A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

madrèdha , nf Definizione su rei de oros, in su giogu a cartas.

madrédhu , nm Definizione css. cosa modhinca modhinca, impastada cun abba meda, apicigosa, lissinida, e fintzes cosa infadosa; nau de ccn., chi est chentza de fortza peruna, illangoriu / fatu a m. = ammudhiau meda Sinonimi e contrari magullolla, maltitzu Frasi si che betat su frémulu in su tofu de sa farina, murighendhe cun sos pódhighes, poscas si carrarzat su madredhu cun farina (G.Addis) Traduzioni Francese bouillie Inglese mush Spagnolo papilla Italiano poltìglia Tedesco Brei.

madrélzu madérzu

madrepèlla, madrepèrla , nf: madripella, madripèrla, matipèrela, matiperla, matripella Definizione genia de ossu de animales de mare croxios (es. nàcara), lughente, impreau po fàere butonedhos piticos Frasi gighet sos ojos che de madrepella ◊ cun d-unu sonetedhu de matripellas intonat su ballu po istraviare a Babbai de su dolore de s'ispítzulu de s'àrgia Etimo itl. Traduzioni Francese nacre Inglese pearl Spagnolo nácar Italiano madrepèrla Tedesco Perlmutter, Perlmutt.

màdri màdre 1

màdri 1 , nf Definizione donniuna de is primas duas fogighedhas chi bogat unu sèmene candho tzeurrat Frasi apustis de s'intzeurramentu, s'erba crescit in madri, is primus follixedhas chi si sicant Terminologia scientifica rbr.

màdri 2 màdre

màdria 1 , nf: matria Definizione vite, orrugu de cosa tundhu e longu (prus che àteru metallu), sèmpere prus finóngiu de sa conca a sa punta e cun d-unu surcu chi girat a caragolu a manera chi sa crista, comente si faet girare a fortza, s'incàsciat in mesu de sa linna e dha poderat firma / partes de una m.: iscógliu o conca, ferme a caragolu, passu, punta Sinonimi e contrari via 2 Frasi sa motocicreta l'apo revistada in donzi màdria, ma no bi cheret partire gai etotu Etimo itl. madre Traduzioni Francese vis Inglese screw Spagnolo tornillo, rosca Italiano vite Tedesco Schraube.

màdria 2 màdre 1

madría, màdria , nf: madriche, màdriche, madriga, madrighe, màdrighe, madrija, màrdiga, mardighe, matrica, matriche, màtriche Definizione frammentu bíschidu (aghedu, pane lassau cruo de sa cota passada) iscagiau in abba caente e sale e unu pagu de farra e lassau pesare, de ammesturare impastandho po fàere totu sa cota noa de su pane; late imbischidau, aghedu, cagiau aghedu po fàere giodhu, o fintzes giodhu etotu chi si lassat a frammentu po ndhe fàere àteru Sinonimi e contrari ammentarzu, fermentarzu Modi di dire csn: betare sa madrighe: sòrbere su frammentarzu in abba caente e sale, impastèndhelu cun paga farina de meschiare a totu s'àtera cumassendhe, candho sa madrighe est pesada; madrighe de aghedu = su fiore de su binu, zenia de mufa chi lu faghet aghedare; lassare sa madrighe (nadu in suspu) = fàghere una cosa chentza che la finire totu; boe de madrighe = boe mannu, betzu; pònnere sa madrighe in ccn. logu (nadu de unu)= istentàresi a tropu; no pesare sa màdriche a ccn. (ómine) = no podet fàghere fizos Frasi sa suetora ponet in su pane sa madrighe ◊ sa madrija faghet pesare su pane ◊ est andhata a petire unu cantedhu de matrica ◊ videndhe sezis comente devet èssere sa màtriche vona? ◊ fetzet su piaghere de mi zare unu talighedhu de frammentazu ca depo preparare sa mardighe! 2. li aiant illepiatu s'istaca e in cuile no bi li aiant lassatu mancu sa matriche de su late víschidu 3. oe za dh'at posta sa madrighe in su tzilleri, frade tou!… Terminologia scientifica pne Etimo ltn. matrice(m) Traduzioni Francese ferment, levain, enzyme Inglese ferment Spagnolo levadura, fermento, diastasa, enzyma Italiano ferménto, enzima Tedesco Ferment, Enzym, Gärungserreger, Hefe, Germ.

madricàu , nm: madrigadu, mardigau, matricatu Definizione calesiògiat animale mannu, pruschetotu fémina, chi tenet duos e prus annos; sa parte de su tàgiu (prus che àteru brebès) chi est pesandho s'angione, at angiau, est de múrghere, giai sèmpere contivigiada a parte in tempus de giare frutu Sinonimi e contrari madriedu | ctr. lachinza 2. norant'una sunt de mardigau, cussas chi oe soe murghendhe ◊ lachinza e madricau est totu ammisturu ◊ in su cubile bi at abbarrau lachinza e madricau Etimo ltn. matrice(m) Traduzioni Francese poulinières, les bêtes reproductrices Inglese she-beasts Spagnolo animal que ha parido Italiano le béstie matricine Tedesco Muttertiere (Pl.).

madríche, màdriche madría

màdrie màdre 1

madriédu , nm: maldiedu, mardiedu, mardieru Definizione sa parte de su bestiàmene fémina chi at angiau / fémina de mardieru = fémina manna intrada in tempus, madriguda Sinonimi e contrari madricau | ctr. lachinza Frasi cussu est unu caboni de madriedu ◊ est pedrixi de madriedu ◊ is pastores furint assidandho su madriedu 2. a si sfendiai dh'at agiurara una fémina de mardieru (S.Diana) Etimo srd.

madríga madría

madrigadàzu , nm Definizione pastore chi contivígiat su madriedu Terminologia scientifica pst.

madrigàdu madricàu

madrigàle, madrigàli , nm Definizione genia de cumponimentu poéticu

madríghe, màdrighe madría

madrighèra , nf Definizione cosa o logu chi faet de madrighe, a bisura de pipiniera Frasi cussa domo est una madrighera de ladrones!