nacarrèdha 1, nacarrédhu, nacarriédhu , nf, nm Definizione genia de sonàgia chi ponent a is canes in cassa Sinonimi e contrari nacarrinu Terminologia scientifica snl.
nacarrínu , nm Sinonimi e contrari nacarredha 1 Terminologia scientifica snl.
nàcaru , nm Definizione granu de s'orrosàriu Sinonimi e contrari padennoste.
nàchi , bvrb: nanca, nanchi, ninca Definizione de nàrrere: narat, si narat, narant chi…, e fintzes namus, nades, amus nadu, azis nadu chi…, a cantu paret, a su chi s'ischit (o fintzes solu in su sensu de faghindhe su contu de…, pessendhe chi…, e chiesisiat chi fatzat su contu o pentzet) e si manígiat fintzes coment'e congiuntzione; a bortas si ponet fintzes tanti de acumpangiare unu foedhu de ispantu / nachi no?! = manera de nàrrere de meraviza, dispiaghere: m'abbàida!, labai, oh!, mancu mali! Sinonimi e contrari anca 1, bénechi Frasi e nanca funt torrendi?! ◊ candho mi ponzo a nanchi mi dormire, che cane arrajolau issu mi arrivat ◊ a cantu paret nachi ses biraira de cuntentesa! ◊ sos frades mannos no cheriant su frade minore ca nachi fit faulalzu ◊ aici nanca bandat mali ◊ e nois nachi fizis bonos!…◊ millu cojadu, cudhu, mih: e nois nachi si faghiat a preíderu! ◊ deo puru za so acontzu, ca nachi faghia cudha faina e irmentigadu mi ch'est! ◊ - E nachi muzere tua s'est illierada?! - Nachi! ◊ su suore nanca l’impediat de fàchere sas fainas comente s’ispetat ◊ mi at peri chistionau de sa serradura de s’erriu po ninca fae sa luxe 2. irighedha, nachi, de puzones chi bi at in binza!…◊ mi apo bidu unu sonnu, nachi comintzant a colare totu custos ariopranos…, irighedha de ariopranos, nachi, totu s'aera cuguzada!… 3. - Finas isse li at iscutu un'iscavanada a sa criadura! - Nachi no!… ◊ - Si est postu a iscríere sa frimma sua e bi est reséssidu! - Nachi no?!…
naciòla , nf: nagiola,
nantzola,
nenciola,
nentzola,
ninciolla,
nintzola,
nitzola,
nonciola,
nuciola,
nugiola,
nunciola,
nuntzola,
nunzola,
nutzola,
nuzola Definizione
genia de mata, no tanti manna, e frutu (upm) mannu cantu unu landhe, a pisu tundhitu, corgiolu tostau, agguantau in parte aintru de unu nasedhu (genia de crobedha) chi s'istacat candho lompet; genia de guronedhu chi essit in cambúcios a su cuadhu / n. americana = pistàciu de terra (Arachis hypogea)
Sinonimi e contrari
lantzola,
nucedha,
odhana
/
ttrs. nizora
Frasi
a prugadóriu giaent trigu, chíghere, pabassa, nenciola e castàngia
Terminologia scientifica
frt, Corylus avellana
Etimo
itl.
nicciola, ninsola
Traduzioni
Francese
noisetier,
noisette
Inglese
hazel (tree)
Spagnolo
avellano,
avellana
Italiano
nocciòlo,
nocciòla
Tedesco
Haselnuss-Strauch,
Haselnuss.
nàcula , nf Definizione genia de granu o pedra de una cannaca Sinonimi e contrari nàcara.
nàda , nf: narada,
narara Definizione
cosa chi si narat (mescamente a s'afaiu, de s'unu e de s'àteru), cosa chi s'ischit o chi si narat de unu, fintzes manera de nàrrere / essire de totuna narada = totus a una boghe, cuncordos
Sinonimi e contrari
bodheta,
contulàntzia,
naravèglia,
naratia,
narinzu
/
fama,
incionnu,
lúmena,
sonedhu
Frasi
cussas nadas s'intendhent in bidha ◊ ite che fato inchesuradu a frazados impreos e a nadas cobertas de murgone? ◊ est essida sa narada de su tali…◊ ruiant solas solas sas naradas de babbu argumentosas ◊ su mundhu isperimenta, no cretas a is naradas! ◊ làstima po mei su èssiri crétiu is naradas tuas! ◊ si funt istorraus po is nararas allenas ◊ no pongais a menti a totu is naradas ch'intendeis!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
racontar,
réputation
Inglese
rumour,
fame,
reputation
Spagnolo
habladuría,
rumor,
fama
Italiano
dicerìa,
vóce,
fama
Tedesco
Gerücht,
Ruf.
