maconatzína , avb Definizione fàghere a sa m. = a sa maconatza, che is macos, chentza cabu, chentza incuru, chentza pentzare sa cosa innanti Etimo srd.
maconàtzu , agt Definizione chi est pagu sàbiu, chi portat pagu capia / fàghere a sa maconatza = a stravanadura, chentza cunsideru, che is macus, a tropu, chentza régula Sinonimi e contrari machilloto 2. gruxeit s'ischina suta de su tribàgliu a sa maconatza ◊ sos seros los ispiliat bufutzendhe e riendhe a sa maconatza ◊ si andhas a sa maconatza, chena connòschere su logu, finis male ◊ sa nave est andhandhe a sa maconatza, ca est bentu forte Etimo srd.
macòne , agt, nm Sinonimi e contrari machilloto, machisóngiu, maconatzu Frasi ses própiu unu macone, apedhendhe a sa luna! Etimo srd.
macósu , agt Sinonimi e contrari mancosu.
macótu , agt, nm Definizione chi est unu pagu macu, nau de unu piciochedhu ma cun cunfidàntzia; genia de pigione Sinonimi e contrari machilloto, machisóngiu, trantziu / cincirri, olzale Frasi deo che tue ca no so macotu, in diritu perunu no bi creo Cognomi e Proverbi smb: Maccotta Terminologia scientifica pzn Etimo srd.
màcra , nf: maga,
màgia,
magra,
maja,
marca,
marga,
maxa Definizione
matedu bàsciu cun cambos e naes medas chi essint totus impare, a bisura tundha; fintzes marcu de diferente colore de cosa bruta, de pistadura; curpa, mància de atzione mala / una marca de sàmmene, una magra de ozu
Sinonimi e contrari
busa 1,
màcia 2,
mata,
maúgia,
moa 1,
molarxa,
tupa,
tupili
/
màcia
Frasi
mérula ladra chi brincas lizera intro maja de chessa, ue ses? ◊ a unu malevadadu a tardighinu l'at feridu in sa maja unu silvone ◊ bi at una màgia de rú
2.
at comintzadu a li essire in totu sa carena magras rujas che bràsia ◊ portat una balígia a margas a margas, de unu birdi iscoloriu
3.
Tue mi as puliu dae cada macra de pecadu!
Etimo
ltn.
mac(u)la
Traduzioni
Francese
maquis
Inglese
stain,
bush
Spagnolo
espesura,
mancha
Italiano
màcchia,
cespùglio
Tedesco
Buschwald,
Busch.
macràdu , pps, agt: ammargau,
macrau,
magradu Definizione
de macrare; chi est a magras o a marcos de diferente colore (nau fintzes de bentina de animale), chi est ammanciau, a tretos brutu de cosa chi no ndhe andhat
Sinonimi e contrari
incespiau,
ziziadu
/
ammarciau,
tacadu
2.
su gatu fit pili macradu e murri niedhu ◊ est una craba magrada
Traduzioni
Francese
tacheté,
taché,
tacheté
Inglese
stained
Spagnolo
manchado
Italiano
chiazzato,
macchiato
Tedesco
befleckt,
fleckig,
gesprenkelt,
scheckig,
gescheckt,
befleckt.
macràre , vrb: magare,
magrare Definizione
fàere a magas, a tretos de diferente colore; fintzes imbrutare cun calecuna curpa
Sinonimi e contrari
ammaciae,
maculai 1,
tacare
Frasi
su chelu si est ammurinadu leandhe colores de fruscu e magràndhesi de biancu (Q.Falchi)
2.
l'isco de cantu male mi soe macrau!
Traduzioni
Francese
tacher
Inglese
to stain
Spagnolo
manchar
Italiano
macchiare
Tedesco
beflecken.
macràssu , nm: magrassu, massacru Definizione degollu, dannu chi si faet a meda; moida manna de cosa movendho, segandho, murigandho Sinonimi e contrari degógliu, fracassu, isfragassu, sciarrocu, sdorrocu Etimo itl. massacro.
macràu macràdu
macríle , nm Definizione terrenu a magas, de terramíngios diferentes, bonu a tretos Etimo srd.
macrósu , agt Definizione nau de terrenu, chi dhue at tupas de matedu; nau de pedhe, chi est a marcos de diferente colore / terra m. = grassa, lugiana, bona a tretos, a magas Etimo srd.
màcru , nm: malcu,
marcu Definizione
tretu de diferente colore, fintzes su singiale, genia de cosidura chi abbarrat de una segada, de una freadura in sa carre
Sinonimi e contrari
frincu,
leidora,
libidore,
lidigori,
pistadura,
sambellutau
Frasi
acantu arribbant, cussus peis lassant sempri unu bellu marcu biaitu ◊ chin sos ocros at sichitu sos macros biancos de sas erveches in turvontzu ◊ su sole de martu ponet marcu
Cognomi e Proverbi
smb:
Marcu, Marcus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
marque,
signe,
trace,
plaque,
tache
Inglese
stain,
mark
Spagnolo
marca,
mancha
Italiano
màrchio,
ségno,
imprónta,
chiazza
Tedesco
Zeichen,
Marke,
Spur,
Fleck,
Mal,
Striemen.
