munciòni , nm, agt: (mun-ci-o-ni) muntzioni mutzicone, mutziconi, mutzigone, mutzioni Definitzione orrugu de linna grussu, mescamente su chi abbarrat apustis istudau su fogu o chi no est segau apostadamente ma comente essit (de linna bècia, de arraighina); mutzigone, nau in cobertantza de unu, chi s'istat tropu citiu, chellau, abengau, de pagos foedhos / mutzioni de inferru (nau de ccn.) = avassu de galera, malu meda Sinònimos e contràrios cossigone, morcione, runcu, titone, trunchedhu / mudurcu Frases su logu fiat abbruxau: testimòngius abarrànt is muntzionis niedhus de is matas ◊ allomíngia unu muntzioni de fogu! ◊ dhoi fiat cinixu e muntzionis istudaus ◊ paramus sas manos a su fogu de mutzigones sicos ◊ at assitzau is mutzionis de su fogu 2. cantu fit istada allegra e buglista, como Mariedha si fit fata mutzigona ◊ e tui, muntzioni, no naras nudha?! ◊ citudí tui, muntzioni tontu, o ita ti creis, ca timu? Sambenados e Provèrbios smb: Muzzigoni Ètimu srd.
múnculu , nm Definitzione
bratzu chi dhi mancat sa manu, de unu manimutzu
Ètimu
itl.
monco
Tradutziones
Frantzesu
moignon
Ingresu
stump
Ispagnolu
brazo manco,
muñón
Italianu
moncherino
Tedescu
Armstumpf.
mundadúra , nf: mundhadura Definitzione
su mundhare, pruschetotu nau de sa manera (fintzes po sa lestresa pinnigandho cosa); sa cosa mundhada
Sinònimos e contràrios
mundhonzu
/
alga,
isargadura,
mundhaza,
scovadura
Frases
mi ndi siat mundadura… fiant cantendi cantzonis! ◊ su piricoco e sa pruna dhos faiant a mundhadura… papandho! ◊ fint a iscobas bochindhe tilibirche, faghindhe a mundhadura pro l'ammuntonare a l'istichire fogu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
balayage,
ordures
Ingresu
rubbish
Ispagnolu
basura
Italianu
spazzatura
Tedescu
Fegen,
Kehricht.
mundài , vrb: mundhare,
mundhari,
munnare Definitzione
ammuntonare a unu tretu s'àliga po che dh'arregòllere, mescamente passandho s'iscova po illimpiare su logu; pinnigare totugantu, no lassare nudha, pigare fintzes su chi no si depet, pigare coment'e a mundhadura (nau fintzes de su chi faet una fortza manna)/ mundhare a lébiu (chentza fagher bolare s'arga), a cadhos a cadhos (impresse meda, faghindhe bolare s'arga atesu, e pesendhe brúere)
Sinònimos e contràrios
afachiare,
disargare,
isaligare,
iscobare,
munnuzare,
scovai
/
leai,
pinnicai
Frases
nosu innòi nci seus po sfrigociai, mundai, allichidiri su logu!…◊ cudha pratza pariat un'isprigu de comenti dh'iu mundada! ◊ amus totu mundhadu sa carrela ca colat sa portessione
2.
sa giustítzia in pagos annos si che aiat mundhadu totu ◊ odheu, za amus coitadu a che mundhare cussos pagos sodhos: chentza nudha semus! ◊ nci dh'at mundau su bentu, s'arriu ◊ su dillúviu fut acanta de nci mundai totu sa bidha
Ètimu
ltn.
mundare
Tradutziones
Frantzesu
balayer,
nettoyer
Ingresu
to sweep
Ispagnolu
barrer
Italianu
spazzare
Tedescu
kehren,
fegen.
mundhàda , nf Definitzione su mundhare, su passare s'iscova a ndhe pinnigare s'àliga Sinònimos e contràrios afachiada, isargada Frases daechela una mundhada, inoghe, ca che at arga! Ètimu srd.
mundhadòre , nm Definitzione chie mundhat: in su radu po mòlere olia, genia de pala chi passat arrasigandho a lébiu in su fundhu (sutana) po mòvere e agghiare s'olia asuta de is molas Sinònimos e contràrios isargadore, scovadori Frases su manzanu in carrela passat su mundhadore a pulire Ètimu srd.
mundhadúra mundadúra
mundhànu , agt Definitzione chi est de su mundhu, de custu mundhu Frases Pódhighe at iscritu "Sa mundhana cummédia" ◊ cussu pessat solu a s'interessu e a su bene mundhanu ◊ s'in sa Terra sos èsseres mundhanos simizantes a tie funt istados, sanos e fortes ma ispiantados, ancora in percas viviant che nanos! (S.Murgia) Sambenados e Provèrbios smb: Mundanu.
mundhàre, mundhàri mundài
mundhàtzu , nm Definitzione sedatzu de argiola po chèrrere sa mundhaza de is laores Sinònimos e contràrios cerrigu, chibiru Terminologia iscientìfica ans.
mundhàza , nf Definitzione
àliga chi si arregollet mundhandho, purgadura de is laores
Sinònimos e contràrios
mundadura
/
cerfa,
coale,
coamaderzu,
coalina,
coana,
culischedhu,
enina,
genina,
ghinina,
ischivozu
Frases
in dogni trigu bi at mundhaza ◊ su mare buliadu bombitat mundhaza
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rebut,
épluchure,
grenaille
Ingresu
refuse
Ispagnolu
barredura,
monda
Italianu
mondíglia
Tedescu
Spreu,
Abfälle (Pl.).
mundhía mindía
mundhiànu , agt Definitzione nau de abba chi proet, chi est fine, a tzivina, a orrosina.
mundhièdha , nf Sinònimos e contràrios mindia.
mundhilía , nf Definitzione preugu Sinònimos e contràrios mindia, mundhítzia, pidúciu Terminologia iscientìfica crp Ètimu srd.
mundhína modhína
mundhinàre modhinàre
mundhinòne , avb Definitzione èssere m. = a su proe proe, proendho fatuvatu.
múndhinu , avb Definitzione andhare m. m. = andai piotibioti, chentza foedhare, chentza fàere iscóviu Frases su capiscuadra si che iscambuliaiat pro torrare múndhinu múndhinu, in punta de pè, a buscare sos triballantes chistionendhe ◊ est intradu múndhinu múndhinu.
mundhiòla , nf Definitzione preughedhu piticu Sinònimos e contràrios mindia, mundhítzia, peogu, pidúciu Terminologia iscientìfica crp Ètimu srd.