A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

bargamínu , nm Definitzione genia de paperi fatu de pedhe brebeghina Sinònimos e contràrios pedhecaminu Ètimu itl. bergamina Tradutziones Frantzesu parchemin, papier parchemin Ingresu parchment Ispagnolu pergamino Italianu pergamèna Tedescu Pergament.

bargamòta , nf, agt: bergamota, bergamoto, bergamotu Definitzione genia de frutuàriu tra aràngiu e limone; calidade de pira Terminologia iscientìfica frt, Citrus bergamia Tradutziones Frantzesu bergamote Ingresu bergamot Ispagnolu bergamoteo, bergamota Italianu bergamòtto Tedescu Bergamotte, Bergamottbirnbaum, Bergamottbirne.

bargellína , nf: braxellina Definitzione genia de fruschedha, orrúbia o niedha, chi essit in sa pedhe; in s'allega de is maistos de muru, tretu de ischedradura fardassada male Frases mi at fatu sa personi a bargellinas (G.Pili) Terminologia iscientìfica mld.

bàrgheda bàrgada

barghedadúra bargadadura

bàrgia , nf: barja, barza, braxa 1, vàglia 2 Definitzione genia de bobboi velenosu, coment'e una formiga matuca, agiummai cantu a un'espu; genia de arangiolu velenosu meda, a marcos orrúbios Sinònimos e contràrios àglia Terminologia iscientìfica crp, latrodectes tredecim-guttatus, myrmilla erythrocephala Ètimu ltn. varia.

bàrgia 1 , nf: barza 1, varja 1 Definitzione calidade de àghina.

bariài babiài

bariàre , vrb: variai* Definitzione cambiare, pruschetotu nau in su sensu de passare su disígiu, ispassiare unu pagu Frases ite cosas chi pessat, sa zente, pro si bariare! ◊ sa pintura no bàriat sa gana e it'e manicare no ndhe ghirat! ◊ lu chircabant pro lis bariare sas oras chin sas currentas suas.

baricéntru , nm Definitzione su puntu de unu corpus, de una massa, chi arresurtat puntu de fortza/pesu de su corpus etotu Frases cantu prus su baricentru est bassu (e tandho cantu prus unu corpus o una cosa – es. una nave – est pesante o zughet su pesu in bassu) e prus pagu si che fúrriat.

barièsa bairèsa

barigàdu , pps, nm, avb: barigau Definitzione de barigare; sa die apustis de pustigràs o fintzes sa die apustis de cras: 1. oe, 2. cras, 3. pusticràs, 4. barigadu, o, in àteru logu: 1. oe, 2. cras, 3. barigadu Sinònimos e contràrios abbarigau, imbarigadu / colau, passadu Frases su mastru in sa vida ndhe aiat bidu e barigadu de onzi colore ◊ isse si ammandroneit, ch'est barigadu su tempus e abbarradu est chena patente e como est betzu pro cosas gai 2. oe cantos de gioja e de amore, boghes cras de miséria e dolore e barigadu in d-unu muntonalzu! (A.Casula)◊ nos amos a bíere barigadu, candho torro ◊ oe est carrasegare, cras est barantinu e barigadu est Pasca… Terminologia iscientìfica tpc Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu après-demain Ingresu in three days Ispagnolu dentro de tres días Italianu fra tre giórni Tedescu in drei Tagen.

Barigàdu , nm Definitzione sa leada tra su Mandrolisai e su Campidanu de Aristanis, a manu manca de su Tirsu.

barigài, barigàre , vrb: varicare Definitzione su passare mescamente de su tempus / barigai s'eca = zumpare sa zanna Sinònimos e contràrios colare, ibarigai, passae Frases bàrigant sos annos, sas dies ◊ barigai s'ierru ◊ in zerru sas dies che bàrigant impresse ca sunt curtzas ◊ fint dissignendhe su modu de che barigare sa note ◊ barigada si ch'est sa pitzinnia ◊ barigada si ch'est s'istella mia: pro cussu mi est su logu iscuriadu! (B.Sulis) Ètimu ltn. varicare Tradutziones Frantzesu passer Ingresu to pass, to set Ispagnolu transcurrir, passar Italianu passare, tramontare Tedescu vergehen, untergehen.

barigàu barigàdu

baríglia , nf: aríglia, eríglia Definitzione frascu de terra a duas asas, a bentre lada Sinònimos e contràrios ciata Terminologia iscientìfica stz Ètimu itl. bariglio.

bàrigu , agt, nm Definitzione si narat de unu logu frantu, aprigu, in pinna de calecuna cosa (muru, monte, àteru), ue no dhue tocat bentu o àteru Sinònimos e contràrios abbigu, apogiosu, crancosu | ctr. bentosu Maneras de nàrrere csn: logu b. = frantu, chi no bi tocat bentu; avb: a dies bàrigas = no donzi die, a dies Frases in cue bi daet bàrigu su bentu ◊ faghet a bàrigu e pro cussu no si podet bídere de inoghe 2. pònedi a bàrigu a bentu! ◊ custu triballu l'amus fatu a dies bàrigas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu abri Ingresu shelter Ispagnolu cobijo, abrigo Italianu ridòsso Tedescu dicht.

barigúa , avb Definitzione pònnere a b. = a candu s'unu a candu s'àteru, fai a borta a borta Sinònimos e contràrios abbiabbia, paltibaris Ètimu srd.

baríle balíre

barilòca , nf Definitzione nau a befe, fàmine meda de su istare a giaúngiu de tempus meda.