anchiàda , nf: Definizione
cropu de camba (anca), de pei (de ananti), nau de animales
Sinonimi e contrari
anchionada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de patte
Inglese
blow with a paw
Spagnolo
patada
Italiano
zampata
Tedesco
Pfotenhieb.
annicàre , vrb Definizione
essire de malumore, tristos, sérios, unu pagu oféndhios
Sinonimi e contrari
abbrodhiare,
abbudhai,
aconchedhare,
amprudhiare,
annichidai,
annozare,
atrafudhai,
imbromare,
ingromorare,
pirmare,
pudhare 1
| ctr.
allegrare,
prexai
Frasi
proite no ti annicas e ti alteras candho bestint sa sarda poesia fatendhe a su limbazu violeras? (P.Casu)◊ si est annicadu cun megus ca li apo nadu chi no lu cherzo!
Traduzioni
Francese
bouder,
mettre de mauvaise humeur
Inglese
to put in a bad mood
Spagnolo
amostazar
Italiano
imbronciare,
métter di malumóre
Tedesco
schmollen,
verstimmen.
annoài , vrb: annodare,
annodiare,
annuae,
annuai Definizione
acapiare o fàere nodu, fàere a nodu, su nodu (fintzes aciunghendho duos càbudos); essire totu nodos, totu betau apare
Sinonimi e contrari
annodighedhare,
annodricare,
ingiobare
/
imbetzare
| ctr.
isòlbere,
snuai
Frasi
su tzugu annuat a is palas ◊ su càbudu iscapu prus no annuas ◊ pitzinnas e pitzinnos a rodeu annodaimis su mucadoredhu nelzendhe "Tue ses compare meu"◊ is duas fillas fibànt, tessiant e annuànt is fius
2.
sos pilos si li sunt totu annodados, istendhe chentza s'ispizare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nouer
Inglese
to tie in a knot
Spagnolo
anudar,
atar con nudos
Italiano
annodare
Tedesco
verknoten.
antòras , avb Definizione
un'iscuta a como, pag'ora innanti
Sinonimi e contrari
comogomo,
issara,
tandhodandho
Frasi
gei no as a fai cumenti as fatu antoras cun s’ollu de rícinu?!
Traduzioni
Francese
juste avant,
je viens de…
Inglese
a short time ago
Spagnolo
hace poco
Italiano
poco fà
Tedesco
eben.
apellàre , vrb Definizione
ricúrrere contr'a sa senténtzia de su tribbunale o de sa corte de apellu; invocare santos, pedire agiudu
Frasi
l'ant cundennadu in tribbunale, ma l'at apellada e faghent torra su dibbatimentu
Etimo
itl.
appellare
Traduzioni
Francese
interjeter appel
Inglese
to appeal (to a court)
Spagnolo
interponer apelación
Italiano
ricórrere in appèllo,
appellarsi
Tedesco
Berufung einlegen.
apiliàre , vrb rfl: apilliare Definizione
bènnere su disígiu, pigare a disígiu, disigiare forte, pedire ccn. cosa (o fintzes gente, agiudu) chi s'iat a bòllere; fintzes atacare, andhare o cúrrere aifatu po cracare
Sinonimi e contrari
apeliai
Frasi
si est apilliadu a li dare cosa ◊ sos fizos si sunt apiliados a sa mama ◊ sa ulturina si est apiliada a su mortorzu ◊ ite balet cust'umanu apiliare sentza ischire pro pòdere isperare si avreschet un'àteru manzanu? (G.A.Salis)◊ a sos carvonajos si apillieit a li dare su carvone ◊ so apilliadu a erba ◊ ti ses apilliadu a una castigada: no agataias una fémina menzus?!
2.
donzi borta chi bogo a pizu carchi faina paret chi si mi apíliet su malejanu ◊ si li sunt apilliados sos canes che dimónios
Etimo
itl.
appigliare
Traduzioni
Francese
désirer ardemment
Inglese
to have a strong wish,
to ask insistently
Spagnolo
anhelar,
pedir con insistencia
Italiano
avére fòrte desidèrio,
chièdere con insistènza
Tedesco
wünschen,
eindringlich bitten.
apojài 2, apojàre , vrb: apozare 1,
apoxare Definizione
nau de s'abba, fàere a poju, a paule, a lotzina, a foxina (ma si narat fintzes de àteru, in su sensu de arregòllere totu a unu, totu impare); pònnere in abba apojada, intrare a s'abba
Sinonimi e contrari
abburgare,
apadulare,
apajolare
/
impogiare
Frasi
in cue ca faghet a fossu bi apojat abba
2.
est menzus a ischirent a apojare totus a manera chi non si che afochet nisciunu
3.
totu sa musca apojada in sa porta est, ca bollit intrai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
former une flaque,
des flaques
Inglese
to make a thud
Spagnolo
encharcar
Italiano
farsi tónfano,
pozzànghera
Tedesco
eine Pfütze bilden.
apretàre 1 , vrb Definizione
apostivigare o fàere su contu de cantu est unu dannu
Sinonimi e contrari
perisciare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
indemniser
Inglese
to compensate,
to value a damage
Spagnolo
indemnizar
Italiano
estimare un danno,
indennizzare
Tedesco
entschädigen.
arramputzàre , vrb Definizione
campare a sa bona, comente male si podet, cun pagu cosa
Sinonimi e contrari
agentziare,
campitzare,
ingeniai
Traduzioni
Francese
vivoter
Inglese
to scrape a living
Spagnolo
ir tirando
Italiano
vivacchiare
Tedesco
sich schlecht und recht durchschlagen.
