abbagadiàre , vrb: bagadiare Definizione fàere bagadiu, fàere festa, no andhare a trebballare Sinonimi e contrari afestai Frasi su lunis m'abbagadio ca est printzípiu de chita, su martis so cossumita: no beto bucone a buca Etimo srd. Traduzioni Francese prendre congé Inglese to take a day off Spagnolo estar de vacaciones Italiano celebrare il giórno festivo, far vacanza Tedesco feiern.

abbasantèra, abbasantéri , nf, nm: acuasantera Definizione lacu inue ponent s'abbasanta in is crésias / buca de a. = bucàcia Frasi in chida santa sas abbasanteras sunt líchidas ◊ de custa roca ant fatu abbasanteras ◊ po s'incrésiu mi seo imbenugada in s'abbasanteri ◊ si acóstiat a s'acuasantera, s'infundit sa punta de is didus e si fait sa gruxi ◊ canno intrat a créjia s’ifunnet sa manu in s’abbasanteri 2. muda tue, buca de abbasantera: ti cheria a muzere e no mi as chélfidu! Terminologia scientifica pdrc Etimo srd. Traduzioni Francese bénitier Inglese stoup (holy water) Spagnolo pila de agua bendita Italiano acquasantièra Tedesco Weihwasserbecken.

abbéru , avb: averu Definizione chi torrat bene cun sa beridade, chi no est a fàula Sinonimi e contrari afide, devera | ctr. faba 1 Modi di dire csn: abberu mia! = devide!; bellu, mannu, bonu abberu! = própiu bellu, mannu, bonu meda; èssere a. (nadu de unu faedhendhe, faghindhe e gai) = chi no est brullendhe, chi no est a finta, chi no est tantu pro nàrrere o pro fàghere ma própiu ca cheret cussu chi narat o chi faghet; ih, odheu, si fit abberu!…= abberu ses/sezis nendhe?! Frasi abberu mia fit bonu! ◊ ih, gi at a èssi?!… abberu seis narendi? 2. sunt abberu o mi cherent ciasconare? (P.Casu)◊ nara sa veridade: abberu ses, chi ses chirchendhe fémina?◊ – S'amigu tou ch'est essidu fora de istrada cun sa màchina! – Ih, odheu, si fit abberu?!… – Abberu est, ma isse za no s'at fatu nudha Etimo srd. Traduzioni Francese vraiment Inglese really Spagnolo de verdad, de veras Italiano veraménte, davvéro Tedesco wirklich.

abbidamènte , avb: abbididamente, abbididarmente Definizione coment’e biendho (craru) su chi s'est faendho o chi si bolet fàere, apostadamente, ischindho e bolendho su chi si faet (ctr. de malascigura) Sinonimi e contrari abbidentemente, abbiduduidu, apostadamente Frasi cussa fit mancàntzia fata abbididamente e la depiat pagare ◊ chi si fetat male in fadhina, pro no ischire, si podet cumprèndhere, ma abbididarmente nono! ◊ cussu est dannu fatu abbididarmente, no est irmarru! Etimo srd. Traduzioni Francese en connaissance de cause Inglese after due consideration, deliberately Spagnolo con conocimiento de causa Italiano a ragion veduta, deliberataménte Tedesco nach reiflicher Überlegung.

abboniàre , vrb Definizione essire bonu, erricu, istare méngius de salude e de prupas; a logos, rfl. passare s'arrennegu, sa fúria / a. a ccn. = chircare de l'iscusare, de lu difèndhere Sinonimi e contrari agiuventare, assusai, imbonire, impannitzirisí | ctr. allassorie, indisichire Frasi sa pira como est abboniendhe 2. za si sunt abboniados, cun totu cussu interessu chi lis ant lassadu! 3. unu tempus fit a malu tretu, ma dae candho est sanadu si est fintzas abboniadu 4. sa nonna si fit arrennegada meda ma daghi si est abboniada at torradu a dimandhare sa neta Etimo srd. Traduzioni Francese prospérer Inglese to flourish Spagnolo prosperar, gozar de buena salud Italiano prosperare Tedesco sich bessern, gedeihen.

