A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

copíle , agt Definitzione chi est a loba, chi faet parte de una loba Sinònimos e contràrios copiolu, cremédhiche, cróbinu, cropaju, fadainu, lobarzu Frases a issa l'azuat meda sa sorre copile Ètimu srd.

copiólu , agt, nm: cupiolu Definitzione chi o chie est naschiu a loba, allobau, de una bentre, frade o sorre de loba; nau de versu, chi faet rima cun s'àteru Sinònimos e contràrios cróbinu, cropàgliu, fadainu, gupíule / ttrs. cupioru Frases copiolu so deo: deo cun frade meu semus unu! ◊ ambos duos amus ideales pretzisos e finas in custas cosas de apentu parimus copiolos naturales ◊ sos copiolos naschesint a sa data signalada ◊ s'úndhighi de cabidanni da in artu sas turres copiolas ant distrutu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jumeau Ingresu twin Ispagnolu gemelo, mellizo Italianu gemèllo Tedescu Zwillings.

copiòne , nm Tradutziones Frantzesu manuscrit, scénario Ingresu copycat Ispagnolu guión Italianu copióne Tedescu Regiebuch.

copísta , nm Definitzione chie tenet s'impreu de copiare, mescamente cosa iscrita Terminologia iscientìfica prf.

cópiu , nm Definitzione prochedhu, prus che àteru pesandho o de pesare a mannale (e si narat fintzes po dhu tzerriare)/ pàrriri sa mardi de is cópius (nadu de fémina) = èssere rassa meda, rassa che porcu Sinònimos e contràrios polcu Frases mòrgio a cópiu e papamus! Terminologia iscientìfica anall.

còpla cóbbula

copribbústu , nm Definitzione píngios de fémina fatu a bestire in codhos e petorras po aguantare is titas Sinònimos e contràrios petíglia.

copúdu , agt: cupudu, cupuru, gupudu Definitzione nau de cosa fata a cofu, cofuda, mescamente tundha, castiada de sa parte buida Sinònimos e contràrios acogalzadu, cafudu, conculinu, cunculutzu, cupútzulu, fucudu, pojútulu, putudu, tufudu / cdh. cuputu | ctr. còrcobe, cucurúciu, cucurudu / planeri, ladu Frases po pigai su lati si ponint is díscuas mannas cupuras Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu concave Ingresu concave Ispagnolu cóncavo Italianu còncavo, incavato Tedescu konkav, hohl.

cópula cóbbula

cópula 1 , nf: cúpula Definitzione su chelu de calecunu fràigu, fintzes de su forru a bòveda arcada e a base tundha, o de sa geminera Sinònimos e contràrios popoliu, pópula, tzimbóriu / ttrs. cúpura Terminologia iscientìfica dmo Ètimu itl. cupola.

copulàre cobbulàre

copulèta , nf: cupuleta Definitzione genia de druche Frases chin sa melaghidonza mamma faghiat una cusselva chi impitaiat pro pienare sas tericas e sas copuletas (P.Gajas) Terminologia iscientìfica drc Ètimu spn. + itl. cubilete + coppa.

còra còla 1

coràbbili , agt Definitzione nau de gente (es. amigu): de su coro, chi si tenet caru meda Sinònimos e contràrios amistantziosu, corale.

coràda , nf: corara Definitzione sa canna de is prumones; coro e prumones comente ndhe essint totu a unu tirandho sa canna; su tretu de su coro, mescamente addenanti, in petorras Sinònimos e contràrios fressura Maneras de nàrrere csn: èssiri cotu a corada (nadu de ccn.)= abbituadu, de agguantu; torràrendhe sas coradas = catzàrendhe sos ogros, bombitare totu 2. mi aciapat e mi sutzat sa corada e sas intragnas male maganzadas unu puzone tirriliolupedhe (S.Baldino)◊ custu binu sanat sa corada 3. dèu andamu iscrúcia ma ormai fia cota a corara ◊ pro pagu no ndhe torrat fintzas sas coradas, pro s'ischivu! Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. corata Tradutziones Frantzesu fressure Ingresu pluck Ispagnolu corazón y pulmón Italianu corata Tedescu Geschlinge.

