A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

bumburonàu , agt Definitzione chi est totu bumburones, a còcoros Sinònimos e contràrios abbultzonadu, acrocongiolau, becosu.

bumburòne , nm Sinònimos e contràrios bumburusone.

bumburusòne , nm Definitzione su giúmburu chi faet sa pistadura de un'orrutroxa, de unu cropu forte in sa carre chi si ufrat Sinònimos e contràrios abbugnadura, ammaciugadura, buglione, burrugnone, ciumbone, cocoroi 1, tzulumbone, tzumburisone Frases issa, sa coltza, totu ispilusida, fit tota piena de bumburusones Ètimu srd.

buncài , vrb Definitzione andhare aintru de unu logu, de una cosa Sinònimos e contràrios imbucai, intrae, intretire Frases tintillu babbassu, bunca a sa tella ca ti fait grassu!…◊ at buncau genti a bíngia.

bundàdi , nf Definitzione su èssere bonos, de coro bonu Sinònimos e contràrios bonesa, bonidade | ctr. malesa, malugoro.

búndha , nf Definitzione ortigu grussu istirau, fatu in paris, coment'e a tàula.

búndha 1 , nf, nm: bundhu 1 Definitzione seriedade, naturale bonu e giustu de unu chi tenet firmesa Sinònimos e contràrios bundóriu, cabu, capia, caràtere, cumprendhóniu, sinnu, tinnu Maneras de nàrrere csn: ómine, fémina chentza b. = chentza caràtere, chi no bi at de si ndhe fidare; pònnere b. in o a unu, a carchi cosa = pònnere cabu, pònnere fatu o iscurtare a unu, dare importu; passare sa bundha = passai sa ganas, su disígiu Frases custas féminas no tenent bundhu, si ant intacadu s'onestade cun fainas malas ◊ fit cantadore de bundhu chi at onoradu sa poesia 2. s'istadu fit a ponner bundhu a tie ti aia dadu una proendha noa! (A.Serra)◊ a pònnere bundhu in féminas est lucura…◊ mudemus fundhamentu a sos inzitos ponzendhe bundhu a sas cosas chi contant! (P.G.Marras)◊ mi ndhe seo pentidu ca no apo postu bundhu a tie 3. ndhe zuchio brama, ma mi est passaa sa bundha (A.Cucca) Tradutziones Frantzesu bon sens, jugement, sagesse Ingresu wisdom Ispagnolu sensatez, cordura Italianu sénno, saviézza Tedescu Verständigkeit, Weisheit.

búndha 2 , nf, nm: bundhu 2 Definitzione su bundhare, cosa a meda, bundhàntzia Sinònimos e contràrios bundhàntzia Frases de pèlcias e ruedhos bi ndhe at a bundha in cussu logu (P.M.Canu)◊ a sèmene ti frundhit in su pranu inube imprinzas e produis bundhu pro su primu alimentu de su mundhu ◊ de sa rócula ndhe at essidu abba a bundhu Ètimu srd.

bundhadósu , agt: bundharosu Definitzione chi bundhat, chi bogat o frutat meda Sinònimos e contràrios abbundanti, abbundhosu, bundhansciosu | ctr. iscassu Frases tandho fit bundhadosa ogni funtana: como mancu sas abbas parent issas! ◊ su pàsculu rupiat bundharosu, bastante a feras, bamas e masones (P.Canu) Ètimu srd.

bundhajólu , agt Definitzione chi est bundhante Sinònimos e contràrios bundhansosu, bundhantile | ctr. iscassu Ètimu srd.

bundhansciósu, bundhansósu , agt: abbundhantziosu, bundhantziosu Definitzione chi est bundhante, meda, chi bundhat Sinònimos e contràrios bundhajolu, abbundanti, abbundhosu, budansciosu | ctr. iscassu, mancante Frases sa vena sua poética fit bundhansciosa ◊ màndhiga forte tzibbu bundhansciosu e bufa binu de Olíana! ◊ no est unu suore bundhansosu chi che podes catzare cun sa manu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu copieux, abondant Ingresu plentiful Ispagnolu copioso Italianu copióso, esuberante Tedescu reichlich.

bundhànte , agt: abbundanti, bunnante Definitzione chi est meda, fintzes prus de su chi serbit / annada b. = annada bona, de cosa meda Sinònimos e contràrios abbundhantziosu, abbundhosu, bundhansciosu | ctr. ammerchinzadu, iscassu, pacu Frases sas ervas de cura creschent bundhantes in sos cunzados e peri sos caminos ◊ deviat atraessare un'àteru riu bundhante ◊ sa tanca fit un'istérrida de terrinos abbas, catzas e pasturas bundhantes ◊ sa funtana botat abbas bundhantes ◊ sa lughe fuit bundhante Ètimu ltn. abundante(m).

bundhàntile , agt Definitzione chi est bundhante Sinònimos e contràrios abbundanti Frases corófulos bundhàntiles Ètimu srd.

bundhàntzia , nf: abbundhànscia*, bundhàssia, bunnàntzia Definitzione su èssere meda, nau de sa cosa Sinònimos e contràrios budàntzia, sobra | ctr. bisognu, carestia, grusura, iscassesa, iscassia Frases sos chi sunis in povertade apant bundhàntzia! Tradutziones Frantzesu abondance Ingresu abundance Ispagnolu abundancia Italianu abbondanza Tedescu Überfluß (an+Akk.).

bundhantziósu bundhansciósu

bundhàre , vrb: abbundai* Definitzione giare, produire, bogare a meda, nau mescamente de funtanas, de terras e àteru Sinònimos e contràrios abbenai, abbundiri, rebbucare 1 | ctr. mancai 1 Frases asciuta su sucutu de cussos ojos chi sunt bundhendhe làgrimas! ◊ bundhat sa vida in noa gioventura, bundhet sa terra frutos e laores! ◊ frisca continu ti bundhet sa vena de maju bellu in lughe e armonia (P.Casu)◊ sa funtana de Luitu sichit a bundhare ◊ in beranu s'erba bundhat ◊ custa est terra chi bundhat Tradutziones Frantzesu abonder Ingresu to produce plenty of Ispagnolu abundar Italianu produrre mólto, in abbondanza Tedescu viel hervorbringen.

bundharósu bundhadósu

bundhàssia bundhàntzia

bundhíle , agt Sinònimos e contràrios bundhajolu, abbundanti, abbundhosu, budansciosu | ctr. iscassu, pacu Ètimu srd.

bundhíre , vrb: abbundiri Definitzione crèschere bene, meda, nau de cosa prantada Frases inie crisantemos fioridos bundhint cun gladiolos profumados ◊ su rú at a bundhire sentza ispina… Ètimu srd.