A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

últu , nm: bustu, ustu Definizione su papare de mesudie Sinonimi e contrari arracatu, gustu*, màndhicu, papai 1 Frasi si est murrunzadu cun sa muzere ca no at àpidu s'ustu fatu addaghi est ghiradu, ca aiat presse.

ulturína , nf Definizione is pigiones Sinonimi e contrari ae Frasi sa ulturina si est apiliada a su mortorzu ◊ cara de sola, coro de piumu, francas de astore, bramas de ulturina, sicu che linna, asciutu che chijina!

ultúrzu , nm: intruxu, untorzu, untruxu, untúlgiu, untulzu, untúrgiu, unturzu, urtúrgiu, utúrgiu, uturzu Definizione genia de pigione mannu, papadore de petza; in cobertantza, persona asuriosa Sinonimi e contrari antruxu, bentruxu, guntorzu*, ingurtiossu, untulgiossu, pedhuris Frasi si bidiat bolos de untulzos bramosos de godire sos ismulzos cun calchi ispéigu (A.Casula)◊ s'ulturzu, malaura de custu regnu, ingurdu, no at mai pasadorzu (Gn.Piras)◊ at bisu una nue de puzones che untorzos famigosos ghetàndhesi a su trigu ispigau Terminologia scientifica pzn, gyps fulvus Traduzioni Francese vautour Inglese vulture Spagnolo buitre Italiano avvoltóio Tedesco Geier.

últzera úlcera

últzu , nm: ursu, urtzu, ussu Definizione unu de is animales prus mannos, areste, papadore de petza, pilosu (biancu o murenu): faet in logos fridos; unu de is animales de sa fantasia, de is contos de tímere; una màscara de carrasegare Sinonimi e contrari orcu, ússulu / cdh. ussu Modi di dire csn: chi ti papit s'urtzu! = zenia de irrocu: ma càstia!, labai, labai!, m'abbàida a bídere!; maladia de s'urtzu = assubentu Frasi zughiat sos pilos pesados pariat un'ultzu ◊ sunt cambi pilosos peus de sos urtzos ◊ un'animali timiu est s'urtzu ◊ s'ursu si pesat reu, movet sos passos tronosu tronosu (P.Casu)◊ tue ballas che ussu! ◊ si fint murrunzendhe che ussos chi no cherent fàghere giogos ◊ si bi intrat ussu a s'ama bochit totu sas alveghes 2. sos urtzos si che ant manigadu sos pitzinnos Terminologia scientifica anar Etimo itl. Traduzioni Francese ours Inglese bear Spagnolo oso Italiano órso Tedesco Bär.

úlu úli

ulumédu , nm Definizione terrenu prantau a úmbulos, logu de úmbulos Etimo srd. Traduzioni Francese ormaie ou ormoie Inglese elmwood Spagnolo olmeda Italiano olmàia Tedesco Ulmenwald.

úlumu úlimu

úlva úbra

ulvidàre , vrb: olvidai*, urvidare Sinonimi e contrari ilmentigare, iscadèssere.

umadítu , agt Definizione chi est pagu pagu isciustu Sinonimi e contrari umidonzu Frasi galu umadita, o lenta, o buata, si atelat s'illatzadura, a primu cun campianu, in cada tretu, leendhe sa pedhitza peri sos oros Etimo srd.

umanài , vrb rfl: umanare Definizione su si fàere a ómine, nau pruschetotu de Cristos Frasi Sant'Anna gosat una glória singulari po si èssiri umanau su Verbu divinu in s'arereu cosa sua 2. pensa, pecadori, chi as cundennau a morti a unu Deus umanau.

umanamènte, umanamènti , avb Definizione a modu de ómine, de gente.

umanàre umanài

umanía , nf Definizione su èssere umanos, nau de sa gente o genia umana, distinta in prenu e in sa méngius manera coment'e unu èssere líbberos in, e responsàbbiles de, totu su chi faent Traduzioni Francese humanisme Inglese humanism Spagnolo humanismo Italiano umanésimo Tedesco Humanismus.

umanidàde, umanidàdi , nf: umanitate Definizione totu sa gente de su mundhu e de totu is tempos, sa genia umana; sa naturalesa umana, manera de fàere coment'e gente chi cumprendhet e portat sentidos, su èssere umanos Sinonimi e contrari gente / piaidade / ttrs. umanidai Frasi seus un'umanidade sola, seus totus frades! ◊ s'umanidade istraca andhat chentza ghia, isprammada, feriveri peri s'ingannia ◊ agatas a chini pregat po su bèni de su mundu e a chini fait isceti mali a s'umanidadi! ◊ Cristus, benedixi custa umanidadi! 2. donzi versu chi carignat s’esisténtzia assimizat a un'irgutu de lughe in d-unu putu infinidu de umanidade (C.Puddu) Traduzioni Francese humanité Inglese humanity Spagnolo humanidad Italiano umanità Tedesco Menschheit, Menschlichkeit.

umanitàriu , agt Definizione chi tenet un'iscopu caridadosu, de fàere bene a sa gente chi est in apretu, de dh'agiudare.

umanitàte umanidàde

umànu , agt, nm Definizione chi est de o pertocat a s'ómine, a sa gente, a s'umanidade, nau fintzes de una manera de fàere cun su coro, chi sentit piedade, làstima; fintzes su cristianu etotu / su géneru umanu = s'umanidade; fai a s'umana = comente faent is umanos Sinonimi e contrari carosu, piaidadosu / cristianinu / criltianu, pelsone | ctr. disapiadau, disumanu / animabi Frasi su de s'irminujare a fundhu sos fatos umanos l'aiat ispintu a s'irbortare de fàchere su sordau ◊ usurpadores de sàmbene umanu, lis ciambant su collare ma non perdent s'istintu de mossicare!◊ cansada de circai e ispreada de sa paghesa de su sentidu umanu, lómpia a cràchini e asseliada in folla discansosa, si fiat dormida 2. su bentu forte, in logos de alvuredu, e s'abba chi apretat a tremore faghent bènnere sa tudha a dogni umanu (B.Piga)◊ s'umanu a una manera o s'àtara depit bivi sa vira Cognomi e Proverbi smb: Umanu Traduzioni Francese humain Inglese human Spagnolo humano Italiano umano Tedesco menschlich.

umàtu , agt Definizione chi portat unu pagu de umedadi Sinonimi e contrari illenturiau, umaditu, umidedhu, umidonzu | ctr. asciutu, sicu Frasi falant rizolos in oros umatos (L.Mudadu)◊ umatos de suore e de fadiga fint sos ballones chi ndhe apo segadu Etimo srd. Traduzioni Francese humide Inglese wet Spagnolo húmedo Italiano úmido Tedesco feucht.