A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

nacarrèdha 1, nacarrédhu, nacarriédhu , nf, nm Definizione genia de sonàgia chi ponent a is canes in cassa Sinonimi e contrari nacarrinu Terminologia scientifica snl.

nacarrínu , nm Sinonimi e contrari nacarredha 1 Terminologia scientifica snl.

nàcaru , nm Definizione granu de s'orrosàriu Sinonimi e contrari padennoste.

nàchi , bvrb: nanca, nanchi, ninca Definizione de nàrrere: narat, si narat, narant chi…, e fintzes namus, nades, amus nadu, azis nadu chi…, a cantu paret, a su chi s'ischit (o fintzes solu in su sensu de faghindhe su contu de…, pessendhe chi…, e chiesisiat chi fatzat su contu o pentzet) e si manígiat fintzes coment'e congiuntzione; a bortas si ponet fintzes tanti de acumpangiare unu foedhu de ispantu / nachi no?! = manera de nàrrere de meraviza, dispiaghere: m'abbàida!, labai, oh!, mancu mali! Sinonimi e contrari anca 1, bénechi Frasi e nanca funt torrendi?! ◊ candho mi ponzo a nanchi mi dormire, che cane arrajolau issu mi arrivat ◊ a cantu paret nachi ses biraira de cuntentesa! ◊ sos frades mannos no cheriant su frade minore ca nachi fit faulalzu ◊ aici nanca bandat mali ◊ e nois nachi fizis bonos!…◊ millu cojadu, cudhu, mih: e nois nachi si faghiat a preíderu! ◊ deo puru za so acontzu, ca nachi faghia cudha faina e irmentigadu mi ch'est! ◊ - E nachi muzere tua s'est illierada?! - Nachi! ◊ su suore nanca l’impediat de fàchere sas fainas comente s’ispetat ◊ mi at peri chistionau de sa serradura de s’erriu po ninca fae sa luxe 2. irighedha, nachi, de puzones chi bi at in binza!…◊ mi apo bidu unu sonnu, nachi comintzant a colare totu custos ariopranos…, irighedha de ariopranos, nachi, totu s'aera cuguzada!… 3. - Finas isse li at iscutu un'iscavanada a sa criadura! - Nachi no!… ◊ - Si est postu a iscríere sa frimma sua e bi est reséssidu! - Nachi no?!…

naciòla , nf: nagiola, nantzola, nenciola, nentzola, ninciolla, nintzola, nitzola, nonciola, nuciola, nugiola, nunciola, nuntzola, nunzola, nutzola, nuzola Definizione genia de mata, no tanti manna, e frutu (upm) mannu cantu unu landhe, a pisu tundhitu, corgiolu tostau, agguantau in parte aintru de unu nasedhu (genia de crobedha) chi s'istacat candho lompet; genia de guronedhu chi essit in cambúcios a su cuadhu / n. americana = pistàciu de terra (Arachis hypogea) Sinonimi e contrari lantzola, nucedha, odhana / ttrs. nizora Frasi a prugadóriu giaent trigu, chíghere, pabassa, nenciola e castàngia Terminologia scientifica frt, Corylus avellana Etimo itl. nicciola, ninsola Traduzioni Francese noisetier, noisette Inglese hazel (tree) Spagnolo avellano, avellana Italiano nocciòlo, nocciòla Tedesco Haselnuss-Strauch, Haselnuss.

nàcula , nf Definizione genia de granu o pedra de una cannaca Sinonimi e contrari nàcara.

nàculu , nm Sinonimi e contrari pitiolu, sonàgia.

nàda , nf: narada, narara Definizione cosa chi si narat (mescamente a s'afaiu, de s'unu e de s'àteru), cosa chi s'ischit o chi si narat de unu, fintzes manera de nàrrere / essire de totuna narada = totus a una boghe, cuncordos Sinonimi e contrari bodheta, contulàntzia, naravèglia, naratia, narinzu / fama, incionnu, lúmena, sonedhu Frasi cussas nadas s'intendhent in bidha ◊ ite che fato inchesuradu a frazados impreos e a nadas cobertas de murgone? ◊ est essida sa narada de su tali…◊ ruiant solas solas sas naradas de babbu argumentosas ◊ su mundhu isperimenta, no cretas a is naradas! ◊ làstima po mei su èssiri crétiu is naradas tuas! ◊ si funt istorraus po is nararas allenas ◊ no pongais a menti a totu is naradas ch'intendeis! Etimo srd. Traduzioni Francese racontar, réputation Inglese rumour, fame, reputation Spagnolo habladuría, rumor, fama Italiano dicerìa, vóce, fama Tedesco Gerücht, Ruf.