abbratzèta , avb: abbratzete, brasseto Definizione manera de si pigare intrandho apare donniunu su bratzu suo in su cuidu cun su bratzu de sa persona a costau, camminandho Frasi leat sas féminas a s’abbratzeta e las mintet a buteghinu ◊ Zubanne e Pepina sunt tucaos a s'abbratzete ◊ sas copiedhas sunt totu passizandhe a s'abbratzeta Etimo srd. Traduzioni Francese bras dessus, bras dessous Inglese arm in arm Spagnolo del brazo, de bracete Italiano sottobràccio Tedesco Arm in Arm.

abbucài , vrb: abbucare, abbuchiare 1 Definizione pònnere istrègios cun sa buca a cara a fundhu, conca a bàsciu, afacaos, o a buca apare (ma fintzes betare cosa a covecadura a un'istrégiu); serrare calecuna cosa, mancari no deunudotu; nàrrere cosa a unu coment’e po dhi tupare sa buca, in su sensu de dhu currègere, de dhi foedhare male, de dhu fàere citire Sinonimi e contrari abbucaciai, abbufiare, currèzere, irmurrare, iscontroriare / serrai / covecare, inconchinare, rebbucai Modi di dire csn: abbucai sa porta = tambàrela unu pagu; abbucare un'àidu, un'abbertura = tupai, serraidhus; abbucai su lentzoru = furriàrendhe unu pagu a subra de s'àtera cuguzura, in conca de letu; abbucaisí = rúere a buca a terra, nadu prus che àteru de isterzu; abbucai su sèmini = carrarzare su sèmene betadu in sa terra arada Frasi nau ca mi nci abbucu a mari chi m'intendu nai "presoni"! ◊ prima ndi est ampuau e apustis si nci est abbucau a iscabiossu ◊ abbuca totu a su cadhaxu! ◊ dèu dep'iap'ai tocau calancunu mucioni e sa pingiada de su trébini si ndi fut abbucada a terra 2. in su cunzadu bi at àidos de abbucare, no b'intret bestiàmine ◊ abbuchedhu bene cuss'àidu, ca sas albeghes podent repítere! 3. su babbu fiat murrungendi e abbuchendi su fillu ◊ su coronellu si ndh'est fichidu e cun boghe alterada l'at abbucadu ◊ dego no ndhe aio cosas de mi nàrrere tue, e mancu commo as de mi abbucare! ◊ si istat bona dh'aiat abbucada canno dh'at intesa faedhanne male! ◊ sa sorre si est posta a fàere sa maca e su frade dh’at abbuchiada Etimo srd. Traduzioni Francese tancer, rabrouer Inglese to reproach Spagnolo colmar, caerse de cabeza, reprochar Italiano abboccare, cadére a tèsta in giù, rimbrottare Tedesco umkippen, mit dem Munde fassen, anlehnen, ausschimpfen.

abbultzonàdu , pps, agt Definizione de abbultzonare; chi est totu abbugnau Sinonimi e contrari acrocongiolau, becosu, bumburonau Traduzioni Francese plein de bosses Inglese bumpy Spagnolo lleno de chichones Italiano bernoccoluto Tedesco voller Beulen.

aberènza , nf Definizione genia de erruca (e calagasu) chi si papat sa chera de s'abe in is casidhos Sinonimi e contrari arrenze, ramedha, tanzolu Terminologia scientifica crp, galleria mellonella Etimo srd. Traduzioni Francese fausse teigne de la cire Inglese greater wax moth Spagnolo tiña, polilla de la cera Italiano tignòla dell'àrnia, càmola del miele Tedesco große Wachsmotte

abíu , nm: aviu Definizione is pigiones papadores de petza Sinonimi e contrari abuzu, achiladori, avuziu Frasi in cussos locos, si morjo, petzi mi acatant sos abios ◊ a isse no l'at croau corvu ne aviu Etimo srd. Traduzioni Francese rapace Inglese predator Spagnolo de presa, de rapiña Italiano rapace Tedesco Raubvogel.

abrióu , nm Definizione arbu de ou Sinonimi e contrari allúmene Etimo srd. Traduzioni Francese albumen Inglese albumen Spagnolo clara de huevo Italiano albume Tedesco Eiweiß.

