panevrèsa , nm Definizione
pane carasau, pan'e cici, genia de pane finedhedhu, longu o tundhu (fintzes addopiau), fresau e assau, tzacarrosu (si no est isciustu)
Terminologia scientifica
mng
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pain typique de la Sardaigne très mince biscuité
Inglese
typical bread from sardinia
Spagnolo
pan típico de Cerdeña
Italiano
pane tìpico sardo a sfòglia sottilissima biscottata
Tedesco
eine Art sardischen Brotes.
pannía , nf Definizione
pannos, orrobba de pannu, orrobba mescamente in butega, fintzes solu bistimentu
Sinonimi e contrari
pannamenta,
pannaria
Frasi
no so pisedha de giúghere a drotu, ne curridora de mala pannia! ◊ cussos istant in chirca de si bestire cun pannias raras ◊ sunt tessendhe sa pannia pro sa die de s'isposu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assortiment de tissus
Inglese
clothes assortment
Spagnolo
surtido de telas
Italiano
assortiménto di panni
Tedesco
Wäsche,
Kleider.
papadoría , nf Definizione
cosa de papare, papóngiu, in su sensu de aprofitamentu de calecuna cosa, mescamente de su manígiu de su podere po ndhe tènnere torracontu e no po su bene de is amministraos
Sinonimi e contrari
magneria,
mandhighiu
Frasi
cosa creis ca faint? totu papadorias funt!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
détournement de fonds
Inglese
food
Spagnolo
chanchullo
Italiano
mangerìa
Tedesco
Mauserei.
papàrra 1, pàparra , nf Definizione
cosighedha de perunu contu, nudha
Sinonimi e contrari
pampalluca,
pimpirripàparra
/
bóciga
Frasi
dh'as a cumprendi, tui, sa pàparra!…◊ no scit una paparra de sa letzioni ◊ est abbituau a arriri de is carrus furriaus, ma cun mimi fait pagu paparra!
Traduzioni
Francese
objet de peu de valeur,
sans valeur
Inglese
an object of no value
Spagnolo
menudencia
Italiano
còsa di ìnfimo,
nessun valóre
Tedesco
Nichtigkeit.
paradòra, paradòre , nf, nm: paradori Definizione
mobbília chi serbit a pònnere trastos, mescamente in sa sagristia; css. móbbile chi serbit a pònnere calecuna cosa de ammostare o fintzes sa candhela o àtera lughe acanta a su letu
Sinonimi e contrari
aparadore
Frasi
in su paradore bi at unu múculu
Etimo
ctl., spn.
aparador
Traduzioni
Francese
crédence de sacristie
Inglese
sacristy sideboard
Spagnolo
cajonera de sacristía
Italiano
credènza di sacrestìa
Tedesco
Schrank in der Sakristei.
parapúntu , agt Definizione
chi est totu istampau, totu puntu
Sinonimi e contrari
pertusatzu,
pipionidu,
precolatzu,
tavunadu,
trapau
Traduzioni
Francese
criblé de trous
Inglese
riddled with holes
Spagnolo
agujereado
Italiano
bucherellato,
sforacchiato
Tedesco
durchlöchert.
parpàghine , nf: parpàine,
parpàjine Definizione
pértia furada o cambu, canna de bide, interraos a betare arraighinas chentza ndhe dhos segare de su fundhu, ma fintzes canna de bide (sarda) chi si prantat segada de su fundhu
Sinonimi e contrari
abràina,
brabàina
Etimo
ltn.
propagine(m)
Traduzioni
Francese
marcotte de vigne
Inglese
layer
Spagnolo
mugrón,
esqueje
Italiano
propàggine,
magliòlo
Tedesco
Ableger.
partóxu , nm: pastroxu,
postórgiu,
postorju,
postorzu,
postroxu Definizione
posta de laore, assentu, mescamente aremàgiu, logu inue si ponet cosa o su laore ammuntonau, su laore etotu ammuntonau acapiau a mànigas innanti de dhu treulare e postu in s'argiola o acanta; fintzes logu, tretu, inue dhue naschit e creschet cosa (es. codrolinu)/ postorzu de pronitza = crispione, berrisone de prunetza chi si ponet a impizare muru, serrare àidu
Sinonimi e contrari
ponidórgiu
/
biga 1,
gramàgliu,
muntone,
posta 5,
pascalzu,
postura,
remealzu,
spartoxu,
tzerga 1
Frasi
po ndi sairai su trigu de is campus a su partoxu si usàt sa carruga, unu tempus ◊ si faiat su partoxu che unu montixedhu ◊ po treguai ponenta is pastroxus totu bèni arringheraus is s'arxoa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
meule de gerbes
Inglese
stook
Spagnolo
parva
Italiano
bica di covóni
Tedesco
Garbenhaufen.
