istrúlliu 1, istrúllu , nm: istullu,
isturru,
istúrulu,
sturru Definitzione
istúrulu càmpinu, genia de pigione niedhu, no tanti mannu, chi faet abbitu in Sardigna totu s'annu e segundhu su tempus si podet bíere a nue manna: una calidade (sturnus vulgaris) est unu pagu diferente, a pintirighinos / ti los catzo geo sos istullos! = ti dhu fatzu passai dèu su machiori!, ti dhu dongu dèu su tanti!
Sinònimos e contràrios
iltrunellu,
strudhu
Frases
leesit s'istullu a sas duas ancutzas ◊ túrtures, istullos e culumbos essiant e intraiant a domo ◊ si falat cussa nue de istúrulos za coitant a che collire s'olia!…
Terminologia iscientìfica
pzn, sturnus unicolor
Ètimu
ltn.
sturnus
Tradutziones
Frantzesu
étourneau
Ingresu
starling
Ispagnolu
estornino negro
Italianu
stórno néro
Tedescu
Einfarbstar.
istrumadúra , nf: strumadura Definitzione
su s'istrumare, naschire su fedu mortu; su fedu aortiu
Sinònimos e contràrios
agurtidura,
agurtinzu,
antíngiu,
istrumera,
istrumíngiu,
strumu 1
Frases
sa muzere at tentu un'istrumadura mala
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
avortement
Ingresu
abortion
Ispagnolu
aborto,
feto abortado
Italianu
abòrto
Tedescu
Fehlgeburt.
istrumài, istrumàre, istrumàri , vrb: istrummare,
strumai Definitzione
si narat de sa fémina candho ndhe faet su pipiu chentza lómpiu, mortu; isfàere o isciusciare calecuna cosa (coment'e bogare una parte de sa truma)/ fémina istrumada = chi s'est istrumada, ndhe at pérdiu su fedu
Sinònimos e contràrios
abbortai,
agurtire,
antiri,
distrúere,
isconciare,
istrumingiai,
sciusciai
/
ispartzire
Frases
fumendhe sos primmones ti as brujadu: est acurtzu sa die chi t'istrumas ◊ Giuannedha fit ispetendhe… si est posta a samunare in terra e si est istrumada ◊ si nch'est istrumada, est lunàdica e sèmene no ndhe batit a frutu ◊ bi ndh'at chi si faghet istrumare, como chi sa lege lis dat amparu ◊ mortu est maridu meu… so ràida e m'istrumo! ◊ sa fémina istrumada zughet sa fossa abberta baranta dies
2.
po fai logu a ponni su contaroi ndi ant istrumau un'arrogu de muru ◊ a cini fait e istrumat no dhi mancat faina ◊ is pieghedhas de sa fardeta si apredant cun contonedhos po no si nd'istrumari
Ètimu
ltn.
extremare, exterminare
Tradutziones
Frantzesu
avorter
Ingresu
to have an abortion
Ispagnolu
abortar
Italianu
abortire
Tedescu
abortieren.
istrumbitài , vrb Definitzione sonare sa trumbita, sonare po fàere giare atentzione (nau fintzes de is màchinas).
istrúmbitu , nm Definitzione orrutòrgia a cropu, a istràmpidu Frases s'ómine nche l'est brincatu a codhos, li at ghetatu s'anca e l'at rutu a istrúmbitu a palas a terra (G.Albergoni).
istrumbonàre , vrb Definitzione fàere moida, sonos, tzàcurros: in cobertantza, trodhiare Ètimu srd.
istrúmbu , nm: istrúmbulu, istrúmmulu, strumbu Definitzione genia de bàculu cun sa punta a ispina de ferru a púnghere is boes / tocai de i. = púnghere a puntorzu Sinònimos e contràrios frúmbulu, puntógliu Frases ant fintzas provau a tocai is bòis de istrumbu, ma no boliant prus andai Terminologia iscientìfica ans. Ètimu ltn. stum(b)ulus.
