madrèdha , nf Definitzione su rei de oros, in su giogu a cartas.
madrédhu , nm Definitzione
css. cosa modhinca modhinca, impastada cun abba meda, apicigosa, lissinida, e fintzes cosa infadosa; nau de ccn., chi est chentza de fortza peruna, illangoriu / fatu a m. = ammudhiau meda
Sinònimos e contràrios
magullolla,
maltitzu
Frases
si che betat su frémulu in su tofu de sa farina, murighendhe cun sos pódhighes, poscas si carrarzat su madredhu cun farina (G.Addis)
Tradutziones
Frantzesu
bouillie
Ingresu
mush
Ispagnolu
papilla
Italianu
poltìglia
Tedescu
Brei.
madrélzu madérzu
madrepèlla, madrepèrla , nf: madripella,
madripèrla,
matipèrela,
matiperla,
matripella Definitzione
genia de ossu de animales de mare croxios (es. nàcara), lughente, impreau po fàere butonedhos piticos
Frases
gighet sos ojos che de madrepella ◊ cun d-unu sonetedhu de matripellas intonat su ballu po istraviare a Babbai de su dolore de s'ispítzulu de s'àrgia
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
nacre
Ingresu
pearl
Ispagnolu
nácar
Italianu
madrepèrla
Tedescu
Perlmutter,
Perlmutt.
màdri màdre 1
màdri 1 , nf Definitzione donniuna de is primas duas fogighedhas chi bogat unu sèmene candho tzeurrat Frases apustis de s'intzeurramentu, s'erba crescit in madri, is primus follixedhas chi si sicant Terminologia iscientìfica rbr.
màdri 2 màdre
màdria 1 , nf: matria Definitzione
vite, orrugu de cosa tundhu e longu (prus che àteru metallu), sèmpere prus finóngiu de sa conca a sa punta e cun d-unu surcu chi girat a caragolu a manera chi sa crista, comente si faet girare a fortza, s'incàsciat in mesu de sa linna e dha poderat firma / partes de una m.: iscógliu o conca, ferme a caragolu, passu, punta
Sinònimos e contràrios
via 2
Frases
sa motocicreta l'apo revistada in donzi màdria, ma no bi cheret partire gai etotu
Ètimu
itl.
madre
Tradutziones
Frantzesu
vis
Ingresu
screw
Ispagnolu
tornillo,
rosca
Italianu
vite
Tedescu
Schraube.
màdria 2 màdre 1
madría, màdria , nf: madriche,
màdriche,
madriga,
madrighe,
màdrighe,
madrija,
màrdiga,
mardighe,
matrica,
matriche,
màtriche Definitzione
frammentu bíschidu (aghedu, pane lassau cruo de sa cota passada) iscagiau in abba caente e sale e unu pagu de farra e lassau pesare, de ammesturare impastandho po fàere totu sa cota noa de su pane; late imbischidau, aghedu, cagiau aghedu po fàere giodhu, o fintzes giodhu etotu chi si lassat a frammentu po ndhe fàere àteru
Sinònimos e contràrios
ammentarzu,
fermentarzu
Maneras de nàrrere
csn:
betare sa madrighe: sòrbere su frammentarzu in abba caente e sale, impastèndhelu cun paga farina de meschiare a totu s'àtera cumassendhe, candho sa madrighe est pesada; madrighe de aghedu = su fiore de su binu, zenia de mufa chi lu faghet aghedare; lassare sa madrighe (nadu in suspu) = fàghere una cosa chentza che la finire totu; boe de madrighe = boe mannu, betzu; pònnere sa madrighe in ccn. logu (nadu de unu)= istentàresi a tropu; no pesare sa màdriche a ccn. (ómine) = no podet fàghere fizos
Frases
sa suetora ponet in su pane sa madrighe ◊ sa madrija faghet pesare su pane ◊ est andhata a petire unu cantedhu de matrica ◊ videndhe sezis comente devet èssere sa màtriche vona? ◊ fetzet su piaghere de mi zare unu talighedhu de frammentazu ca depo preparare sa mardighe!
2.
li aiant illepiatu s'istaca e in cuile no bi li aiant lassatu mancu sa matriche de su late víschidu
3.
oe za dh'at posta sa madrighe in su tzilleri, frade tou!…
Terminologia iscientìfica
pne
Ètimu
ltn.
matrice(m)
Tradutziones
Frantzesu
ferment,
levain,
enzyme
Ingresu
ferment
Ispagnolu
levadura,
fermento,
diastasa,
enzyma
Italianu
ferménto,
enzima
Tedescu
Ferment,
Enzym,
Gärungserreger,
Hefe,
Germ.
madricàu , nm: madrigadu,
mardigau,
matricatu Definitzione
calesiògiat animale mannu, pruschetotu fémina, chi tenet duos e prus annos; sa parte de su tàgiu (prus che àteru brebès) chi est pesandho s'angione, at angiau, est de múrghere, giai sèmpere contivigiada a parte in tempus de giare frutu
Sinònimos e contràrios
madriedu
| ctr.
lachinza
2.
norant'una sunt de mardigau, cussas chi oe soe murghendhe ◊ lachinza e madricau est totu ammisturu ◊ in su cubile bi at abbarrau lachinza e madricau
Ètimu
ltn.
matrice(m)
Tradutziones
Frantzesu
poulinières,
les bêtes reproductrices
Ingresu
she-beasts
Ispagnolu
animal que ha parido
Italianu
le béstie matricine
Tedescu
Muttertiere (Pl.).
madríche, màdriche madría
màdrie màdre 1
madriédu , nm: maldiedu, mardiedu, mardieru Definitzione sa parte de su bestiàmene fémina chi at angiau / fémina de mardieru = fémina manna intrada in tempus, madriguda Sinònimos e contràrios madricau | ctr. lachinza Frases cussu est unu caboni de madriedu ◊ est pedrixi de madriedu ◊ is pastores furint assidandho su madriedu 2. a si sfendiai dh'at agiurara una fémina de mardieru (S.Diana) Ètimu srd.
madríga madría
madrigadàzu , nm Definitzione pastore chi contivígiat su madriedu Terminologia iscientìfica pst.
madrigàdu madricàu
madrigàle, madrigàli , nm Definitzione genia de cumponimentu poéticu
madríghe, màdrighe madría
madrighèra , nf Definitzione cosa o logu chi faet de madrighe, a bisura de pipiniera Frases cussa domo est una madrighera de ladrones!