nannimendhulíta , nm Definizione genia de pigionedhu piticu Sinonimi e contrari nanne Frasi peri s'uturinu cíulat e brinchitat nannimendhulita! Terminologia scientifica pzn Etimo srd.
nannínu , agt Definizione its, fadhina po "manninu"? Frasi nanninu avantzo bistiu de modéstia connota pro chie mi at bistu ispricàndhemi in poajolas de abba frimma.
nànte, nànti , avb Definizione pònnere a punta ’e nanti = a parai faci Sinonimi e contrari ananti* Frasi no ti apo dimandhadu un'elefante, ma no cheria custu tzodhiolu cun sa coa che unu furriolu trotu a pes de fatu e pes de nante (A.Casula)◊ isparit dae nanti issoro 2. tue pones sempre a mie a punta ’e nanti: poi nachi so deo su malu, pro fiza tua!
nàntis , prep: innante Definizione foedhu chi si manígiat a prep. impare cun àtera avatu (de) e inditat tempus antecipau, tempus prima Sinonimi e contrari | ctr. apusti, posca Frasi pregat nantis de si ponni a prandi, nantis de cumentzai su trabballu ◊ nantis de m'isposai bollu chi mi fàcias un'àturu bestiri.
nantzòla naciòla
nànu , nm, agt Definizione
chi o chie est pitichedhedhu, bascitedhedhu de carena, chi est de mannària minore meda a cunfrontu de su normale / min. naitedhu
Sinonimi e contrari
bagatu,
bàrrinu
| ctr.
debberone,
gigante
Frasi
is nanus e is gianas bivint in is grutas ◊ de su cràchiri ndi at essiu unu nanu chi possedèt poderis màgicus
2.
no ndhe sentint sos grodhes antzianos pro apedhare sos catedhos nanos! ◊ in binza bi tenet arburedhas de mela nana
Cognomi e Proverbi
smb:
Nanu
Terminologia scientifica
zcrn
Etimo
ltn.
nanus
Traduzioni
Francese
nain
Inglese
dwarf
Spagnolo
enano
Italiano
nano
Tedesco
Zwerg,
zwergartig.
nàpa , nf, nm: napu Definizione
genia de raba, siat sa chi si prantat e siat sa chi faet a sola / napu tamburru, o fintzes tapu tamburru = túvara vitània, genia de erba chi narant fintzes patata americana (benit de s'América, nms. Helianthus tuberosus), faet una genia de nodos mannos e longos, coment'e una patata / tontu che n. = tontu meda
Sinonimi e contrari
raba
Frasi
mi ammento cudhos napos chi faghiat de duos chilos, sena chímica! ◊ unu massaju chi no osservat sa Pasca podet bídere sas aligarzas bortadas in napos
2.
sa rughe si ridiat de su tzapu: ca mai apo connotu it'est sudore, e oe, tontu che napu, imbídio s'onestu tzapadore (P.Mereu)◊ est lègia che su tiau e tonta che sa napa ◊ ma càstia cussa cópia de isposus príngius e tontus che sa napa!
Cognomi e Proverbi
smb:
Nappa
Terminologia scientifica
rbzc, Brassica napus
Etimo
ctl.
nap
Traduzioni
Francese
navet
Inglese
bird-rape
Spagnolo
nabo
Italiano
navóne
Tedesco
Kohlrübe,
Steckrübe.
nàpa 1 , nf, nm: napu 1 Definizione napa de arangiolu, genia de tela chi faent is arangiolos; fintzes pilloni annapau,genia de animaledhu chi essit a denote Sinonimi e contrari beluemuru, lanarràngiu, naparangiolu, tadharanu, telaemuru, tirinnia / alaepedhe, napone Modi di dire csn: n. de sedatzu = sa tela de seda de sos sedatos fines; n. de sos ojos = impannu, innapu, itl. cataratta; calai sa n. = bídere male, bídere una cosa pro un'àtera; n. de su cherbedhu = una de is tres medhighinas, su pilloncu de mesu, chi assimbillat a sa telaragna; n. de is prumonis = préura; napu de sa canna = arroghedhu tundhu de pilloncu biancu chi si fait intr'e duus nuus in sa canna, itl. opèrcolo; n. de late, de binu = pillu chi fait su lati, in pitzus, pillu de binu axedendisí (fiore); n. de ozu = assunza, àbiles; napa de arroca = lanedha de roca, de pedra Frasi s'órriu de su trigu est abbarrau bóidu e carrigau de napos ◊ est totu coment'e doxi annus fait, fintzas is napus de sa cannitzada ◊ immoi gei teneis a chi si nd'ispicai is napus!… Etimo ltn. mappa.
