madarocàda , nf Definizione its Frasi sunt colados in cheas e in sedhas, intro de ruos pungosos chi ant isungiadu cun madarocadas.
madàssa , nf: matassa, medàscia, medassa, metàscia Definizione matzu tundhu grussu a lobos mannos de cosa filada, lana o àteru (filu de currente, filuverru, fintzes istentina po fàere sartitzu) Sinonimi e contrari altzola, ferrata, madafa Modi di dire csn: sòrbere o isciòlliri sa madassa = fàgherela a lórumu cun su chíndhalu a manera de pòdere menzus impreare su filu; istrebiri sa medassa = (in suspu) arranzare sa chistione Frasi si acogonat che matassa de lana ◊ custa madassa est totu trogada 2. lassadhu benni a innòi ca istrebeus sa medassa! Etimo ltn. mataxa.
madàu , nm: medau,
merau Definizione
logu serrau inue si acorrat o a ue faet fúrriu bestiàmene e dhue at fintzes aprigu o domo po istare is meres; bidhighedha, bidha pitica de pagas domos, prus che àteru coment'e parte de bidha prus manna; in calecunu logu est fintzes s'eremàgiu (postorzu) de sa fae
Sinonimi e contrari
bidhichedha,
bidhiciolu,
bodheu,
furriadolzu,
trechinzu
Frasi
a su serbidori, candu benit margiani a su madau, no ndi dhu importat nudha de is brebeis e si fuit
2.
in merau dhoi teneus sa crésia e s'iscola
Cognomi e Proverbi
smb:
Madau, Medau
Etimo
ltn.
metatum.
Traduzioni
Francese
madàu 1 , nm Definizione cosa fata in matéria, pudrigada; in cobertantza, cosa de ndh'àere bregúngia, trassa de cuare.
madèdha , nf Definizione fémina trodolassa, grassa meda.
madèra , nf: marea Definizione petzu de linnàmene de barcas fatu a cuidu po poderare (dhue fissare) is tàulas Etimo spn. madera.
madérria , nf Sinonimi e contrari
altària,
altivesa,
bagianeria,
chibberesa,
púdriu
Traduzioni
Francese
gloriole,
vanité,
hauteur
Inglese
conceit
Spagnolo
jactancia
Italiano
vanaglòria,
alterìgia
Tedesco
Größenwahn,
Hochmut.
maderriósu , agt, nm Definizione nau de ccn., chi portat madérria, nau in su sensu de imberriadu, vitziau 2. cussu est unu maderriosu! Etimo srd.
madérzu , nm: madrelzu Definizione eremàgiu, muntone de laore postu po dhu treulare / totu a unu m. = totu paris, a muntone.
madéschiu , nm Definizione avb.: a m. = a mala gana, coment'e cosa chi arreschet in su gúturu, chi aeschet Sinonimi e contrari aeschidura Frasi suspiras a s'iscúsiu ingurtindhe a madéschiu ranchiores (L.Loi).
madharòne , nm Definizione bardúfola istrígile, longa Sinonimi e contrari dorrulodhu Terminologia scientifica ggs.
madhitzósu , nm, agt: maritzosu, modhissosu, modhitzosu, mudhitzosu Definizione pane modhe, fatu prus che àteru po is festas; chi est modhe, lentu, nau mescamente de su pane, ma fintzes de su letu / s'arrana mudhitzosa = ruspu Sinonimi e contrari fodhosu, modhe, modhitzu | ctr. téteru, tostu Frasi feus maritzosu de símbua e cacòis pintaus ◊ una parti de sa símbula si ndi pesat a cocòis e s'àtara s'ispòngiat po fai su modhitzosu 2. bolia unu tapissu modhitzosu po camminare iscurtza Etimo srd.
madíru , nm: mairu,
maridu,
mariru,
maritu Definizione
s'ómine chi tenet pobidha, cojuau
Sinonimi e contrari
pobidhu
Frasi
cuss'aposentu madiru miu no bolit a dh'oberri ◊ candu fúrriat su madiru dh'agatat séria ◊ cussos duos sunt maridu e muzere ◊ càstia, mairu miu, sa scifedha mi as arrogau!