abrúdhu , nm: abudhu, budhu 1 Definizione su pudhu o cria de s'abe Sinonimi e contrari abutu Terminologia scientifica crp, sbs Etimo srd. Traduzioni Francese couvain, œufs d'abeilles Inglese bee grub Spagnolo larva de las abejas Italiano cacchióne, larva delle api Tedesco Bienenei.

abúzu , nm: avutzu, avuzu, autzu Definizione ae petarza, calesiògiat pigione chi papat petza Sinonimi e contrari abiu, achiladori, avuziu Frasi s'avutzu niedhu chi si los intatzet! (G.Albergoni)◊ iscuru a chie si alliat s'avuzu: como no drommis prus discuidadu, za ti l'at postu bonu su siguzu daghi oto pudhas ti at isconcadu! Cognomi e Proverbi smb: Abutzu Etimo srd. Traduzioni Francese rapace Inglese predator Spagnolo de presa, de rapiña Italiano rapace Tedesco Raubvogel.

àca , nf Definizione ebba de portante, ammaistada a camminare movendho impare ambaduos peis de una parte, a borta a borta Sinonimi e contrari acheta, ebba, vacheta Cognomi e Proverbi smb: Acca Terminologia scientifica anall Etimo spn. haca Traduzioni Francese jument qui va l’amble Inglese pretty mare Spagnolo yegua amaestrada para mover los pies de un lado juntos Italiano cavallùccia Tedesco kleine Stute.

achiladòri , nm, agt Sinonimi e contrari abiu, abuzu, alabri, runchinadore Etimo srd. Traduzioni Francese rapace Inglese predatory Spagnolo de presa, de rapiña Italiano rapace Tedesco Raubvogel, räuberisch.

acubàre , vrb Definizione fàere che cuba, ufrau de s'arrennegu, de su tzacu Sinonimi e contrari abbrodhiare, abbrufulai, abbuscinare, acasidhare, ammussolai, amprudhiare, annicare, annozare, atrafudhai, pirmare, strugnai Etimo srd. Traduzioni Francese se gonfler de colère Inglese to swell-with-rage Spagnolo hervir de ira Italiano gonfiarsi di ràbbia Tedesco böse werden.

addascàre , vrb: addescare Definizione giare a papare ponendho in buca sa cosa a unu pipiu, a unu chi no podet papare a solu (ma si narat fintzes de chie papat cun dificurtade manna, apenas arrennescet o no arrennescet a papare a solu); pònnere o betare s'addescu, sa brovenda a is animales Sinonimi e contrari aescai, abbrovendhae, imbuconai Frasi atzegadu, si de tzibbu un'aizu che ingullias fit de àteras manos addescadu ◊ a chie los addescat, lendhe s'addescu aggantzant a sa manu ◊ sa mama addescat sos puzonedhos minudos in su nidu ◊ su maritu addescaiat sos minores ◊ unu malàidu grave mancu a si addescare si abbalet ◊ Nennedha est addascandhe su late a su piticu Etimo srd. Traduzioni Francese nourrir à la petite cuillère Inglese to feed Spagnolo dar de comer Italiano imboccare, nutrire Tedesco in den Mund stecken, füttern.

addedíe , avb: addeie Definizione a lughe de die, totu is oras de candho faet die a candho iscurigat Sinonimi e contrari | ctr. addenote Frasi addenote e addedie che ómine dogau isto pessandhe ◊ si ammentabat totu su chi li fit capitau addedie ◊ su bandhuleri drommit addeie e zirat addenote Etimo srd. Traduzioni Francese de jour Inglese by day Spagnolo de día Italiano di giórno Tedesco tagsüber.

addemàre , vrb: demare Sinonimi e contrari assubentai / ilmaladiare Etimo srd. Traduzioni Francese devenir poussif Inglese to become broken winded Spagnolo enfermar de huélfago Italiano imbolsire Tedesco dämpfig werden.

addenòte , avb Definizione a de note: candho est note, a oras de iscuru Sinonimi e contrari | ctr. addedie Frasi s'ispàssiu prus mannu fit addenote: sos erederis contabant istórias, bibiant e fachiant tenores ◊ in iverru addenote ghetat àstragu, in notes ciaras Etimo srd. Traduzioni Francese nuitamment Inglese at night Spagnolo de noche Italiano nottetèmpo Tedesco nachts.

«« Cerca di nuovo