nàda 1 , nf Definizione su naschire Sinonimi e contrari nàschida, naschimentu.
nadàbi , nm: nadale,
nadali,
natale,
nedali,
norali Definizione
su de dóighi meses de s’annu, s’úrtimu, candho si arregodat sa naschia de Cristos, acabbandho s'atóngiu e intrandho s'ierru / Pasca de nadale = su 25, sa nàschida de Cristos, Paschighedha
Sinonimi e contrari
meseidas
Frasi
a nadabi, mancai cun frius e cibixia, su nascimentu tocat a festai! ◊ a nàrrere sas maladias chi apo ceo bi cherent dies de maxu e notes de nadale! ◊ su binti chimbe de nadale est naschiu Sarbadore…
Cognomi e Proverbi
smb:
Nadali, Natale
Terminologia scientifica
tpc
Etimo
ltn.
natalis
Traduzioni
Francese
décembre
Inglese
december
Spagnolo
diciembre
Italiano
dicèmbre
Tedesco
Dezember.
nadàda , nf: annadada,
nadrada Definizione
su nadare, su andhare a nàdigu, su si mòvere a nàdigu
Frasi
in sa baltza si faghiat una nadada, girendhe in tundhu, chi si pariat in cudhos pojos mannos de riu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nager,
nage
Inglese
swim
Spagnolo
el nadar
Italiano
nuotata
Tedesco
Schwimmen.
nadadòre, nadadòri , nm: annadadore, nadradore, nedadori, nodadore Definizione chie annadat, o est pràtigu o àbbile a nadare, dh'ischit bene a nadare Etimo srd.
nadài , vrb: anatare,
nadare,
nadrare,
narai 1,
natare,
nedai Definizione
andhare in s'abba a nàdidu, movendho is bratzos, is peis a manera de no che calare a fundhu e de fàere tretu
Frasi
seo nadanno, apo imparau! ◊ dèu pentzau ca fiast tui nedendi in mesu mari ◊ babbai t'imparat a nedai asuta de s'àcua ◊ su ribu est artu chi azicu colat su cabadhu nadrandhe ◊ si bit su pisci nadendu in s’àcua
2.
so nadrendhe in d-unu mare de pistichinzos!
Etimo
ltn.
natare
Traduzioni
Francese
nager
Inglese
to swim
Spagnolo
nadar
Italiano
nuotare
Tedesco
schwimmen.
nadàle nadàbi
nadalésu , agt Definizione de nadale, de s'úrtimu mese de s'annu.
nadàli nadàbi
nadàre nadài
nadía , nf Definizione sa famíglia o aredeu de ue unu est dipéndhiu, naschiu, ma fintzes su naschire, su logu ue unu est naschiu Sinonimi e contrari aredeu, arrampile / nàschida Frasi sos emigrados sunt cun su disizu de torrare a su logu de sa nadia ◊ cantas boltas sa terra chi apeuto in s'ànima suguzat sos ammentos e torro a sa nadia! Etimo ltn. nativa.
nàdia , nf: nàdica,
nàdiga,
nàriga,
nàtica Definizione
in sa carena de su cristianu, su tretu prus imprupiu e tundhu a parte de fora de sa còscia in artu apalas
Sinonimi e contrari
cadràdhara,
cúmburu
Modi di dire
csn:
caentare sas nàdigas a unu = leàrelu a isculivitas; pònnere un’oju per nàdica = pònnere su nasu in culu; punta de n.= su tretu chi essit de prus
Frasi
sendhe pitzinnu deo, dogni pisedha fit tapada dae conca a pes: oe usant sa minigonna sestada a puntighedha de nàdiga ◊ si no mi l'agabbas de dare ifadu ti caento sas nàdigas! ◊ nara, mali arrispetau, chi mi dha fais pigai una pértia de sarmentu ti dhas iscardígiu bèni bèni is nàdias!…
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
natica
Traduzioni
Francese
fesse
Inglese
buttock
Spagnolo
nalga
Italiano
nàtica
Tedesco
Gesäßhälfte,
Gesäßbacke.
nadiàda , nf: nadigada,
nariara Definizione
cropu giau cun sa manu aperta a nàdigas
Sinonimi e contrari
culifita,
innadiada,
isculivita
Frasi
dhi at donau unas cantu nadiadas po no èssi postu in menti ◊ càstia, chi no dhi apu donau una passara de nariaras est ca femus in cussu logu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fessée
Inglese
spank
Spagnolo
nalgada
Italiano
sculacciata
Tedesco
Schlag auf den Hintern.