A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

ufrósigu , agt Definizione nau de unu, chi po dónnia cosighedha si ofendhet e si primmat Sinonimi e contrari ischitzete, pitzighéntile, primmagiolu, ufrantinu Frasi ufrósigu, sa muta za est, de lu contrariare!… Terminologia scientifica ntl Etimo srd. Traduzioni Francese susceptible Inglese susceptible Spagnolo susceptible Italiano suscettìbile Tedesco reizbar.

ufulàda , nf Definizione cropu de aera, de bentu; su ufulare Sinonimi e contrari irfrusada, mumada / úfulu Frasi sa nue de sa traschia che l'at zuta un'ufulada de bentu ◊ ufuladas de bentu sunt a frúschiu ◊ ufuladas de nuscos l'irfríssidant sa conca Etimo srd. Traduzioni Francese souffle, rafale du vent Inglese gust (of wind) Spagnolo racha, ráfaga Italiano sóffio, ràffica di vènto Tedesco Windstoß.

ufulàre , vrb Definizione nau de cosa, chi si ufrat e che brufúliat a terra (es. cosa posta in su fogu); nau de gente, chi si arrennegat, si airat 2. cussu at a ufulare contr'a s'òpera tua! Etimo srd.

úfulu , nm Definizione su ufulare Sinonimi e contrari biradura Etimo srd. Traduzioni Francese débordement Inglese overflowing Spagnolo rebosamiento Italiano traboccaménto Tedesco Überflüßig.

ugàta , nf Definizione sa tana de su lèpere Sinonimi e contrari boada 1, cuadorzu, isticarzu, tana Frasi fit cuatu in sa ugata.

ugèras , nf pl: ogheras, uglieras, uliera, ulleras, ullieras Definizione genia de lentes chi si ponent a loba po crèschere o currègere sa capacidade de sa vista de is ogos Sinonimi e contrari oceras, ociales Frasi est a ulleras postas leghendhe carchi pàzine de sa Bíbbia ◊ acurtziàndhesi a s'uliera de sa mama li at nau cosa a s'iscúsiu Etimo ctl. ulleres.

úgi , nf Definizione genia de puncione, tupone de linna po tupare su tingiosu de is carradas Sinonimi e contrari spíndulu, tuche, tuponella / cdh. filtzetu.

uglièras ugèras

úgna , nf: unga, úngara, úngia, ungla, ungra Definizione genia de corgiolu, pígiu de corru, tostau e fine chi faet sa carena in sa conca de is pódhighes, a sa parte de pitzu: in d-unos cantu animales est sa catzola, totu su pei (su pígiu de fora grussu meda e tostau) a manera de pòdere camminare, in àteros est longa meda, puntuda e acancarronada de pòdere púnghere e aferrare / min. ugnaredha; sa corona de s'úngia = su niedhu de s'u., itl. cércine coronàrio; sa raighina de s'úngia = s'oru chi che intrat in sa carre, suta de sa corona / ungra de tzirolia = peónica o arrosa de padenti, de monti (Paeonia officinalis) Sinonimi e contrari caciola, ungedha Modi di dire csn: ungra incarnada = ungra chi ch'est créschida in mesu de sa carre in tretu diferente de sa raighina (in costazos); unga perdosa = tosta e russa meda; unga morta = tosta, sica, sa chi si che segat a cadhos e boes ferrendhe; animalis a unga isperrada = cun pes a duas ungredhas (boe, berbeghe, craba, porcu); un'ugnaredha de… = ugnedha, cífrinu, arroghedhedhu; fàula presa in s'úngia = fàula nada chentza istare duiddui; drommirisí in s'unga (nadu de unu) = drommíresi sétzidu, abbaidendhe carchi cosa, pighendi su soli; drommiri sa bardúfula in s'unga = faidha artziai a pitzus de s'unga de su didu mannu e aguantaidha badhendi; ghetai s'unga a una cosa, tocai de unga = furarechela, furare; sicare sas ungras a unu = iscúderelu a manos; colare in ungras a ccn. = passai in manus, bènniri a tretu de podi pigai, aferrai (pruscatotu pentzendi a si pagai de un'ofesa, de unu dannu); intrare in ungras de ccn. = intrare in manos, arruiri in poderi de ccn., in manus de unu chi aferrat, si ndi ponit meri; cascare in ungras a ccn. = mòrriri po sa surra de ccn.; zúghere sas ungras cotas, sicas (nau cun afuta, cun arrennegu) = portai is manus cancaradas, chi no aguantant, o fintzas chi no faint su doveri; cantu s'ungra, un'unguxedha = arroghedhu piticu, apenas; filu de unga = paneunga, inghiriungra Frasi giughet sas úngias longas che istore ◊ segadiche sas ungras ca las zughes longas, putzidha! ◊ apu comporau un'unguxedha de tecoi ◊ sa maista dónnia die controllàt is ungas de is manos a is piciochedhos ◊ leeit a forroxare sa terra cun sas manos e cun sas ugnas (G.Addis)◊ est sèmpere abbarradu bagarinu che un'ugnaredha de casu 2. si mi zogat in ungras lu pisto! ◊ si lu leo mi cascat in ungras! ◊ sa Confederatzione Sindicale Sarda est créscia, portat dentes e ungas (E.Spiga)◊ farabbutu, bae za mi colas in ungras carchi die!◊ …infines mi sezis intradas in ugnas! 3. lah, drommiu in s'unga si nc'est, castiendi sa televisioni Terminologia scientifica crn Etimo ltn. ung(u)la Traduzioni Francese ongle, griffe, serre Inglese claw, nail Spagnolo uña, garra Italiano ùnghia, artìglio Tedesco Nagel, Kralle.