istrumbulài, istrumbulàre , vrb Definitzione púnghere a istrúmbulu Sinònimos e contràrios apuntolzare, ispuntogliare Ètimu srd.
istrumbuligài , vrb: istrumbulligai Definitzione avolotare / i. su mari, s'istògumu Sinònimos e contràrios agiolotare, istrumbullai Frases no mi fatzais istrumbuligai s'istògumu! ◊ chi sighis a m'istrumbulligai s'istògumu bis ca piscas diaderus!… Ètimu srd.
istrumbullài , vrb Definitzione
pònnere trumbullu, avolotu, pentzamentu, fàere pentzare
Sinònimos e contràrios
istrevuzire,
sciambullai,
strumbuligai
Frases
dógnia borta m'istrumbullat su coru, candu dh'intendu, cussa pipia! ◊ Gesús dh'iat fatu fissu una castiada: Simoni si fiat inténdiu istrumbullendi cun sa violéntzia de una temporada ◊ nara, ma mi bois istrumbullai is figaus?!◊ de seguru est cussa canciofa de sa cena chi mi at istrumbullau s'istògumu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
bouleverser
Ingresu
to disturb
Ispagnolu
trastornar
Italianu
sconvòlgere,
turbare
Tedescu
erschüttern,
verwirren.
istrumbullaméntu , nm Definitzione su istrumbullai, avolotamentu, murigu Frases boisàteros puru seis a istrumbullamentu de matza? (M.Deiana)
istrumbulligài istrumbuligài
istrumbúlliu, istrumbúllu , nm Definitzione avolotu, mamudinu; fintzes murigamentu de matza Sinònimos e contràrios carralzu, chichígliu, pilissu, sciumbullu, subuzu / avolotu 2. cussa pireta mi est pigandhe a istrumbullos de matza! Ètimu srd.
istrúmbulu istrúmbu
istrúmbulu 1 , nm Sinònimos e contràrios ispéntimu, istrampu, úbridu Frases Mamuscone est un'istrúmbulu malu inue che betaiant sos cundennados a morte.
istrumentàle, istrumentàli , agt Definitzione chi pertocat un'istrumentu, un'aparíciu, nau pruschetotu de cosas, datos o fatos chi si podent averguare (o fàere) cun aparícios, cun machinàrios.
istruméntu , nm: istrummentu,
strumentu Definitzione
documentu púbblicu chi faet su notàriu e narat de chie est unu bene; css. aina, aparíciu, machinàriu po fàere ccn. cosa / i. musicale = aina fata apostadamente po sonare música, de genia diferente segundhu ite dha faet sonare (a sulu a o bentu, de linna o de otone; a iscudidura, a cropos, es. is tumbarinos)
Sinònimos e contràrios
atu,
paperi
/
aina,
aparéciu,
machinàriu
Frases
su notàriu pro su sodhu sa lira nos at leadu, sempre e candho at capitadu de fàghere carchi istrumentu ◊ su notaju de istrumentos frassos fit dispostu a ndhe fàghere cantos ndhe li pediant
Ètimu
itl.
strumento
Tradutziones
Frantzesu
acte notarié,
instrument
Ingresu
notarial act
Ispagnolu
escritura,
acta notarial
Italianu
atto notarile,
struménto
Tedescu
notarielle Urkund,
Instrument.
istrumèra , nf Sinònimos e contràrios agurtidura, agurtinzu, antíngiu, istrumadura, istrumíngiu Ètimu srd.
istruminàda , nf Definitzione móvia a cropu, su si mòvere a fàere cosa, fintzes istribitada o cadredhada po calecuna cosa in contràriu / un'i. de trabàgliu, de bentu, de abba = betada de manu, corpu o nue de bentu, de abba Ètimu srd.
istruminàre , vrb Definitzione mòvere o fàere impresse Ètimu ltn. exterminare.