A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

bodhulàre , vrb Definitzione ispudare bodhules, carràschios Sinònimos e contràrios carralciare, gruspire, irbodhulare, iscarraschiare, iscupiri, sdarrasciai, secai Ètimu srd.

bodhúle , nm Definitzione mucu chi si ndhe istacat mescamente de bruncos, de su gúturu, e si ndhe bogat a ispudadura Sinònimos e contràrios carràschiu, larodhu, salchedha, seca.

bodhulósu , agt Definitzione chi istat sèmpere ispudandho, betandho bodhules, carràschios Ètimu srd.

bodijèdha , nf Definitzione istoja pitica de buda, de ispàdula.

bodiòre , nm: boidore Definitzione su èssere buidu e, nau de gente, fintzes una genia de sentidu de si pàrrere coment'e buidos Sinònimos e contràrios boidesa, sbuidori | ctr. pienesa 2. cussas cosas tazant sa vida tua lassàndheti in intro unu boidore mannu (G.Brocca) Tradutziones Frantzesu vacuité Ingresu emptiness Ispagnolu vacuidad Italianu vuotézza Tedescu Leere.

bodíre , vrb Definitzione su provare praxere, cuntentesa, pigare gustu in calecuna cosa Sinònimos e contràrios godire*, gosai | ctr. patire, sufrire Frases Deus cherfat chi potas bodire finas a chent'annos! ◊ sos faltzos bodint candho s'àteru est avilidu ◊ su trigu meu si l'at a bodire isse Tradutziones Frantzesu jouir, prendre plaisir Ingresu to enjoy Ispagnolu aprovechar Italianu godére Tedescu sich freuen.

bódiu , agt, nm: bóidu, bóitu, búdiu, buidu, búidu, búitu, búriu, vóidu Definitzione nau de istrégiu, chi est chentza nudha aintru; fràigu piticu po dhue pònnere cosa, tretu, logu chentza nudha / erba búdia = Avena sterilis Sinònimos e contràrios bacante, isvacu, líchidu 1, sbuidu, tufudu / tuva, vasiu | ctr. prenu Maneras de nàrrere csn: fàghere unu bóidu = istuvonai; pònnere su pè in bóidu = pònnere su pede in bacante; fàghere in bóidu = circai una cosa e no dh'agatai, picai pro debbadas Frases apu agatau cust'ampudha, prena: is atras funt buidas ◊ sa cícara de s'àcua est búida 2. sos porcos los ponent in su boidedhu 3. su tiru mi at fatu bóidu ◊ est rutu in bóidu ◊ no bi apat unu momentu de bóidu in sa vida bostra! ◊ pone cosa suta ca si segat corpendhe in bóidu! Sambenados e Provèrbios prb: sacu bódiu no istat ritzu Ètimu ltn. vocitus Tradutziones Frantzesu vide Ingresu empty (space) Ispagnolu vacío Italianu vuòto, vano Tedescu leer, Raum.

bodolàre bodalàre

bodratíu , nm Definitzione genia de orrobba po fàere sa gunnedha de unos cantu costúmenes Terminologia iscientìfica ts.