ugnidúra , nf: unghidura, ungidura Definizione su únghere, frigare ógiu o grassu a ccn. cosa Sinonimi e contrari luntura, untada, untadura Frasi s'ungidura fait andai su carru Etimo srd. Traduzioni Francese engraissement Inglese greasing Spagnolo engrase, untura Italiano ingrassatura, lubrificazióne Tedesco Einfettung.

ugruèna , nf: urguena Sinonimi e contrari alguena*, garguena, gorgobena, ilguena.

ugrúllu , nm Sinonimi e contrari aghentolu, alguena, bilguzu, gaigastolu, gorga, gorgobena, gorguzu, ingurtidórgiu Terminologia scientifica crn.

ugualài, ugualàre , vrb: aggualai*, igualai Definizione fàere oguales, a paris, de cantidade, mannària, importu, fàere cantepare; èssere cantepare, fàere cumparàntzia Sinonimi e contrari aggalire, apalisare, aparinare.

uguàle, uguàli , agt: aguale*, iguale, oguale Definizione chi est de calidades, de mannària e àteru che a un'àteru etotu, cantepare, chi no dhue at diferéntzia tra unu e àteru Sinonimi e contrari cabale, cantepare, chepare | ctr. difarenti, diversu.

úhi! , iscl Definizione isclamu po assíchidu, crisu, bregúngia o àteru.

uhm! , iscl Definizione genia de múschiu o boghidhedha chi si faet a murrúngiu, candho si tenet calecuna cosa in contràriu, po ammeletzu o fintzes deasi pentzandho a calecuna cosa chi podet andhare male Frasi uhm, pagu bellu a fàghere gai!…◊ uhm, custa est cosa chi essit male ◊ uhm, si no mi l'agabbas buscas puru, oe!◊ uhm, calincunu afrustu bellu at a èssi!

uía , nf: obia*, ulia, uliba, uliva Definizione mata connota meda (sèmpere innestada in s'ogiastu), no tanti manna, e in Sardigna creschet totue fintzes in logu de orroca ma no prus in artu de unos seschentos metros, faet a fògia lada e longhita de colore birde craru (e prus craru asuta) e bogat unu frutu (upm) cantu sa conca de unu pódhighe, longhitu, niedhu candho est cotu (in ierru), cun s'ossu o pisu in mesu, sa prupa errica meda de ógiu, su méngius ógiu alimentare Frasi sos rampos de s'ulia sunt símbulu e augúriu de paghe ◊ supra de sas ulibas sa culumba mea bolabat.

úla , nf Definizione neu, pintirighinu de diferente colore in sa pedhe Sinonimi e contrari nea 1.

ulàre , vrb Definizione vrb. impreau in sa forma de tertza pers.: disigiare.

úlcera , nf: últzera, úrtzera, úrtzure Definizione genia de segada chi si faet a sola in sa carre, liaga, fora o aintru de sa carena Sinonimi e contrari freadura, liaga, piae, piaga / ttrs. útzara Frasi custa cosa dhi aiat fatu bènnere un'úrtzure a s'istògamu (Mu.Maxia) Etimo itl.