nàpa 2 , nf Definizione
genia de pígiu (in parte paret un'arretza e portat ogiuseu) chi carràgiat e agguantat is istentinas coment'e apicadas; a logos dhu narant a su pígiu chi ponet su late
Sinonimi e contrari
tamàciu
Frasi
su figau de su procu o de s'angioni est bellu arrustiu cun sa napa
Terminologia scientifica
crn
Traduzioni
Francese
épiploon
Inglese
omentum
Spagnolo
omento,
mesenterio
Italiano
oménto
Tedesco
Netz (Anat.).
naparagnólu, naparangiólu , nf Definizione sa napa chi faent is arangiolos Sinonimi e contrari beluemuru, lanarràngiu, leperangiolu, tadharanu, telaemuru, tirinnia Frasi is giualis dhus as lassaus isciagus, su carru est postu francas a sus, naparangiolus in is odrinagus e oi no domas mancu prus giús (D.Erriu)◊ dhue n'at de narapagnolos!…
naparrangiólu , nm Sinonimi e contrari aragnolu, naparràngiu Frasi su súlidu suu dhi passat in pilus che unu naparrangiolu (P.Doneddu).
naparràngiu , nm Sinonimi e contrari aragnolu, cantupiludu, francadossu, mamarosi, mariavarranca Terminologia scientifica crp.
napèdha , nf Definizione genia de istrégiu de ortigu, de su tretu de unu giúmburu de suérgiu, fatu cun s'asa po umprire abba a bufare in su sartu Sinonimi e contrari agionedha, bajonedha, conchedha Terminologia scientifica stz.
napemúru , nf Definizione sa napa chi faent is arangiolos Sinonimi e contrari beluemuru, lanarràngiu, naparangiolu, tadharanu, telaragna, tirinnia.
napíle , nm Definizione
pígiu de napa, ma nau pruschetotu in cobertantza po bregúngia manna, iscàranu, cosa chi annapat s'onore de unu
Sinonimi e contrari
aggràviu,
bergugna,
cavanile,
desdoru,
gutipéria,
navra
/
cdh. napili
| ctr.
bàntidu,
unore
Frasi
su mastru de ferru in mesu de ischintzidhas e napile colat sa bida ammasedandhe ferru ◊ bellu napile pítzigas a nois si pro sorte cun frútures anzenas ti che truvant in àbbidu a presone! (G.Raga)
2.
est istadu unu napile mannu a ti agatare in cussas cundisciones!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
horreur,
honte
Inglese
shame
Spagnolo
vergüenza,
oprobio
Italiano
obbròbrio,
scòrno
Tedesco
Scham,
Schande,
Schmach.
napiólu , nm Definizione napa de arangiolu, tallaranis, pigighedhu fine de cosa (fintzes velighedhu in sa natura de sa fémina = itl. imène) Sinonimi e contrari cheluemuru, tadharanu, tirinnia Etimo srd.
Nàpoli , nf Definizione ciidade a mesania de s'Itàlia / biri a N., learesila in N. = in cobertantza, pigaisidha in cudhu logu, andai a pasci cocas.
napòne, napòni , nm Definizione pilloni annapau, de noti, de su tiàulu o sóriche càmpinu o pinnàdigu, tzuntzurredhu, genia de animaledhu múrinu chi essit solu a denote: assimbígiat unu pagu a is pigiones ca bolat, ma est unu mammíferu e faet su fedu che custos Sinonimi e contrari alaepedhe, arratapignata, cincidedhu, napunapone, satzamurredhu, terriolubedhe Terminologia scientifica anar Etimo srd.
napòni 1 , nm Definizione
napa o napu areste, genia de raba o cauledhu areste ogiosu
Sinonimi e contrari
cabiscu,
caulina,
lànsana,
pirisca
Terminologia scientifica
rba, Brassica rapa
Traduzioni
Francese
rave sauvage,
colza
Inglese
bird-rape
Spagnolo
colza
Italiano
rapa selvàtica,
còlza
Tedesco
Raps,
Rübsamen,
Rübsen.
napósu , agt Definizione chi est o paret o no lassat bíere a límpiu comente faet sa napa; de napa / ogus naposus = annapaus, impannaos Sinonimi e contrari cruculiosu, crucuriatzu, inghelatu, iscuricosu Etimo srd.