bodulài, bodulàre bodalàre

bòe , nm: bòi, foe, voe Definitzione su mascu crastau de s'animale bulu, pegus mannu meda, cun is peis galigaos, cun duos corros mannos e fortes: a loba, domau e giuntu cun àteru, dhu ponent a trebballare (arare, carrare); genia de màscara de carrasegare, fata de linna, cun is corros / min. boedhu, boitu, boixedhu, boinedhu; boe de fedu = trau, malloru / genias de boes: boe corri ispratu, cúnculu (sos corros faghent una mesa luna), corri calaresu, corri trotu, bassu, aupadu, murcadu (ispuntados), corri fadhidu, corri cadreadu, crichinadu, paradu (betant a dainanti), corri acricadu, boe múdulu, boe bellu de asta (zughet sos menzus corros); manta de boes: braxu, buchialvu, corrarbu, fatzadu, ghiani píxidu, ispanu, istedhadu, merulinu, murru, mustedhinu, niedhu, pearbu, pertiatzu, purpurinu, ruju o scrosu, istedhau; boes de carena = mannos, de carena manna; sos boes pro comente benint zuntos: bòi mancosu (su de manca, su prus forte, prus àbbile si bi at diferéssia tra unu e àteru), bòi de ordinagus (su de destra: si li lassant sas funes subra) Sinònimos e contràrios mannone Maneras de nàrrere csn: su bòi corrinat, incorrat, càrchidat, muscat, iscàviat o isciàmiat, si acromat; b. muscadu = chi est pungendidhu sa musca e dhu fait cúrriri; b. muliache = zenia de èssere de sa fantasia chi nachi istat a múlios; fàghere un'abbertura a boe, a oju de boe = iscaringiai; de una musca ndi at fatu unu bòi = ndhe at fatu una chistione prus manna de su chi est; tènnere o àere sa paga de su b. domadu = su masellu; papai a boixedhus = manigare a segas, unu como unu posca (es. in famíllia, a su postu de manigare paris); bufai a boixedhu = bufare a s'imbentrada, dae sa funtana chentza umprire cun isterzu; portai su carru aundi sunt is bòis = fàghere sas cosas a s'imbesse, a su contràriu / b. marinu = bicru marinu, itl. fòca (monachus monachus); ogu de bòi (oghebboi) = zenia de puzonedhu, conca de moru; ogu de ’oe = topi de mata, àteru puzonedhu chi si assemizat a s'oghebboi Frases su boe giamat s'àinu corrudu: tue chi bides sa paza in s'oju anzenu no avertis sa trae in s'oju tou! (A.Masia Arru)◊ fatu issoro fit benindhe su carru tostadu cun duos boitos porporinos ◊ zúnghere, irzúnghere, acucurrare sos boes ◊ sos boes in beranu sunt totu muschendhe ◊ is nostros funt boes de carena e papant meda 2. finas a candu no si ndi pesaus nosu, seidí ingunis: ita est custu de papai a boixedhus?! ◊ Cainu atrubiscadu, isce puru at a cúrrere peri sas tupas e sos tramacales, che boe muilache 3. mamma tua at fatu sa zanna a boe e si est acerada Sambenados e Provèrbios smb: Boe, Boi, Bois, (Debois), Boy / prb: bòi solu no tirat carru Terminologia iscientìfica anall, bos taurus Ètimu ltn. bove(m) Tradutziones Frantzesu boeuf Ingresu ox Ispagnolu buey Italianu bue Tedescu Ochse.

boédhu , nm Definitzione min. de boe Sambenados e Provèrbios smb: Boeddu.

boedomàsu , nm Definitzione genia de bobboi che a su carrabbusu, ma a unu corru in mesu de conca Sinònimos e contràrios corrimpalas Terminologia iscientìfica crp, oryctes grypus Tradutziones Frantzesu scarabée Ingresu single-horned beetle Ispagnolu escarabajo Italianu scarabèo unicòrno Tedescu einhörniger Käfer.

boému , agt, nm Definitzione chi pertocat sa Boémia, chi o chie est de sa Boémia Tradutziones Frantzesu bohème, bohémien Ingresu bohemian Ispagnolu bohemio Italianu boèmo Tedescu böhmisch, Böhme.

bòera , nf: abbòiri, bòira, bòrea Definitzione genia de nuighedhas bàscias a oru a terra, nepidedha / bòera càrrica = néula carca Sinònimos e contràrios abboeru, boiratzu, bòrona, nébida, néula Frases che intruxu famiu ti ses acurta, morti levaditza, a acarixiai cun alas de bòira frida s'úrtimu alidedhu de unu pòberu Cristu (S.Mossa)◊ bòera in puntas abba a zuntas Sambenados e Provèrbios smb: Borea Terminologia iscientìfica tpm Ètimu ctl. boyra.

boeràre , vrb Sinònimos e contràrios annebidae, anneulare.

boeràrzu , nm Definitzione genia de nepidedha pagu craca, coment'e fumu ispartzinau meda; logu carragiau de népide, de bóira Sinònimos e contràrios nebidatzu, neulatzu, neulore Ètimu srd.

boerósu , agt Definitzione nau de su logu, chi dhue at bòera, népide, annepidau Sinònimos e contràrios neuladu, nebidosu, neulosu.

boèta , nf, nm: boetu, bueta Definitzione istugighedhu de cartone, de làuna o de àteru (prus che àteru a pònnere tebbacu, saloca) e fintzes pacu pitichedhedhu / pigadidha in b.! = lèala in culu!, bai e ara! Sinònimos e contràrios iscatuledha, ortzica Frases una boeta de trinciau, de tombacu, de sale ◊ de una bueta de trinciadu ndhe aia pro una chida si no piús Sambenados e Provèrbios smb: Boetta Ètimu itl.p bueta.

boète , nm Sinònimos e contràrios foete Frases l'aiat chérfidu fresare sas costas a corfos de boete Ètimu srd.