madrèdha , nf Definizione su rei de oros, in su giogu a cartas.
madrédhu , nm Definizione
css. cosa modhinca modhinca, impastada cun abba meda, apicigosa, lissinida, e fintzes cosa infadosa; nau de ccn., chi est chentza de fortza peruna, illangoriu / fatu a m. = ammudhiau meda
Sinonimi e contrari
magullolla,
maltitzu
Frasi
si che betat su frémulu in su tofu de sa farina, murighendhe cun sos pódhighes, poscas si carrarzat su madredhu cun farina (G.Addis)
Traduzioni
Francese
bouillie
Inglese
mush
Spagnolo
papilla
Italiano
poltìglia
Tedesco
Brei.
madrélzu madérzu
madrepèlla, madrepèrla , nf: madripella,
madripèrla,
matipèrela,
matiperla,
matripella Definizione
genia de ossu de animales de mare croxios (es. nàcara), lughente, impreau po fàere butonedhos piticos
Frasi
gighet sos ojos che de madrepella ◊ cun d-unu sonetedhu de matripellas intonat su ballu po istraviare a Babbai de su dolore de s'ispítzulu de s'àrgia
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
nacre
Inglese
pearl
Spagnolo
nácar
Italiano
madrepèrla
Tedesco
Perlmutter,
Perlmutt.
màdri màdre 1
màdri 1 , nf Definizione donniuna de is primas duas fogighedhas chi bogat unu sèmene candho tzeurrat Frasi apustis de s'intzeurramentu, s'erba crescit in madri, is primus follixedhas chi si sicant Terminologia scientifica rbr.
màdri 2 màdre
màdria 1 , nf: matria Definizione
vite, orrugu de cosa tundhu e longu (prus che àteru metallu), sèmpere prus finóngiu de sa conca a sa punta e cun d-unu surcu chi girat a caragolu a manera chi sa crista, comente si faet girare a fortza, s'incàsciat in mesu de sa linna e dha poderat firma / partes de una m.: iscógliu o conca, ferme a caragolu, passu, punta
Sinonimi e contrari
via 2
Frasi
sa motocicreta l'apo revistada in donzi màdria, ma no bi cheret partire gai etotu
Etimo
itl.
madre
Traduzioni
Francese
vis
Inglese
screw
Spagnolo
tornillo,
rosca
Italiano
vite
Tedesco
Schraube.
màdria 2 màdre 1
madría, màdria , nf: madriche,
màdriche,
madriga,
madrighe,
màdrighe,
madrija,
màrdiga,
mardighe,
matrica,
matriche,
màtriche Definizione
frammentu bíschidu (aghedu, pane lassau cruo de sa cota passada) iscagiau in abba caente e sale e unu pagu de farra e lassau pesare, de ammesturare impastandho po fàere totu sa cota noa de su pane; late imbischidau, aghedu, cagiau aghedu po fàere giodhu, o fintzes giodhu etotu chi si lassat a frammentu po ndhe fàere àteru
Sinonimi e contrari
ammentarzu,
fermentarzu
Modi di dire
csn:
betare sa madrighe: sòrbere su frammentarzu in abba caente e sale, impastèndhelu cun paga farina de meschiare a totu s'àtera cumassendhe, candho sa madrighe est pesada; madrighe de aghedu = su fiore de su binu, zenia de mufa chi lu faghet aghedare; lassare sa madrighe (nadu in suspu) = fàghere una cosa chentza che la finire totu; boe de madrighe = boe mannu, betzu; pònnere sa madrighe in ccn. logu (nadu de unu)= istentàresi a tropu; no pesare sa màdriche a ccn. (ómine) = no podet fàghere fizos
Frasi
sa suetora ponet in su pane sa madrighe ◊ sa madrija faghet pesare su pane ◊ est andhata a petire unu cantedhu de matrica ◊ videndhe sezis comente devet èssere sa màtriche vona? ◊ fetzet su piaghere de mi zare unu talighedhu de frammentazu ca depo preparare sa mardighe!
2.
li aiant illepiatu s'istaca e in cuile no bi li aiant lassatu mancu sa matriche de su late víschidu
3.
oe za dh'at posta sa madrighe in su tzilleri, frade tou!…
Terminologia scientifica
pne
Etimo
ltn.
matrice(m)
Traduzioni
Francese
ferment,
levain,
enzyme
Inglese
ferment
Spagnolo
levadura,
fermento,
diastasa,
enzyma
Italiano
ferménto,
enzima
Tedesco
Ferment,
Enzym,
Gärungserreger,
Hefe,
Germ.
madricàu , nm: madrigadu,
mardigau,
matricatu Definizione
calesiògiat animale mannu, pruschetotu fémina, chi tenet duos e prus annos; sa parte de su tàgiu (prus che àteru brebès) chi est pesandho s'angione, at angiau, est de múrghere, giai sèmpere contivigiada a parte in tempus de giare frutu
Sinonimi e contrari
madriedu
| ctr.
lachinza
2.
norant'una sunt de mardigau, cussas chi oe soe murghendhe ◊ lachinza e madricau est totu ammisturu ◊ in su cubile bi at abbarrau lachinza e madricau
Etimo
ltn.
matrice(m)
Traduzioni
Francese
poulinières,
les bêtes reproductrices
Inglese
she-beasts
Spagnolo
animal que ha parido
Italiano
le béstie matricine
Tedesco
Muttertiere (Pl.).
madríche, màdriche madría
màdrie màdre 1
madriédu , nm: maldiedu, mardiedu, mardieru Definizione sa parte de su bestiàmene fémina chi at angiau / fémina de mardieru = fémina manna intrada in tempus, madriguda Sinonimi e contrari madricau | ctr. lachinza Frasi cussu est unu caboni de madriedu ◊ est pedrixi de madriedu ◊ is pastores furint assidandho su madriedu 2. a si sfendiai dh'at agiurara una fémina de mardieru (S.Diana) Etimo srd.
madríga madría
madrigadàzu , nm Definizione pastore chi contivígiat su madriedu Terminologia scientifica pst.
madrigàdu madricàu
madrigàle, madrigàli , nm Definizione genia de cumponimentu poéticu
madríghe, màdrighe madría
madrighèra , nf Definizione cosa o logu chi faet de madrighe, a bisura de pipiniera Frasi cussa domo est una madrighera de ladrones!