piòa , nf: proa 1 Definizione s'abba a istídhigos chi lassant andhare is nues Sinonimi e contrari pióida Frasi in totu su mese de santu Miali no at betadu un'istídhiu de proa (P.G.Mura)◊ sa paghe sua falet leve che pioa de santuaine! ◊ imbarant sa pioa candho bi cheret abba e pregant a sessare candho pioet tropu! Terminologia scientifica tpm.
pioànu , agt: pioiganu,
piopanu,
projanu,
proghijanu Definizione
nau de tempus, chi istat proendho dónnia tanti, fatuvatu; nau de abba, chi est de sa chi at própiu
Sinonimi e contrari
pioinosu,
pióinu,
proidore,
proigiosu,
proíxinu,
prótinu
| ctr.
sicu
Frasi
fit un'atunzu pioanu: pioiat dogni die un'abba serena ◊ ocannu at fatu unu bellu zerru projanu, ma beranu assutu ◊ die piopana, oe!◊ s'annu fit un'ijerru piopanu e fritu meda
Terminologia scientifica
tpm
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pluvieux,
eau de pluie
Inglese
rainy
Spagnolo
lluvioso,
pluvial
Italiano
piovóso,
piovano
Tedesco
regnerisch,
Regen.
piobài , vrb Definizione istesiare, istacare, fuliare, coment'e bolare, pesare a bolare, fintzes in su sensu de fàere mòvere, de portare sa conca bola bola, fàere su pageri, su si crèdere / mata piobada = chi creschet chentza èssere contivizada, crabionatza Sinonimi e contrari foliai, frundhire, scabulai Frasi piobanci cussa pedra! ◊ chi si ndhi ghetant totus impari, is brebeis candu seus mullendi, si nci piobant totu! 2. custu est macu, s'est totu piobau! ◊ de candu s'est arricau, piobadedhu s'est!…
piobàu , pps, agt Definizione de piobai; nau de frore, chi at iscutulau o pérdiu sa fògia, totu igragalau; nau de fémina conchilébia, chi istat aifatu de is ómines Sinonimi e contrari acalamau, allacanadu, allizadu.
piobói piabò
piòca , nf: apioca Definizione su marcu chi lassat in sa pedhe o in su bestimentu un'abbruxadura de fradhissa, de ischintídhia; su piocu fémina Sinonimi e contrari impiodha, prada Frasi istésia de su fogu, lah ca ti fait piocas! ◊ sa fradhissa ti at fatu una pioca in s'arrobba.
piocài , vrb Definizione pigare a unu a ingannu, a trampa Sinonimi e contrari abbovai, coglionai, imbusterai, imbuvonare, impiocai, improsae, ingannai, scafai, trampai Etimo srd.
pióchi, piócu , nm: apiocu,
pioncu 1,
piopi,
pirochi,
piuncu 1 Definizione
(f. -a) genia de pigione mannu chi si parat mescamente in corte po sa petza o àteru, che is pudhas etotu; in cobertantza, chie ingannat, chie trampat e fintzes trampa o ingannu etotu
Sinonimi e contrari
dindu,
ghindu,
impioncu
/
imbrollone
Modi di dire
csn:
mòrriri a piocus = mòrrere de mala manera, a tilipéndhiu; èssiri una pioca maca = nau de fémina, chi si lassat imbovai
Frasi
su piocu est arrodendu ◊ sa pudha no frucit si no est frucera, ma sa pioca bastat a dhi ponni duas pinnias e si apatat a fruciri e po cussu narant "pioca maca"◊ in su madau dhoi tenit brebeis, pudhas, pirochis, anadis e procus
2.
màssimu si bient binu de cantina, a tardu apenas giuchent su piocu allentrennaos dae sa 'meichina', tue tandho ti acatas in su giocu! (L.Loi)
Terminologia scientifica
anall, meleagris gallopavo
Etimo
ctl.
pioc
Traduzioni
Francese
dindon
Inglese
turkey
Spagnolo
pavo
Italiano
tacchino
Tedesco
Truthahn.
piócu 1 , nm: piopu Definizione linnabru niedhu Sinonimi e contrari ciupu, puglielma, pupulione Terminologia scientifica mtm, Populus nigra Etimo itl. chioppo.