nàda 1 , nf Definizione su naschire Sinonimi e contrari nàschida, naschimentu.

nadàbi , nm: nadale, nadali, natale, nedali, norali Definizione su de dóighi meses de s’annu, s’úrtimu, candho si arregodat sa naschia de Cristos, acabbandho s'atóngiu e intrandho s'ierru / Pasca de nadale = su 25, sa nàschida de Cristos, Paschighedha Sinonimi e contrari meseidas Frasi a nadabi, mancai cun frius e cibixia, su nascimentu tocat a festai! ◊ a nàrrere sas maladias chi apo ceo bi cherent dies de maxu e notes de nadale! ◊ su binti chimbe de nadale est naschiu Sarbadore… Cognomi e Proverbi smb: Nadali, Natale Terminologia scientifica tpc Etimo ltn. natalis Traduzioni Francese décembre Inglese december Spagnolo diciembre Italiano dicèmbre Tedesco Dezember.

nadàda , nf: annadada, nadrada Definizione su nadare, su andhare a nàdigu, su si mòvere a nàdigu Frasi in sa baltza si faghiat una nadada, girendhe in tundhu, chi si pariat in cudhos pojos mannos de riu Etimo srd. Traduzioni Francese nager, nage Inglese swim Spagnolo el nadar Italiano nuotata Tedesco Schwimmen.

nadadòre, nadadòri , nm: annadadore, nadradore, nedadori, nodadore Definizione chie annadat, o est pràtigu o àbbile a nadare, dh'ischit bene a nadare Etimo srd.

nadài , vrb: anatare, nadare, nadrare, narai 1, natare, nedai Definizione andhare in s'abba a nàdidu, movendho is bratzos, is peis a manera de no che calare a fundhu e de fàere tretu Frasi seo nadanno, apo imparau! ◊ dèu pentzau ca fiast tui nedendi in mesu mari ◊ babbai t'imparat a nedai asuta de s'àcua ◊ su ribu est artu chi azicu colat su cabadhu nadrandhe ◊ si bit su pisci nadendu in s’àcua 2. so nadrendhe in d-unu mare de pistichinzos! Etimo ltn. natare Traduzioni Francese nager Inglese to swim Spagnolo nadar Italiano nuotare Tedesco schwimmen.

nadàle nadàbi

nadalésu , agt Definizione de nadale, de s'úrtimu mese de s'annu.

nadàli nadàbi

nadàre nadài

nadía , nf Definizione sa famíglia o aredeu de ue unu est dipéndhiu, naschiu, ma fintzes su naschire, su logu ue unu est naschiu Sinonimi e contrari aredeu, arrampile / nàschida Frasi sos emigrados sunt cun su disizu de torrare a su logu de sa nadia ◊ cantas boltas sa terra chi apeuto in s'ànima suguzat sos ammentos e torro a sa nadia! Etimo ltn. nativa.

nàdia , nf: nàdica, nàdiga, nàriga, nàtica Definizione in sa carena de su cristianu, su tretu prus imprupiu e tundhu a parte de fora de sa còscia in artu apalas Sinonimi e contrari cadràdhara, cúmburu Modi di dire csn: caentare sas nàdigas a unu = leàrelu a isculivitas; pònnere un’oju per nàdica = pònnere su nasu in culu; punta de n.= su tretu chi essit de prus Frasi sendhe pitzinnu deo, dogni pisedha fit tapada dae conca a pes: oe usant sa minigonna sestada a puntighedha de nàdiga ◊ si no mi l'agabbas de dare ifadu ti caento sas nàdigas! ◊ nara, mali arrispetau, chi mi dha fais pigai una pértia de sarmentu ti dhas iscardígiu bèni bèni is nàdias!… Terminologia scientifica crn Etimo ltn. natica Traduzioni Francese fesse Inglese buttock Spagnolo nalga Italiano nàtica Tedesco Gesäßhälfte, Gesäßbacke.

nadiàda , nf: nadigada, nariara Definizione cropu giau cun sa manu aperta a nàdigas Sinonimi e contrari culifita, innadiada, isculivita Frasi dhi at donau unas cantu nadiadas po no èssi postu in menti ◊ càstia, chi no dhi apu donau una passara de nariaras est ca femus in cussu logu! Etimo srd. Traduzioni Francese fessée Inglese spank Spagnolo nalgada Italiano sculacciata Tedesco Schlag auf den Hintern.