passionèra , nf Definizione
genia de frore chi faet a cannàile longu e bogat unu frore asulu o sambíngiu
Frasi
sa passionera est ingespiada de su asulu de su celu
Terminologia scientifica
fr, passiflora coerulea
Etimo
ctl.
passionera
Traduzioni
Francese
fleur de la passion
Inglese
passionflower
Spagnolo
flor de la pasión
Italiano
passiflòra,
fiór di passióne
Tedesco
himmelblaue Passionsblume.
pastinónzu , nm Definizione
su prantare o pònnere bíngia noa, logu e die chi si prantat (e si faet festa puru ca agiudant a cambarada)
Sinonimi e contrari
pastinadura
Frasi
callàdebbos, custas boghes, parides in pastinonzu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plantation de nouveau vignoble
Inglese
new vineyard plant
Spagnolo
plantación de una viña
Italiano
impianto di nuòvo vignéto
Tedesco
Anbau neuen Weinberges.
patàta , nf, nm: patatu,
petata Definizione
pumu (e fintzes fumu) de terra, genia de ebrúgiu chi si prantat carragiau bene de terra e faet a cambu fora, ma asuta in is arraighinas faet un’ingrussamentu tundhatzu chi si arregollet po alimentu (upm), bonu cotu a budhiu, o fríssiu, cotu in su forru: famada sa p. de Gavoi e de Fonne (e tudau torrat a tzeurrare ca portat ogos e faet sa p. noa); parte de unas cantu erbas chi s'ingrussat a bisura de patata (itl. tùbero), es. su lepirisposu; in cobertantza, nau pl. is butones de su mascu, de s'ómine
Sinonimi e contrari
pomo,
pomuderra
Modi di dire
csn:
p. a perras = segada in duos o tres cantos, de fàghere a budhidu a piscadura; patatu sirigadu = tudhidu, intzeurrau; bogare p. = tirare sa sirba, mòere sa terra a tzapu, a tzapita, pro ndhe suguzare e collire sa patata noa; pàrrere boghendhe patatu dae su sacu = nàrrere, contare, faedhare meda
Frasi
at fatu unu pràngiu a malloredhus de patata ◊ fae, chibudha, basolu, patatu… no codiaias nudha! ◊ in s’ortixedhu ponit càuli e patata ◊ sa patata si tudhit o intzeurrat, si sèmenat, si bogat ◊ amus frissu pagas patatas ◊ sa patata frissa piaghet meda a sos pisedhos ◊ sa patata acumenti imbèciat si frungit e pillonat
2.
candho intraiat a domo istaiat contendhe contos, issa pariat boghendhe patatu dae su sacu, cantu ndhe ischiat!
Cognomi e Proverbi
smb:
Patatu, Pattatu
Terminologia scientifica
rbzc, Solanum tuberosum
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
pomme de terre
Inglese
potato
Spagnolo
patata
Italiano
patata
Tedesco
Kartoffel.
patènte 2, patènti , nf: apatente Definizione
documentu de s'autoridade chi assegurat de comente unu at fatu calecunu istúdiu o est autorizau a fàere calecuna cosa: oe, prus che àteru su documentu de chie at imparau a guidare unu mezu a motore
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
permis de conduire,
license
Inglese
license
Spagnolo
permiso de conducir
Italiano
patènte
Tedesco
Erlaubnis,
Führerschein.
patúngi , vrb: peltúnghere,
pertúnghere,
pertungi,
pertúngiri Definizione
fàere un'istampu, istampos, bucos; cricare votos a iscúsiu, cricare acotzos po otènnere praxeres, po artzare de gradu / pps. pertuntu; nm. pertuntu = una parte de su telarzu totu a istampas
Sinonimi e contrari
istampai,
istampighedhare,
istuvire,
istuvonare,
pertúndhere*,
pertuntare,
pertusai,
sfustigonai,
stuviolai,
trapai,
tuvire
/
imbestire 1
Frasi
su sacu fiat totu patuntu ◊ s'atacadorza pertunghet anisca su chercu (G.Fiori)◊ sa balla lu peltungat!