Cognomi e Proverbi
prb:
su maridu contaredhu faghet ladra sa muzere ◊ maridu iscosidu, muzere istrudhada
Terminologia scientifica
ptl
Etimo
ltn.
maritus
Traduzioni
Francese
mari
Inglese
husband
Spagnolo
marido
Italiano
marito
Tedesco
Ehemann,
Mann,
Gatte,
Gemahl.
madísca , nf: merisca, merrisca Definizione calidades de pigiones: segundhu s’arratza, in Sardigna est de passera in beranu, segundhu s’arratza nidat puru Sinonimi e contrari codilonga, coeta, coisàida, culisàida, isposita, madiscedha*, niacoa, tzantzigadita Terminologia scientifica pzn, budytes flavus, motacilla alba.
madiscèdha, madischèdha, madixèdha , nf: ammadiscedha,
madrischedha,
maduscedha,
mardischedha,
marigedha,
mariscedha,
medixedha Definizione
genia de pigione / m. de ní = àtera creze de custu puzone etotu, a conca chisinata
Sinonimi e contrari
codilonga,
codisàgala,
coeta,
culisàida,
isposita,
madisca,
maredha,
mariacoedha,
mirascedha,
niacoa,
tzantzigadita
Frasi
madixedha, cantus bortas de is alas tuas frorias mi lassasta tantis pinnias! ◊ bella madixedha cun sa coa alleputzia, ti poniast in is pértias e de suncuna ti fuiast
Terminologia scientifica
pzn, budytes flavus
Etimo
ltn.
motacilla
Traduzioni
Francese
bergeronnette
Inglese
wagtail
Spagnolo
lavandera boyera
Italiano
cutréttola
Tedesco
Stelze.
madòne, madòni , nm: midone Definizione sa matza de su trigu postu a modhe dies meda, sueta, lassada pausare e iscolomada: essit bianca che late e s'impreat po meighina e po pònnere a s'orrobba (mescamente de arrandha) prentzandho po essire tètera Sinonimi e contrari farraímpia, groru, imbidoni Etimo ctl. midó.
madràfa , nf Definizione foedhu nau a disprétziu po una fémina Sinonimi e contrari madrodha Frasi e chini dh'iat a èssi crétiu ca dhi podiat praxi una madrafa cumenti a tui?!
madràu , nm Definizione genia de àghina niedha bona meda.
màdre , nf: madri 2 Definizione
foedhu chi faet pentzare a calecuna cosa chi giaet sa vida, chi faet naschire, dipèndhere calecun'àtera cosa: pruschetotu si narat de sa parte de aintru de sa natura de sa fémina inue su fedu nou ingènerat e creschet fintzes a naschire e inue, dónnia mese si sa fémina no benit príngia, s'iscònciat su primu pígiu, sa carre noa o mama de sas abbas, itl. decìdua
Modi di dire
csn:
sa m. de s'úngia = sa carre suta de s'ungra; títulu de fémina chi est posta a su cumandhu de sas monzas: m. abbadessa, superiora; su male de sa m. = zenia de nervosu, itl. isterismo; duramadre, piamadre = de is medhighinas, su pilloncu chi apodhat a s'ossu e cussu chi apodhat a su cerbedhu; frigai bèni sa mardi a unu = dàreli dispiaghere mannu, una briga
Terminologia scientifica
crn, ssl
Etimo
ltn.
matre(m)
Traduzioni
Francese
utérus
Inglese
womb
Spagnolo
útero
Italiano
ùtero
Tedesco
Gebärmutter,
Uterus.
màdre 1 , nf: madri,
màdria 2,
màdrie,
mardi,
màrdia,
màrdie Definizione
procu fémina mannu de pòdere angiare o fintzes chi at angiau / min. madriola; pudha matre = pudha frucera
Sinonimi e contrari
cópia,
lóvia,
sube
Frasi
in Roma faint vida che mardi atzopiada e nosu morendi de fàmini! ◊ a Efisinu dhi depit angiai una madri ◊ cussa a is otu fiat ancora apantroxada che una madri próssima! ◊ si tenes una màdria, dónnia tantu ti coes unu prochedhu ◊ babbu m'iat pigadu una madriola e dha paschia in is caminos
Terminologia scientifica
anall
Traduzioni
Francese
truie
Inglese
sow
Spagnolo
cerda
Italiano
scròfa
Tedesco
Sau.