piòda , nf Definizione sa vena, su filu de is orrocas / segare pedra a p. = ponindhe sos puntzotos in fila subra de sa pedra in paris 2. sas passiones ch'intzegant ndh'essint a fora, cama e no cama, pioda o nono cun sa fua de su respiru de sa mente ◊ oras e dies fuint menzus dodas: ti faiant s'intragna colorida manizandhe impitos cun piodas (G.A.Mura).
pioebiòe , avb: proebroe Definizione in su própriu tempus chi est proendho, proendho Frasi ch'est essidu proebroe chentza mancu paracu: s'ifundhet!
piòere , vrb: piòghere,
plòere,
pròere,
pròghere,
proi 1,
pròiri,
prori Definizione
fàere o lassare andhare abba a istídhigos, nau de is nues (si podet nàrrere de àteru chi calat che a s'abba, mescamente a meda e de artu, o chi no s'ischit mancu de ue benit): bolet s'aus. èssere po inditare chi s'atzione est o fut in su fàere, faendho, a sa sighia, ma s'aus. àere si ch'est passada (foras candho est cun significau metafóricu)/ pps. piópidu, piotu, plópiu, próghiu, próidu, própiu, prótziu, protu; ger. pioghendhe, proindhe
Sinonimi e contrari
ciòere
Modi di dire
csn:
avb. proebroe = in su matessi tempus chi fit o chi est proindhe; èssere o istare proebroe = pròiri fatuvatu, pròiri tantis bortas in pagu tempus; pròiri a màrigas = pròere a tracónias, a tocu a tocu, betare abba a mojos, pròere meda, a istracia; pròiri a refrigadas, a iscutuladas = bènnere s'abba a nues
Frasi
Deus meu, pioghie, ghetae s'abba! ◊ est proindhe de custu manzanu ◊ at piópidu tantu totu sa die (A.Casula)◊ custa cida no at própiu nudha ◊ precae chi progat ca sa terra est assuta ◊ is cucus si arrespundint e parit chi marchint a proi ◊ s'est bortau a bíere si fit proghendhe ◊ ite paret s'aera: proet o no proet? ◊ cras at a pròere ◊ candho proet sériu s'abba a sa terra l'intrat menzus ◊ est proendi meda coment'e prima
2.
pariat unu ciafu piópidu dae sos chelos ◊ su sole sighiat a piòere lughe subra de sa terra ◊ custa cosa dae ue est próida? ◊ custu bèni a issu dhi est própiu de su celu!…
Terminologia scientifica
tpm
Etimo
ltn.
plovere
Traduzioni
Francese
pleuvoir
Inglese
to rain
Spagnolo
llover
Italiano
piòvere
Tedesco
regen.
piogaría , nf Definizione cosighedha de pagu contu Sinonimi e contrari ignagnaria Frasi cussu balanzu fit piogaria, cunforma a sos intróitos de como! (Bg.Sini)
pioghédhu , nm Definizione a logos, pilisungra, pigighedhu de pedhe chi s'istacat a oros de sa corona de s'unga in is pódhighes de sa manu; fintzes piringiones Sinonimi e contrari fannuga, panaríciu, panarighe, perunga, tanarígia.
pioghèra , nf: prioghera Definizione
genia de maladia chi ponet preugu meda
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
phtiriase,
pédiculose
Inglese
pediculosis
Spagnolo
ftiriasis,
pediculosis
Italiano
ftirìasi,
pediculòsi
Tedesco
Phthiriasis.
piòghere piòere
piogósu peugósu
piógu peógu
piógu 1 , nm Sinonimi e contrari àbidu, alentu, alenu, àlinu 1, foltza Frasi alluet una fiamma chi li torrat piogu, amore e vida ◊ che so essiu chene piogu.
pióida , nf: piópida,
piota 1,
próida,
próina,
próghia,
proja,
própida,
proxa Definizione
s'abba a istídhigos chi lassant andhare is nues; s'abba próida, su pròere (a/c.: proja, proza si narat fintzes coment'e agt.)
Sinonimi e contrari
pioa,
proinada,
pruina
/
proidura
Frasi
at fatu una bella próida ◊ at fatu una próina de àcua bruta ◊ casi in pióida de nie, sa pira si est ispozida (B.Cara)◊ sa próina atripat a s'imbirdi e no mi lassat drommí ◊ apo a dare a su locu vostru sa proja de atonzu e sa proja de veranu
2.
s'impedradu de sa corte est lúghidu de abba proza
Terminologia scientifica
tpm
Traduzioni
Francese
pluie
Inglese
rain
Spagnolo
lluvia
Italiano
piòggia
Tedesco
Regen.