màcu , agt, nm Definizione
chi o chie no est tanti giustu de conca, débbile de conca, chi tenet maneras de fàere unu pagu istrambas, pagu sàbias, faet machines: a bortas si narat a sa bona po su pagu imprastu o sa pagu abbistesa chi unu tenet / min. machedhu; genias de macu: m. alleporizadu, a ischíglia, codhacinu, fissadu; m. límpiu, aibbau = macu deretu, própiu chi no ndhe faghet una zusta, fintzas de manicómiu; m. durche = macu ma no de manicómiu, tontatzu, cun carchi pecu mannu a sa mente ma de naturale bonu; m. che cadhu = bambu che ludu, chentza imprastu perunu, chentza abbistesa nudha
Sinonimi e contrari
abbatuabbatu,
ilvariadu,
locu,
mancante,
médiu 2,
scimpri,
tontu
| ctr.
abbistu,
cabosu,
sàbiu
Modi di dire
csn:
m. che cadhu, che crabu, che una crócua, che una tolla = macu meda; machixedhu!… = machillotu meda, chi at fatu tontesa manna; betàresi a m. = fai finta de èssiri macu, fàghere su macu; parare m. = essire macu, irbariare; fait su m. po no pagai sa staria = si betat a macu, faghet fintas pro no fàghere su chi depet; èssere o andhare m. pro (o de) una cosa, po ccn. = disigiai una cosa o a ccn. a ammachiadura, meda, un'ira; abbaidare che m. = coment'e abbabbalucaus, coment'e incantaus; m. segadu ’e crèschere = chi no at callau a ciorbedhu, pagu sàbiu; macu macu, …= bell'e chi paret macu…, mancari macu siat…; fàghere che su m. a su túcaru = si bi lu ponent in dainanti no ndhe lassat
Frasi
no fit macu che cabadhu, comente nabant! ◊ ih, machedha, goi ti at impressionadu su diauledhu? ◊ cussu, macu e no sàbiu, at fatu comente li ant nadu ◊ cudhu, ne macu e ne sàbiu, bi at crétidu ◊ zeo so restadu a buca abberta che macu ◊ annare cun macos est a zúchere diàulos a bènnere ◊ su macu est a ue l'afilat
2.
tocat cussu macu de Efighedhu e si ponit a brullai cun santu Sidori ◊ su macu, aite mi faghes custas brullas?! ◊ candu sa meri est maca cumandat sa serbidora ◊ maca afrodhiera coment'e a tui no ndi apu biu mai!
3.
mi annotat che macu, che chi mai si tatet de mi bíere ◊ su maridu si la pompiabat che macu ◊ ndhe andhat macu pro sos ballos ◊ si betat a macu po no pagai sa staria ◊ su bagadiu est macu po su ballu ◊ est macu e pérdiu po una fémina ◊ macu macu, at seberadu sa menzus chi bi fit!
Cognomi e Proverbi
prb:
scit prus unu macu in domu sua chi no unu sàbiu in domu allena ◊ a peràulas macas origras surdas!
Etimo
ltn.
maccus
Traduzioni
Francese
fou
Inglese
crazy
Spagnolo
loco
Italiano
matto,
pazzo,
fòlle
Tedesco
verrückt,
Verrückte,
Narr.
màcu 1 , nm, avb, cng Sinonimi e contrari mancu* Frasi est dí bella, oi: no est macu basca meda (Gn.Piu).
màcua, màcula , nf: màgula Definizione
prus che àteru, pecu de sa salude o fintzes de su cumportamentu de sa persona, neghe, curpa de s'ànima; tretighedhu de colore diferente coment'e de imbrutadura
Sinonimi e contrari
defeta,
mendha,
neche,
nésica,
peca 1
Frasi
beneigo sas òperas de Deu chi no bi at ne màgula ne neu ◊ at de prata unu bestire sentza màcula peruna
Cognomi e Proverbi
smb:
Maguledda
Etimo
itl.
macula
Traduzioni
Francese
tache,
défaut
Inglese
stain
Spagnolo
mancha,
defecto
Italiano
màcchia,
mènda,
difètto morale o della salute
Tedesco
Fleck,
Fehler,
Mangel.
maculài , vrb Sinonimi e contrari ammacigai, magliucare, matzocare, pistare Frasi maculai sa petza innantis de dha coi, maculai allu e birduras po cundimentu ◊ ti pistu, ti màculu e apustis ti nci papu Etimo ctl. magular.
maculài 1, maculàre , vrb: magulare,
margulare Definizione
pònnere màcula, neghe, pecu, fàere dannu a s'onore, a sa salude
Sinonimi e contrari
macrare,
nesicare,
tacare,
tunconire
Frasi
su sèmene de sa figu, bellu e tundhu, ti màculat sa vida e s'onore e ti atirat sas befas de su mundhu (B.Mureddu)◊ no sias contr'a mie risentida, no timas chi ti màcule sas alas po custa nova falsa chi est essida ◊ mi at maguladu sa pessone cun nésigas e dólimas, corchendhe fora
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
abîmer,
détériorer,
tacher
Inglese
to spot
Spagnolo
malear,
echar a perder
Italiano
magagnare,
macchiare
Tedesco
beflecken.
macularòri , nm Definizione genia de aina de ferru po pistare petza (fetinas) Terminologia scientifica ans Etimo srd.