coradhéri , nm Definitzione chie piscat, o trebballat o bendhet coradhu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu corailleur Ingresu coral cutter Ispagnolu coralero Italianu corallaro Tedescu Korallenschleifer.

coradhínu , agt Definitzione de su coradhu, de coradhu; chi po colore assimbígiat a su coradhu 2. s'isposa portat is làvuras coradhinas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu corallien Ingresu coral Ispagnolu coralino (barriera: arrecife) Italianu corallino Tedescu korallenrot.

coràdhu , nm Definitzione genia de organísimu de mare a bisura de tubbighedhu pitichedhedhu chi bogat coment'e sustàntzia carcària chi ammuntonandhosi creschet paret cambu de linna, tenet bisura de matighedha, tostau che pedra, de tantas genias po su colore (c. orrúbiu, niedhu, biancu, colore de orrosa), e format colónias deasi mannas chi faet naschire fintzes ísulas e costeras, segundhu su mare: si agatat in is mares sardos puru (prus che àteru s'orrúbiu, in Salighera), pretziau po fàere prendhas; a logos narant custu númene a su balladore o cacalodha, su frutighedhu de s'orruo cràbinu (orrosa canina) ca faet orrúbiu candho est cotu; cun su matessi númene dhue at una genia de erba chi benit de s'América Sinònimos e contràrios cdh., ttrs. curadhu Maneras de nàrrere csn: cara de c. = camafeu; pira de c. = zenia de prendha de apicare, illonghiada a zisa de pira Frases s’orrosàriu de oro, prata, coradhu o madrepella dhu teniant is erricus ◊ sa cariasa cota est ruja che coradhu 2. su coradhu si papat, ma tocat a no dhu cunfúndiri cun su piscialetu venenosu! Sambenados e Provèrbios smb: Coraddu Terminologia iscientìfica rba, Erythrina crista-galli Ètimu ltn. corallum Tradutziones Frantzesu corail Ingresu coral Ispagnolu coral Italianu corallo Tedescu Korall.

coràghe , nm Definitzione cambos sicaos in sa mata e bècios meda Sinònimos e contràrios meudhinu Frases sa castagna est annanno male, est totu prena de coraghe (G.Locci).

coràgi , nm: coràgiu, corazu Definitzione sa fortza de fàere calecuna cosa perigulosa, longa, difícile, peleosa, giusta, ue dhue at de tímere o fintzes solu de si pònnere atza, sa capacidade de arriscare; si narat fintzes in cobertantza o a disprétziu de sa manera de fàere de is isfacios e aprofitadores Sinònimos e contràrios alientu, atrevimentu, osadia / ttrs. curàgiu | ctr. timinzu, timoria Maneras de nàrrere csn: parare, fàchere corazu = chircare de crobare de ànimu, de si fàghere fortza in sas dificurtades, pro unu male, unu dannu; bestire, pònnere corazu a ccn. = animare, giare coràgiu, itl. infóndere coraggio; incorazindhe a unu: Coràgiu!; corazu bàrbaru = atrevimentu a fai mali mannu a unu Frases tui boga su coràgiu e fuedha! ◊ fit custrintu a parare coràgiu e a conca bàscia tucat fatu a su cumpanzu ◊ corazu no est solu a esser eroes (L.Marteddu)◊ para coràgiu, no timas! ◊ isco cales sunt sos trambucos in sa vida, ma su coràgiu de sighire no mi mancat ◊ corazu bàrbaru at tentu a bochire cudhu malevadadu! ◊ su coràgiu no est a facher gherras ma a si abbaitare in ocros un'impiegatu, unu carabbineri, unu giúdice o unu ricu fintzas chi si pisset (M.Pira) 2. arratza de corazu chi as tentu a mazare una criadura!…◊ bellu coràgiu a iscarrigai s'iscupeta apitzus de unu cristianu batiau!… Sambenados e Provèrbios prb: a tempus malu coràgiu forte Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu courage Ingresu courage Ispagnolu valor, coraje Italianu coràggio, fortézza d'ànimo Tedescu Mut.