A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

màre , nm: mari Definitzione mare biu, is abbas de sa Terra, in colore asulu cotu e biaitu, arregortas impare in is fundhales prus bàscios, cosa chi ndhe pigat tres batorunos de totu sa Terra: si distinghet in ocèanu, su prus mannu chi imprassat fintzes is continentes, e mare si intremesu de terras, parte de is abbas chi arresurtant inghiriadas de terras o in calecuna manera distintas de dhas pòdere cunsiderare a bandha de un'ocèanu (es. Mare de Sardigna, m. Tirrenu, m. Adriàticu, m. Mediterràniu); nau a ispantu in su sensu de meda, cantidade manna de gente e de cosa, símbulu de bundhàntzia / a./c.: de su paris de su mare si misurant is artàrias fache a s'aera e is profundhidades fache a su centru de sa Terra Sinònimos e contràrios meda Maneras de nàrrere csn: camba, bratzu de m. = parte de unu mare chi che intrat in mesu de sa terra; mari biu = mare abbertu, abba russa; mari mortu = istagnu; s'abba a su m., aciúngiri abba a mari = dare a ue o a chie no ndh'at bisonzu; andhare a mare plenu = risposta de as arguidores chi che leant sos trastes a domo de sa cojada noa; no agatai abba in m. = no bídere su cadhu presu; mare malu = mari avolotau, candho s'abba est móida pro sos bentos (m. bonu candho est sériu); èssere che betadu a mare (nadu de cosa chi serbit) = èssere in debbadas, no lassare arrastu (nadu de cosa pérdida o furada); sicare su mare (nadu de unu pro su faedhare chi faghet)= faedhare a mal'istropiadura de lassare trassidos; (fàghere una cosa) canno sicat s'abba in m. = mai; camminare pígiu m. = subra de s'abba; cunnu de m. = burba marina o budha de cuadhu (o de molenti), zenia de cocoi de mare sentza de zoga, chi a un'ala e àtera zughet coment'e duas pínnigas; fàghere mares e mundhos = cosas de ispantu, mannas, aira; mare territoriale = tretu de mare largu unos 25 chilómitros totu ororu de sa terra, ue un’istadu essit a mare, cussideradu parte de su territóriu sou etotu (dae cuss'oru su mare est cussideradu internatzionale) Frases oe che sunt in mare a si ammodhigare ◊ est biaitu e pàsidu su mare ◊ su mare si altzat, si falat e torrat a s'incànsciu sou ◊ sa balca piscagiola piscat in altu mare ◊ tue ses limba mala chi pones fogu a su mare! ◊ cun su vaporinu bandu a piscai in mari biu 2. in cussa domo bi fit su mare: contaiat una fémina de su vichinatu chi, solu dae s'atzimatura de sa càule, bi campaiat una famíglia intrea ◊ chi Deus ti cuntzedat unu mare de gràscias! ◊ bi aiat unu mare de zente ifatu sou ◊ su sole betat mares de lughe ◊ – Anue andais? – A mare plenu! 3. ant àpidu mare malu e lis at fatu male sa nave ◊ cussu dinari est che betadu a mare Terminologia iscientìfica slg Ètimu ltn. mare Tradutziones Frantzesu mer Ingresu sea Ispagnolu mar Italianu mare Tedescu Meer, See.

marèa madèra

marèa 1 , nf Definitzione unu de is movimentos chi su mare faet a bortas fadhias: is abbas si inartant e si ndhe acortzint a sa costera (m. arta o umpridura), o si abbàsciant e istésiant de s'oru (m. bàscia o assica) segundhu comente si agatant Sole e Luna (candho funt ifilu faent fortza impare e atirant su mare) Tradutziones Frantzesu marée Ingresu tide Ispagnolu marea Italianu marèa Tedescu Gezeiten (Pl.), Tiden (Pl.), Flut (alta marea), Ebbe (bassa marea).

mareàdu, mareàtu , agt Definitzione chi est in colore de mare; si narat puru de chie sufrit de illuinamentu o furriamentu de conca, de gana lègia Frases unu fiore de oro, unu rúgiu atzesu e unu mareadu.

marèdha , nf Definitzione genia de pigione Sinònimos e contràrios codilonga, coeta, coisàida, isposita, madisca, madiscedha, niacoa, tzantzigadita Terminologia iscientìfica pzn.

maregiài , vrb Definitzione fàere male su mare, fàere a gana lègia.

maremótu , nm Definitzione movimentu a s'ingrundha e disastrosu de su mare candho su terremotu che faet aintru (in su fundhu) de su mare Frases no nc'est prus abetu chi una citadi isderrocada de unu maremotu bengat torra abbitada Tradutziones Frantzesu raz de marée Ingresu seaquake Ispagnolu maremoto Italianu maremòto Tedescu Seebeben.

maremúndhu , nm: marimuntu Definitzione malemundhu, genia de terramíngiu, terra màini o lugiana Sinònimos e contràrios terrasanta, torco Ètimu ltn. arena immunda + malu.

marèndha , nf: merendha, mirendha Definitzione su papare de mesudie (e de is dies de fatu) Sinònimos e contràrios bustu, pragnu Frases sos messadores a mesudie si setzint in s'umbra a fàghere sa merendha ◊ Rosina providiat sa merendha e sa chena 2. comporadu apo pane, ozu, cicória, pisu, patata pro bustu e merendha ◊ mi picabo sa merendha ca pro mene no fit fàtzile a abbarrare dae mesudie fintzas a tardu mannu chene tzibbire Sambenados e Provèrbios smb: Merenda Tradutziones Frantzesu déjeuner Ingresu dinner Ispagnolu comida, almuerzo Italianu pranzo Tedescu Mittagessen.

maréngu , nm Definitzione genia de moneda; butone de prata in is brúcios de sa camisa, in costúmenes Frases innetat, sunt monedas: billos sos marengos! ◊ no agateit marengos de oro, ma fit dinari bonu ◊ si che iat leau cosa de marengos agataos in terra.

mareníscu , agt: mariniscu Definitzione de marineris, chi pertocat is marineris.

mareósu , agt: maretosu Definitzione chi si movet che a s'abba de su mare, a undhas chi si inartant e si abbàsciant / mare m. = tretu de mare sugetu meda a si avolotare.

marèsa malèsa

maresciàllu, maressàllu manisciàldu

marèta , nf Definitzione mara minore, paule de abba aintru de is grutas Terminologia iscientìfica slg Ètimu srd.

marèta 1 , nf, nm: maretu Definitzione su movimentu de is undhas de su mare Ètimu itl. maretta.

maretàda , nf Definitzione aundhada forte de su mare Frases sas maretadas de su mare in bulluzu fachent chimentu mannu Tradutziones Frantzesu tempête de mer Ingresu sea storm Ispagnolu marejada Italianu mareggiata Tedescu Sturmflut.

maretàre , vrb: ammaretae, maretzai Definitzione mòvere che is undhas de su mare Sinònimos e contràrios marugliai Frases su trigu est maretendhe ◊ bido sos fiores maretados ◊ maju bellu in sos campos laorados maretendhe presentat su laore Tradutziones Frantzesu flotter, il y a eu de la tempête ou la tempête a fait rage (v. imp.) Ingresu to be wavy Ispagnolu olear, encresparse Italianu fluttuare, mareggiare Tedescu wogen.

maretósu mareósu

marètu marèta 1