istrúlliu 1, istrúllu , nm: istullu,
isturru,
istúrulu,
sturru Definizione
istúrulu càmpinu, genia de pigione niedhu, no tanti mannu, chi faet abbitu in Sardigna totu s'annu e segundhu su tempus si podet bíere a nue manna: una calidade (sturnus vulgaris) est unu pagu diferente, a pintirighinos / ti los catzo geo sos istullos! = ti dhu fatzu passai dèu su machiori!, ti dhu dongu dèu su tanti!
Sinonimi e contrari
iltrunellu,
strudhu
Frasi
leesit s'istullu a sas duas ancutzas ◊ túrtures, istullos e culumbos essiant e intraiant a domo ◊ si falat cussa nue de istúrulos za coitant a che collire s'olia!…
Terminologia scientifica
pzn, sturnus unicolor
Etimo
ltn.
sturnus
Traduzioni
Francese
étourneau
Inglese
starling
Spagnolo
estornino negro
Italiano
stórno néro
Tedesco
Einfarbstar.
istrumadúra , nf: strumadura Definizione
su s'istrumare, naschire su fedu mortu; su fedu aortiu
Sinonimi e contrari
agurtidura,
agurtinzu,
antíngiu,
istrumera,
istrumíngiu,
strumu 1
Frasi
sa muzere at tentu un'istrumadura mala
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
avortement
Inglese
abortion
Spagnolo
aborto,
feto abortado
Italiano
abòrto
Tedesco
Fehlgeburt.
istrumài, istrumàre, istrumàri , vrb: istrummare,
strumai Definizione
si narat de sa fémina candho ndhe faet su pipiu chentza lómpiu, mortu; isfàere o isciusciare calecuna cosa (coment'e bogare una parte de sa truma)/ fémina istrumada = chi s'est istrumada, ndhe at pérdiu su fedu
Sinonimi e contrari
abbortai,
agurtire,
antiri,
distrúere,
isconciare,
istrumingiai,
sciusciai
/
ispartzire
Frasi
fumendhe sos primmones ti as brujadu: est acurtzu sa die chi t'istrumas ◊ Giuannedha fit ispetendhe… si est posta a samunare in terra e si est istrumada ◊ si nch'est istrumada, est lunàdica e sèmene no ndhe batit a frutu ◊ bi ndh'at chi si faghet istrumare, como chi sa lege lis dat amparu ◊ mortu est maridu meu… so ràida e m'istrumo! ◊ sa fémina istrumada zughet sa fossa abberta baranta dies
2.
po fai logu a ponni su contaroi ndi ant istrumau un'arrogu de muru ◊ a cini fait e istrumat no dhi mancat faina ◊ is pieghedhas de sa fardeta si apredant cun contonedhos po no si nd'istrumari
Etimo
ltn.
extremare, exterminare
Traduzioni
Francese
avorter
Inglese
to have an abortion
Spagnolo
abortar
Italiano
abortire
Tedesco
abortieren.
istrumbitài , vrb Definizione sonare sa trumbita, sonare po fàere giare atentzione (nau fintzes de is màchinas).
istrúmbitu , nm Definizione orrutòrgia a cropu, a istràmpidu Frasi s'ómine nche l'est brincatu a codhos, li at ghetatu s'anca e l'at rutu a istrúmbitu a palas a terra (G.Albergoni).
istrumbonàre , vrb Definizione fàere moida, sonos, tzàcurros: in cobertantza, trodhiare Etimo srd.
istrúmbu , nm: istrúmbulu, istrúmmulu, strumbu Definizione genia de bàculu cun sa punta a ispina de ferru a púnghere is boes / tocai de i. = púnghere a puntorzu Sinonimi e contrari frúmbulu, puntógliu Frasi ant fintzas provau a tocai is bòis de istrumbu, ma no boliant prus andai Terminologia scientifica ans. Etimo ltn. stum(b)ulus.
istrumbulài, istrumbulàre , vrb Definizione púnghere a istrúmbulu Sinonimi e contrari apuntolzare, ispuntogliare Etimo srd.
istrumbuligài , vrb: istrumbulligai Definizione avolotare / i. su mari, s'istògumu Sinonimi e contrari agiolotare, istrumbullai Frasi no mi fatzais istrumbuligai s'istògumu! ◊ chi sighis a m'istrumbulligai s'istògumu bis ca piscas diaderus!… Etimo srd.
istrumbullài , vrb Definizione
pònnere trumbullu, avolotu, pentzamentu, fàere pentzare
Sinonimi e contrari
istrevuzire,
sciambullai,
strumbuligai
Frasi
dógnia borta m'istrumbullat su coru, candu dh'intendu, cussa pipia! ◊ Gesús dh'iat fatu fissu una castiada: Simoni si fiat inténdiu istrumbullendi cun sa violéntzia de una temporada ◊ nara, ma mi bois istrumbullai is figaus?!◊ de seguru est cussa canciofa de sa cena chi mi at istrumbullau s'istògumu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bouleverser
Inglese
to disturb
Spagnolo
trastornar
Italiano
sconvòlgere,
turbare
Tedesco
erschüttern,
verwirren.
istrumbullaméntu , nm Definizione su istrumbullai, avolotamentu, murigu Frasi boisàteros puru seis a istrumbullamentu de matza? (M.Deiana)
istrumbulligài istrumbuligài
istrumbúlliu, istrumbúllu , nm Definizione avolotu, mamudinu; fintzes murigamentu de matza Sinonimi e contrari carralzu, chichígliu, pilissu, sciumbullu, subuzu / avolotu 2. cussa pireta mi est pigandhe a istrumbullos de matza! Etimo srd.
istrúmbulu istrúmbu
istrúmbulu 1 , nm Sinonimi e contrari ispéntimu, istrampu, úbridu Frasi Mamuscone est un'istrúmbulu malu inue che betaiant sos cundennados a morte.
istrumentàle, istrumentàli , agt Definizione chi pertocat un'istrumentu, un'aparíciu, nau pruschetotu de cosas, datos o fatos chi si podent averguare (o fàere) cun aparícios, cun machinàrios.
istruméntu , nm: istrummentu,
strumentu Definizione
documentu púbblicu chi faet su notàriu e narat de chie est unu bene; css. aina, aparíciu, machinàriu po fàere ccn. cosa / i. musicale = aina fata apostadamente po sonare música, de genia diferente segundhu ite dha faet sonare (a sulu a o bentu, de linna o de otone; a iscudidura, a cropos, es. is tumbarinos)
Sinonimi e contrari
atu,
paperi
/
aina,
aparéciu,
machinàriu
Frasi
su notàriu pro su sodhu sa lira nos at leadu, sempre e candho at capitadu de fàghere carchi istrumentu ◊ su notaju de istrumentos frassos fit dispostu a ndhe fàghere cantos ndhe li pediant
Etimo
itl.
strumento
Traduzioni
Francese
acte notarié,
instrument
Inglese
notarial act
Spagnolo
escritura,
acta notarial
Italiano
atto notarile,
struménto
Tedesco
notarielle Urkund,
Instrument.
istrumèra , nf Sinonimi e contrari agurtidura, agurtinzu, antíngiu, istrumadura, istrumíngiu Etimo srd.
istruminàda , nf Definizione móvia a cropu, su si mòvere a fàere cosa, fintzes istribitada o cadredhada po calecuna cosa in contràriu / un'i. de trabàgliu, de bentu, de abba = betada de manu, corpu o nue de bentu, de abba Etimo srd.
istruminàre , vrb Definizione mòvere o fàere impresse Etimo ltn. exterminare.