arranguitzài , vrb: arrenguitzai,
arringuitzai,
arringulitzari,
ranguitzai Definizione
giare o pigare cosa chi praghet, fintzes coment'e paga, de cuntentu po calecuna cosa chi unu at fatu, batire sa gana, pigare s'àteru a losingas, cun promissas e cosas chi dhi podent pràghere
Sinonimi e contrari
acasagiai,
arranguai,
imbozare,
inganatzire,
ingangulissai,
ingrangugliare
| ctr.
dirganare,
irbozare
Frasi
una tassa de cafè bonu cun pastas de lati dhas iat arringuitzadas de sa fatiga de su viàgiu ◊ a mairu tuu dhu depis basai e arranguitzai!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gratifier
Inglese
to give a bonus
Spagnolo
gratificar
Italiano
gratificare
Tedesco
eine Gratifikation geben.
arreconài , vrb: arrenconai,
arrinconai Definizione
pònnere a una parte, arrimare in calecunu cugigone, istare apartaos, in aprigu; su si fàere a unu túturu
Sinonimi e contrari
achizolare,
achizonare,
acorrunconare,
acuzonare,
angronare,
arremai 1,
inchizolare,
incozolare
/
atuturighedhare
Frasi
no arrinconis s'àliga: pigandedha! ◊ cussus duus piciochedhus si sunt arrenconaus impari
2.
est arrenconau in d-unu furrungoni
3.
sa folla s'arrenconat in sa braxi fumiendi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rencogner
Inglese
to put in a corner
Spagnolo
arrinconar
Italiano
incantucciare
Tedesco
in eine Ecke stellen.
arrepiàre , vrb: repiare Definizione
su si pigare un'arrépiu, firmare un'iscuta a pausare, arreare
Sinonimi e contrari
tasire
/
abarrai,
aturai
Frasi
s'ómine no arrépiat mai
2.
in domo sua isse non bi arrepiaiat prus ca totus lu chircaiant
Traduzioni
Francese
arrêter,
faire halte
Inglese
to stop,
to grant a rest
Spagnolo
hacer una pausa
Italiano
sostare,
concèdersi una trégua
Tedesco
rasten.
arrugài , vrb Definizione
andhare a segadura, passare in mesu de unu logu a manera de incurtzare su camminu de fàere, passare fora de camminu, de una parte a s'àtera de unu logu
Sinonimi e contrari
aggrucare,
atravigare,
atreminare,
atruessai,
ruciare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
prendre un raccourci
Inglese
to take a short cut
Spagnolo
atajar
Italiano
prèndere una scorciatóia
Tedesco
einen Abkürzungsweg einschlagen.
ascúju , avb Definizione
a s'iscúsia, a iscusi
Sinonimi e contrari
iscúgia 1
Frasi
mi aiat natu a s’ascuju de mi achietare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
à voix basse
Inglese
in a low voice
Spagnolo
en voz baja
Italiano
sommessaménte,
sottovóce
Tedesco
leise.
ascúse, ascúsi , avb: iscúgia 1 Definizione
a cua: manera de foedhare a boghe bàscia de no s'intèndhere si no si foedhat in s’origa; manera de foedhare o de fàere chentza chi ndhe iscat àtere
Frasi
de cussu ndhe faedhant a s'ascuse
Traduzioni
Francese
à voix basse
Inglese
in a low voice
Spagnolo
en voz baja
Italiano
sottovóce
Tedesco
leise.
atzironàre , vrb Definizione
pònnere o apicigare tzirones, ligas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
panser
Inglese
to stick a plaster on
Spagnolo
poner un esparadrapo
Italiano
incerottare
Tedesco
ein Pflaster aufkleben.
azichédhu , nm Definizione
pagu pagu, un'apenedha
Sinonimi e contrari
agigu,
atzítzigu,
izedhu,
pachedhu,
pachitzedhu,
talighedhu,
tzúniu
Traduzioni
Francese
assez peu,
un petit peu
Inglese
only a little
Spagnolo
poquito
Italiano
pochino
Tedesco
bißchen.
bacanài, bacanàre , vrb Definizione
fàghere moida, bacanu
Sinonimi e contrari
arrare,
istripitare,
sciumbullai,
tzacai
Frasi
innòi est su logu aundi arróliat e bacanat isceti su crou!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire du bruit
Inglese
to make a noise
Spagnolo
hacer ruido
Italiano
far rumóre
Tedesco
lärmen.
barasòne , nm: barisone,
barrasone,
barrasoni,
barrisone,
berrisone,
erisone Definizione
nae de linna, de sida arrasposa e ispinosa
Sinonimi e contrari
arrasolu,
bangazu,
barrasolu,
carrasprone,
ghirrisone,
istupu,
mètere,
rasitu,
raspisone,
tupisone
/
cdh. varrasoli
Frasi
cun berrisones, ruspisos e matas perdes tempus e pudas in debbadas ◊ fit s'ozastredhu ténneru naschidu: pariat unu síriu a prantone, ma curpa de no èssere inferchidu est torradu una tupa a berrisone (L.Marteddu)
2.
bufa impresse, chi no b'at berrisones in cussu late!
Cognomi e Proverbi
smb:
Barisoni
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
broussailles
Inglese
a tangle of dry branch
Spagnolo
zarzal
Italiano
sterpame
Tedesco
Gestrüpp.
barcàxu , nm: borcaxu,
bracaxu,
brecaxu,
brocaxu,
ecaxu,
ocàrgiu Definizione
tretu apertu, apertura po passare, in d-una cresura, in d-unu muru
Sinonimi e contrari
àghedu,
ciassu,
ingiassu
Etimo
ltn.
*var(i)carium
Traduzioni
Francese
passage
Inglese
passage in a hedge
Spagnolo
pasaje
Italiano
callàia
Tedesco
Durchgang.