Traduzioni
Francese
percer,
cribler de trous,
cribler
Inglese
to riddle
Spagnolo
horadar,
agujerear,
perforar
Italiano
forare,
bucherellare,
crivellare,
bucherare
Tedesco
durchlöchern,
durchbohren,
lochen.
pazosía , nf Definizione
su èssere pageris, su si crèdere meda
Sinonimi e contrari
bagianeria,
barrosia,
bragheria,
ispómpiu,
prejumu,
spalleria
Frasi
cantu su poete silighesu teniat de braga, de pazosia, cudhu aiat de seriedade e de agguantu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
prétention,
manque de modestie
Inglese
immodesty
Spagnolo
jactancia
Italiano
immodèstia
Tedesco
Unbescheidenheit.
pècia 2 , nf: petza 3 Definizione
crantu, orrugu de css. cosa, piticu o mannu, fintzes truncu o pedra a cicire (custa fintzes manna, segada giusta a parallelepípedu); mescamente, bículu de orrobba po imbodhigare su pei in s'iscarpa / una p. de casu, de regotu = pischedhu, arrogu; petz'e làmbriga!… = debberone làgrima!
Frasi
fit una petza manna de pedra ruja ◊ unu fit restadu sétzidu subra sa petza de pedra sonendhe sa chiterra ◊ dae subra sa petza de su giannile imbíami unu cantu pro cumbidu! (A.M.Pinna)◊ fit sétzidu in sa petza addainanti de sa domo ◊ petza de s'élighe mannu setziat tiu Portolu
2.
unu tempus a pes si poniant sas petzas: como sas mizas
Etimo
itl.
pezza
Traduzioni
Francese
bout de tissu
Inglese
cloth
Spagnolo
paño que se pone alrededor del pie
Italiano
pezzuòla
Tedesco
Läppchen.
pedàssu, pedàtzu , nm Definizione
orrugu de terrenu, de calecun'àtera cosa; fintzes orrughedhu de cosa chi si ponet asuta de calecunu trastu o àteru po acotzu, po cicire méngius, a bisura de pei (e deosi est fintzes su truncu o cambu ue si ponet s'istica, si faet s'iferta, e fintzes traessile de un'iscala)
Sinonimi e contrari
acantu 1,
arrogu,
bículu
Frasi
si ndhe podiant fintzas brigonzare a murruzare a nois unu pedassedhu de terra pro narbone! ◊ pedassos de peta
2.
a donzi puntedhu li cheret su pedatzu suo
Etimo
spn.
pedazo
Traduzioni
Francese
pièce de terre
Inglese
plot of land
Spagnolo
parcela
Italiano
appezzaménto
Tedesco
Grundstück.
pedràda , nf Definizione
pedra pitica iscuta atesu, cropu de pedra / leare a pedradas, giogàresi a sa p. = iscúdere a pedra
Frasi
si sunt giogados a sa pedrada e a isse li at essidu unu biaconcu in chizos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de pierre
Inglese
blow with a stone
Spagnolo
pedrada
Italiano
sassata
Tedesco
Steinwurf.
pedràja , nf: perdaja Definizione
logu ue si bogat pedra, cava de pedra
Sinonimi e contrari
pedrera
Etimo
itl.
pietraia
Traduzioni
Francese
carrière de pierres
Inglese
stone quarry
Spagnolo
pedrera
Italiano
cava di piètre
Tedesco
Steinbruch.
pedràle , agt, nm: perdali,
petrale,
predale,
pretale Definizione
chi est de pedra, tostau che pedra; pedra de fundhamentu (mescamente su pl.), fintzes pedra de argiola po treulare; su tretu in mesu in mesu de s'argiola
Sinonimi e contrari
perrai
Modi di dire
csn:
béciu p. = betzu meda, a pes in sa fossa; surdu p. = chi no intendhet nudha nudha; birde p. = birde meda, cherfu, nadu de frutuàriu
Frasi
est béciu perdali ◊ fit una nue niedha pedrale ◊ s'ustinu est surdu predale e mudu che tumba ◊ germanu miu est surdu perdali ◊ est istatu in prejonia fintzas a si torrare vetzu petrale
2.
e cale coro pedrale no sentit custas penosas boghes suas amorosas? (Grolle)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
de pierre
Inglese
stony
Spagnolo
de piedra
Italiano
di piètra
Tedesco
steinern.
pedrèra , nf: perdera Definizione
logu ue si bogat pedra; logu totu pedra; pedra po cassare animales
Sinonimi e contrari
pedraja
/
brechilaxu,
crastarzu,
pedriaxu,
praicàrgiu,
razile,
talloraxu
/
pràdica,
tèglia
Frasi
abbruxendi sa campagna dha faint a desertu e a perdera
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
carrière de pierres
Inglese
stone quarry
Spagnolo
pedrera
Italiano
cava di piètre
Tedesco
Steinbruch.