbberu, ma Cristos est totu in totus (Bb, N.Rubanu)◊ aundi si agatat su rei de is Giudeus, nàsciu de pagu? 2. innantis de sa morte a mi avisare pro mòrrere pentidu, Deus meu, ca bos apo tratadu che giudeu! Ètimu itl. giudeo.
giudicadòre, giudicadòri , nm Definitzione chie giúdicat, magistrau chi in is dibbatimentos betat sa senténtzia averguandho is acusas e is curpas, su trotu e s’arrexone cunforma a is leis e betat sa pena istabbilia Sinònimos e contràrios giuge, giuighe.
giudicài, giudicàre , vrb: giuricai,
giudigare,
zudicare Definitzione
averguare, mescamente in is dibbatimentos, is acusas e is curpas, su trotu e s’arrexone cunforma a is leis e betare sa pena istabbilia, o fintzes cunsiderare ite est méngius e ite est peus; foedhare de chistiones angenas, no sèmpere ca pertocat a chie tenet ite de nàrrere, e prus che àteru po ndhe nàrrere male
Sinònimos e contràrios
afoghilare,
contularjare,
crastulai,
criticai,
lorodhare
Frases
sa zente si giudigaiat issa etotu ◊ dare consizos gratis, giudigare sunt a betada de manu de sas pessones: però àtera cosa est s'operare! (Z.Zazzu)◊ Cristus at a torrai po giudicai bonus e malus ◊ si giudichendhe ant fatu su giustu, chi los azuet Santa Malgarida! (Piredda)◊ su trebballu nostu no est de giudicare is poesias, ma de dhas fàere connòschere
2.
s'est citia po no dha giuricai sa genti ◊ a giuricai no bandat bèni, ca seus totus pecarois ◊ cussa at a portai su priogu a genugu, ma est sempri giurichendi!
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
juger,
censurer
Ingresu
to judge,
to censor
Ispagnolu
juzgar,
censurar
Italianu
giudicare,
censurare
Tedescu
urteilen,
beanstanden,
kritisieren,
rügen.
giúdicu , nm: giuricu,
giúigu,
zúdigu Definitzione
su chi si ndhe narat de una persona, de una cosa o chistione, mescamente ponendhondhe male
Sinònimos e contràrios
crítica
Frases
ispudéssidos: cun su giúdicu l'ant fatu che a Cristos in sa rughe! (G.Ruju)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
censure,
critique
Ingresu
censure
Ispagnolu
crítica
Italianu
censura,
crìtica
Tedescu
Rüge.
giudigàre giudicài
giudisciósu , agt: giudissiosu,
giuditziosu,
zudissiosu Definitzione
chi giughet giudítziu, chi is cosas dhas cunsiderat e dhas faet cun cabu, bene, giustas, cun sabiesa, o fintzes po dhas cufrontare a una régula, a una lei
Sinònimos e contràrios
achistiadu,
assentosu,
atinadu,
atoadu,
cabosu,
criteriosu,
fundoriau
| ctr.
irzudissiadu,
iscabiladu
Frases
su veru cantadori cantat cun espressionis giuditziosas ◊ balla, est unu bravu piciocu, trabballanti e giuditziosu: ita est, isposu puru?
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
judicieux,
sensé
Ingresu
wise
Ispagnolu
juicioso
Italianu
giudizióso
Tedescu
verständig.
giudísciu , nm: giudíssiu,
giudítziu,
zudísciu Definitzione
su averguare e iscumbatare is cosas, mescamente is chistiones naendho su chi si ndhe pentzat o fintzes betandho una senténtzia; capacidade de cunsiderare bene is cosas, de dhas fàere giustas, cun sabiesa
Sinònimos e contràrios
capia,
sabiesa,
selembru,
sinnu
Maneras de nàrrere
csn:
bogai de giudítziu = fàghere irbariare; pèrdiri su giudítziu = irbariare, essire macu; giudítziu universale = su chi at a fàghere Deus a sa fine de totu sos tempos a totugantos; pàrrere su g. universale = irfaghíndhesi totu, unu mamudinu mannu
Frases
custos funt is giudítzios chi apo iscritu po is poesias chi ant mannau a su de duos cuncursos ◊ su giudítziu po is poesias dhu lassaus a espertos e apassionaos: est a issos ch'ispetat a giare su pàrrere
2.
destruidos cheriant custos chi no ant fide e ne giudísciu ◊ custa est sa terra chi mi at dadu giudítziu in sa vida ◊ cussa picioca fait is cosas cun giudítziu
3.
a proba est su Giudítziu universale: ma sos umanos vivent in delíriu e parent in continu carrasciale (P.Casu)◊ finas sos montes trement dae fundhu chi paret su giudísciu universale!
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
bon sens,
sagesse
Ingresu
wisdom
Ispagnolu
juicio,
sabiduría
Italianu
giudìzio,
saggézza
Tedescu
Urteil,
Weisheit.
giudissiósu giudisciósu
giudíssiu giudísciu